Усе словы

бікфордаў прыметнік

Бікфордаў шнур — вогнеправодны (з парахавой сарцавінай) шнур для выбухаў.

біла назоўнік | ніякі род

1. Унутраная ударная частка звона; язык.

2. Падвешаны кавалак жалеза, рэйкі для падачы сігналаў.

3. Верхняя скразная планка або жардзіна ў поручнях лесвіцы, мосце і пад.

білет назоўнік | мужчынскі род

1. Дакумент, які дае права карыстацца чым-н. за плату.

   • Б. у кіно.
   • Праязны б.

2. Дакумент, які сведчыць аб прыналежнасці каго-н. да палітычнай або грамадскай арганізацыі.

   • Прафсаюзны б.

3. Папяровы грашовы знак.

   • Крэдытны б.

4. Лісток з якім-н. тэкстам.

   • Экзаменацнйны б.
   • Запрашальны б.

|| прыметнік: білетны.

білецёр назоўнік | мужчынскі род

Кантралёр, які правярае ўваходныя білеты.

|| жаночы род: білецёрка.

|| прыметнік: білецёрскі.

більярд назоўнік | мужчынскі род

1. Гульня шарамі і спецыяльным кіем на прызначаным для гэтай гульні стале.

   • Гуляць у б.

2. Стол, абцягнуты сукном з бартамі і лузамі для гэтай гульні.

|| прыметнік: більярдны.

більён назоўнік | мужчынскі род

Лік, роўны тысячы мільёнаў (мільярду) у рускай, французскай і амерыканскай сістэмах падліку або мільёну мільёнаў (тысячы мільярдаў) у нямецкай і англійскай сістэмах.

|| прыметнік: більённы.

білінгвізм назоўнік | мужчынскі род

Двухмоўе — валоданне і папераменнае карыстанне адной і той жа асобай дзвюма рознымі мовамі.

бінокль назоўнік | мужчынскі род

Ручная аптычная прылада з дзвюх паралельна злучаных падзорных труб для разглядвання аддаленых прадметаў.

• Театральны б.
• Палявы б.

|| прыметнік: біноклевы.

біном назоўнік | мужчынскі род

Алгебраічны выраз, які ўяўляе сабой суму або розніцу адначленаў; двухчлен.

бінт назоўнік | мужчынскі род

Марлевая стужка для перавязкі ран, пераломаў і пад.

• Перавязаць рану бінтам.

|| памяншальная форма: бінцік.

|| прыметнік: бінтавы.

• Бінтавая павязка.

бінтаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Перавязваць бінтам.

|| закончанае трыванне: забінтаваць.

|| зваротны стан: бінтавацца.

|| закончанае трыванне: забінтавацца.

|| назоўнік: бінтаванне і бінтоўка.

біплан назоўнік | мужчынскі род

Самалёт, які мае дзве плоскасці (крылы), размешчаныя адна пад другой.

|| прыметнік: біпланавы.

біржа назоўнік | жаночы род

1. Установа для заключэння фінансавых, камерцыйных здзелак.

   • Валютная б.
   • Товарная б.

2. Склад лесаматэрыялаў, драўніннай сыравіны (спецыяльны тэрмін).

3. Вулічная стаянка рамізнікаў (устарэлае).

   • Біржа працы — дзяржаўная пасрэдніцкая ўстанова па найму рабочай сілы.

|| прыметнік: біржавы.

біржавік назоўнік | мужчынскі род

Біржавы дзялок.

бірка назоўнік | жаночы род

1. Невялікая дошчачка або кавалак кардону з надпісам (на таварах, на багажы і пад.).

   • Б. на чамадане.

2. Палачка або дошчачка, на якой нарэзамі вёўся ўлік чаго-н. (устарэлае).

3. пераноснае значэнне: Характарыстыка (звычайна адмоўная), якая даецца каму-н. па шаблону.

|| прыметнік: бірачны.

біруза назоўнік | жаночы род

Каштоўны камень, непразрысты, блакітнага або зеленаватага колеру.

|| прыметнік: бірузовы.

• Б. пярсцёнак.
• Бірузовыя хвалі (колерам падобныя на бірузу).

бірулька назоўнік | жаночы род

1. Падвеска на ланцужку кішэннага гадзінніка, бранзалета і пад. як упрыгожанне.

2. толькі Гульня, якая заключаецца ў тым, каб з кучкі маленькіх точаных фігурак з дрэва (бірулек) дастаць адну за адной, не зварухнуўшы астатніх.

   • Гуляць у бірулькі (размоўнае неадабральнае) — займацца пустымі справамі, марна траціць час.

