Усе словы

асацыяцыя назоўнік | жаночы род

1. Аб’яднанне асоб або ўстаноў аднаго роду дзейнасці.

   • Навуковая а.

2. Сувязь паміж асобнымі ўяўленнямі, калі адно з уяўленняў выклікае другое.

   • А. па падабенству.

|| прыметнік: асацыяцыйны.

асацыіравацца дзеяслоў | кніжнае | закончанае і незакончанае трыванне

Злучыцца (-чацца) ва ўяўленні па асацыацыі (у 2 знач.).

асацыіраваць дзеяслоў | кніжнае | закончанае і незакончанае трыванне

Устанавіць (-наўліваць) асацыяцыю (у 2 знач.) між чым-н.

асачыць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Высачыць, дапільнаваць, знайсці.

• А. дзіка.
• А., дзе курыца нясецца.

|| незакончанае трыванне: асочваць.

асвер назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Частка калодзежнага жураўля ў выглядзе доўгай жэрдкі, пры дапамозе якой дастаюць вядро з вадой.

асвета назоўнік | жаночы род

Адукацыя, навучанне.

• Санітарная а.

асветленасць назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Колькасць святла, ступень асвятлення.

асветны прыметнік | кніжнае

Які служыць асвеце, пашырае асвету.

• Асветныя ўстановы.

асветнік назоўнік | мужчынскі род | кніжнае

1. Прагрэсіўны грамадскі дзеяч, пашыральнік перадавых ідэй і ведаў.

2. Работнік адукацыі.

|| жаночы род: асветніца.

|| прыметнік: асветніцкі.

асветніцтва назоўнік | ніякі род | кніжнае

Дзейнасць асветнікаў.

|| прыметнік: асветніцкі.

асвечаны прыметнік

Адукаваны, развіты, культурны.

• А. чалавек.

|| назоўнік: асвечанасць.

асвойтацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і асвоіцца.

|| незакончанае трыванне: асвойтвацца.

асвоіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Прывыкнуць да чаго-н.

• А. ў новым асяроддзі.

|| незакончанае трыванне: асвойвацца.

асвоіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Авалодаць, навучыцца карыстацца чымн. і пад.

• А. выпуск новай прадукцыі.
• А. цаліну.

|| незакончанае трыванне: асвойваць.

|| назоўнік: асваенне.

асвяжальны прыметнік

Які дае, прыносіць асвяжэнне.

• А. вецер.
• А. халадок.

асвяжыцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Стаць свежым (у 3 і 5 знач.), свяжэйшым.

   • Паветра асвяжшася.

2. Аднавіцца, паднавіцца.

   • Веды асвяжыліся.

3. Аднавіць свае сілы, бадзёрасць (на свежым паветры, пасля купання і пад. і размоўнае).

   • А. ў рэчцы.
   • А. халодным напіткам.

|| незакончанае трыванне: асвяжацца.

|| назоўнік: асвяжэнне.

асвяжыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зрабіць свежым (у 3 і 5 знач.).

   • Дождж асвяжыў паветра.
   • А. фарбы на карціне.

2. Аднавіць сілы, вярнуць бадзёрасць каму-н.

   • Вада асвяжыла мяне, прагнала сон.

3. Аднавіць у памяці.

   • А. веды.

4. Папоўніўшы новымі людзьмі, зрабіць больш працаздольным (размоўнае).

   • А. калектыў.

|| незакончанае трыванне: асвяжаць.

|| назоўнік: асвяжэнне.

асвятляльны прыметнік

Які служыць, прызначаны для штучнага асвятлення.

• А. прыбор.

асвятляльнік назоўнік | мужчынскі род

Асоба, абавязкам якой з’яўляецца асвятленне сцэны, стварэнне светлавых эфектаў і пад.

асвятліцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць светлым, асветленым.

• Вуліца ярка асвятлілася.
• Твар чалавека асвятліўся шчаслівай усмешкай (пераноснае значэнне: стаў радасным ад усмешкі).

|| незакончанае трыванне: асвятляцца.

асвятліць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зрабіць светлым; накіраваць святло на каго-, што-н. і напоўніць святлом.

   • А. памяшканне.
   • Усмешка асвятліла твар хлопчыка (пераноснае значэнне).

2. пераноснае значэнне: Растлумачыць, падрабязна расказаць пра што-н.

   • А. падзеі дня.
   • А. пытанне.

|| незакончанае трыванне: асвятляць.

|| назоўнік: асвятленне.

асвяціцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць светлым, напоўніцца святлом.

• Хата ярка асвяцілася.
• Твар чалавека асвяціўся шчаслівай усмешкай (пераноснае значэнне).

|| незакончанае трыванне: асвечвацца.

асвяціць² дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. свяціць2.

2. пераноснае значэнне: Зрабіць свяшчэнным, ушанаваць (высокае).

|| незакончанае трыванне: асвячаць.

|| назоўнік: асвячэнне.

асвістаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Свістам выказаць сваё незадавальненне, асуджэнне каго-, чаго-н.

• А. артыста.

|| незакончанае трыванне: асвістваць.

аседзецца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Надоўга застацца на адным месцы, прывыкнуць да яго.

|| незакончанае трыванне: аседжвацца.

аселы прыметнік

1. Які зляжаўся, асеў, ушчыльніўся.

   • А. снег.
   • А. грунт.