біс выклічнік

Выгук (у тэатры, на канцэрце), які выражае просьбу публікі паўтарыць выкананы нумар.

• На б. праспяваць арыю Денскага.

бісектрыса назоўнік | жаночы род

У матэматыцы: прамая лінія, якая ідзе з вяршыні вугла і падзяляе яго папалам.

бісер назоўнік | мужчынскі род | зборны назоўнік

Дробныя шкляныя або металічныя каляровыя пацеркі, якія ўжываюцца для расшыўкі адзення.

• Вышываць бісерам.
• Сыпаць б. перад свіннямі (пераноснае значэнне: дарэмна гаварыць аб чым-н. ці даказваць што-н. невуку).

|| прыметнік: бісерны.

• Б. почырк (пераноснае значэнне: вельмі дробны).

бісерына назоўнік | жаночы род

Асобнае зерне бісеру.

|| памяншальная форма: бісерынка.

бісквіт назоўнік | мужчынскі род

Пульхнае салодкае печва з цеста, у якое пакладзена шмат жаўткоў і бялковай пены.

|| прыметнік: бісквітны.

• Бісквітнае пірожнае.

бісіраваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Выканаць (выконваць) на біс.

біта назоўнік | жаночы род

Прадмет, якім б’юць у некаторых гульнях (напр. пры гульні ў гарадкі).

бітва назоўнік | жаночы род | высокае, высокага стылю

Бой.

• Б. за вызволенне Мінска.

бітка назоўнік | жаночы род

У картачнай гульні — карты, узятыя большай або казырнай картай.

бітком прыслоўе

Бітком набіты (размоўнае) — напоўнены так, што вельмі цесна.

• Аўтобус бітком набіты.

біткі назоўнік | мужчынскі род

Круглыя катлеты з адбіўнога або сечанага мяса.

• Б. ў смятане.

бітон назоўнік | мужчынскі род

Металічная або пластмасавая пасудзіна цыліндрычнай формы з накрыўкай.

• Малочны б.

|| прыметнік: бітонны.

біты прыметнік

1. Забіты, зарэзаны; настраляны (пра дзічыну).

   • Б. вяпрук.

2. Разбіты на кавалкі, расколаты.

   • Бітая пасуда.

3. Валены.

   • Бітыя валёнкі.
   • Бітая гадзіна (размоўнае) — доўгі час, больш за гадзіну.
   • Бітая дарога — уезджаная дарога.

біфштэкс назоўнік | мужчынскі род

Кавалак абсмажанай ялавічыны (з сярэдняй часткі хрыбта тушы).

біцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Наносіць пабоі, распачынаць бойку.

   • Хлапчукі б’юцца.

2. Весці бой, змагацца.

   • Б. з ворагам.

3. Ударацца аб што-н., у што-н.

   • Б. галавой аб сцяну.

4. Калаціцца, кідацца.

   • Б. ў знямозе.

5. без дап. Пульсаваць (пра сэрца, кроў).

   • Сэрца б’ецца.

6. пераноснае значэнне, над чым, з кім-чым і без дапаўнення: Прыкладаць намаганні для дасягнення чаго-н.

   • Б. над рашэннем задачы.

7. Разбівацца (пра шкло, пасуду).

   • Крышталь б’ецца.

Фразеалагізмы:

• Біцца аб заклад (размоўнае) — ісці ў заклад з кім-н. на грошы або на што-н. іншае.
• Біцца як рыба аб лёд (размоўнае) — гараваць, жыць у цяжкіх умовах.

|| закончанае трыванне: пабіцца.

|| назоўнік: біццё і бой.

біць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Удараць, стукаць.

   • Б. кувалдай.
   • Святло б’е ў вочы (пераноснае значэнне).

2. у што. Ударамі ўтвараць гукі.

   • Б. у бубен.

3. Ударамі адзначаць што-н., гучаць, вызвоньваць, званіць.

   • Гадзіннік б’е.

4. Ударамі, гукамі абазначаць што-н.

   • Б. трывогу.
   • Б.адбой.

5. Наносідь удары, збіваць каго-н.

   • Б. гарэзу дубцом.

6. Наносіць паражэнне.

   • Б. ворага.

7. Забіваць каго-н. (жывёлу, птушак і пад.).

   • Б. цюленяў.

8. Разбіваць, раздрабняць.

   • Б. пасуду.
   • Б. каменне.

9. Страляць, абстрэльваць.

   • Б’юць гарматы па акопах.
   • Стрэльба добра б’е.

10. У спартыўных гульнях — накіроўваць у цэль; пазбаўляць удзелу ў гульні.

    • Б. па воротах.
    • Б. ферзя.

11. пераноснае значэнне: Едка высмейваць, крытыкаваць.

    • Словы паэта б’юць па бюракратызму.

12. каго (што). Трэсці (пра хваробу, страх і пад. і размоўнае).

    • Кашаль б’е.

13. Імкліва выцякаць адкуль-н.

    • Струмень б’е.
    • Жыццё б’е (пераноснае значэнне).

14. Вырабляць пэўным спосабам.

    • Б. масла.
    • Б. валёнкі.

Фразеалагізмы:

• Бібікі (лынды) біць (размоўнае неадабральнае) — гультаяваць, бяздзейнічаць.
• Біць крыніцай — бурна развівацца.
• Біць на што (размоўнае) — імкнуцца да чаго-н.
• Ногі біць (размоўнае) — натруджваць ногі працяглай і дарэмнай хадзьбою.
• Біць па кішэні (размоўнае) — уводзіць у страту.
• Біць (сябе) у грудзі (размоўнае) — клясціся, запэўніваць у чым-н.
• Біць паклоны (размоўнае) — нізка кланяцца каму-н.
• Біць у адну кропку — дамагацца аднаго чаго-н.
• Біць у нос (размоўнае неадабральнае) — патыхаць якім-н. вострым пахам.
• Як у бубен біць (размоўнае) — гаварыць пра што-н. гучна, адкрыта.

|| закончанае трыванне: пабіць, прабіць і разбіць.

|| назоўнік: біццё, бой і бойка.

біцэпс назоўнік | мужчынскі род

Мышца, якая згінае руку ў лакцявым суставе і галёнку ў каленным суставе.

• Б. пляча.
• Б. бядра.

біцюг назоўнік | мужчынскі род

1. Рабочы конь — цяжкавоз буйной пароды.

2. пераноснае значэнне: Пра высокага, мажнога чалавека (размоўнае).

   • Такі б. сланяецца без справы.

|| прыметнік: біцюговы.

біч² назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Чалавек, які не мае пастаяннага месца жыхарства і пэўных заняткаў (скарачэнне).

бічаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Біць, хвастаць бізуном.

2. пераноснае значэнне: Выкрываць недахопы, рэзка крытыкаваць.

   • С. бюракратаў.

|| назоўнік: бічаванне.

біяграфія назоўнік | жаночы род

1. Апісанне жыцця і дзейнасці каго-н.

   • Б. Янкі Купалы.

2. пераноснае значэнне: Гісторыя якіх-н. прадметаў, з’яў, падзей.

   • Кожная з’ява мае сваю біяграфію.

|| прыметнік: біяграфічны.

біялогія назоўнік | жаночы род

Комплекс навук аб жывой прыродзе, аб заканамернасцях арганічнага жыцця.

|| прыметнік: біялагічны.

біяполе назоўнік | ніякі род

У парапсіхалогіі: нябачнае поле (у 5 знач.), якое ствараецца якім-н. арганізмам ці групай арганізмаў вакол сябе.

біяпсія назоўнік | жаночы род

Высячэнне кавалачка жывой тканкі для мікраскапічнага аналізу ў дыягнаетычных мэтах.

• Рабіць біяпсію.

|| прыметнік: біяпсічны.

біятланіст назоўнік | мужчынскі род

Спартсмен, які займаецца біятлонам.

|| жаночы род: біятланістка

|| прыметнік: біятланісцкі.

біятлон назоўнік | мужчынскі род

Спартыўныя спаборніцтвы, у якіх лыжная гонка спалучаецца са стральбой з вінтоўкі на некалькіх агнявых рубяжах.

|| прыметнік: біятлонны

біятокі назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Электрычныя напружанні ў органах, тканках і асобных клетачных элементах жывых арганізмаў.

біёграф назоўнік | мужчынскі род

Складальнік чыёй-н. біяграфіі.

біёлаг назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст у галіне біялогіі.

біёніка назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Навука, сумежная з тэхнікай, якая рашае інжынерныя задачы на падставе аналізу структуры і жыццядзейнасці арганізмаў.

|| прыметнік: біянічны.

біўні назоўнік | мужчынскі род

Вельмі развітыя іклы ці разцы ў некаторых млекакормячых.

• Б. слана.

ва прыназоўнік

Ужыв. замест прыназоўнік «у» перад словамі, што пачынаюцца з «у» і ў спалучэнні «ва мне», напр. ва універсітэце, ва ўзросце, ва ўсіх.

ваба назоўнік | жаночы род

Прывабліванне (птушак, звяроў) падробленым голасам (гукам).