2. Які апусціўся, асеў, апаў.

   • А. пш.
   • Аселая муць.

3. Які жыве пастаянна на адным месцы; процілегласць вандроўны.

   • Аселае насельніцтва.

|| назоўнік: аселасць.

аселіца назоўнік | жаночы род

Наваколле сядзібы.

аселішча назоўнік | ніякі род | абласное

1. Месца, занятае будынкамі, садам, агародам; сядзіба.

2. Прытулак; месца жыхарства.

асемяніць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае трыванне

Штучна апладніць.

|| незакончанае трыванне: асемяняць.

|| назоўнік: асемяненне.

асенізатар назоўнік | мужчынскі род

Работнік па асенізацыі.

асенізацыя назоўнік | жаночы род

Сістэма санітарных мерапрыемстваў і прыстасаванняў для выдалення і абясшкоджвання вадкіх нечыстот.

|| прыметнік: асенізацыйны.

асептыка назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Засцярога ад заражэння пры аперацыях, пры лячэнні ран.

|| прыметнік: асептычны.

асесці дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Апусціцца, паглыбіцца ў зямлю.

   • Сцены дома аселі.
   • Снег за ноч асеў.

2. Апусціцца слоем.

   • Муць асела на дно.

3. Перастаць лётаць, сесці на што-н. (пра пчол, птушак і пад.).

   • Рой пчол асеў.

4. Пасяліцца на пастаяннае жыхарства.

   • Сям’я асела ў вёсцы.
   • Радкі верша аселі ў памяці (пераноснае значэнне: затрымаліся, замацаваліся).

5. Страціць сілу, паслабець.

   • Голас неяк асеў, прагучаў ціха.

6. пераноснае значэнне: Пасля ўзбуджэння аціхнуць, спыніць актыўную дзейнасць.

   • Чалавек змоўк, неяк асеў.

|| незакончанае трыванне: асядаць.

|| назоўнік: асяданне.

асетр назоўнік | мужчынскі род

Буйная прамысловая рыба, каштоўная сваім мясам і ікрой.

|| прыметнік: асятровы.

• Сямейства асятровых (назоўнік).
• Асятровая ікра.

асець назоўнік | жаночы род

Памяшканне пры гумне для сушкі снапоў перад малацьбой.

|| прыметнік: асецевы.

асеціны назоўнік | мужчынскі род

Народ, які складае асноўнае насельніцтва ПаўночнаАсецінскай Рэспублікі, што ўваходзіць у склад Расійскай Федэрацыі, і Паўднёва-Асецінскай Рэспублікі, якая ўваходзіць у склад Грузіі.

|| жаночы род: асецінка.

|| прыметнік: асецінскі.

асечка назоўнік | жаночы род

Пры стральбе: адсутнасць выстралу з-за няспраўнасці зброі ці патрона.

• Ружжо дало асечку (таксама пераноснае значэнне: пра няўдачу пры выкананні чаго-н. і размоўнае).

аскабалак назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Кавалак, абломак, асколак чаго-н.

• А. дрэва.

|| прыметнік: аскабалкавы.

аскарбінавы прыметнік

Аскарбінавая кіслата — вітамін С, які ўдзельнічае ў акісляльных і аднаўленчых працэсах у арганізме.

аскет назоўнік | мужчынскі род

Чалавек, які вядзе аскетычнае жыццё.

аскетызм назоўнік | мужчынскі род

Строгі ўклад жыцця з адмаўленнем ад матэрыяльных выгод, жыццёвых уцех.

• Сярэдневяковы а.

|| прыметнік: аскетычны.

асклюдаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і абсклюдаваць.

|| незакончанае трыванне: асклюдоўваць.

асколак назоўнік | мужчынскі род

Востры кавалак чаго-н. разбітага.

• Асколкі шкла.
• А. мінулага (пераноснае значэнне: пра тое, што засталося ад мінулага).

|| прыметнік: асколачны.

• Асколачная бомба.

аскома назоўнік | жаночы род

Вяжучае абвостранае адчуванне ў роце ад чаго-н. кіслага.

• А. на зубах ад кіслых яблыкаў.
• Нагнаць (набіць) аскому (таксама пераноснае значэнне: надта надакучыць).

аскрэбці дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і абскрэбці.

|| незакончанае трыванне: аскрабаць і аскрэбваць.

аскубці дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і абскубці.

|| незакончанае трыванне: аскубаць і аскубваць.

аслабаніцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Стаць свабодным, парожнім, нікім або нічым не занятым.

   • Кватэра аслабанілася.
   • Посуд аслабаніўся.

2. Вызваліцца ад працы, спраў.

   • А. ад абавязкаў.

3. Тое, што і вызваліцца (у 1 знач.).

|| незакончанае трыванне: аслабаняцца.

|| назоўнік: аслабаненне.

аслабаніць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Вызваліць, зрабіць свабодным, выслабаніць ад чаго-н. цяжкага.

   • А. ваеннапалонных.
   • А. рукі.

2. Зрабіць парожнім, нічым не занятым.

   • А. посуд.
   • А. кватэру.

3. Дазволіць не выконваць якой-н. работы.

   • А. жанчын ад цяжкай работы.

|| незакончанае трыванне: аслабаняць.

|| назоўнік: аслабаненне.

аслабелы прыметнік

Які стаў слабым; абяссілены.

|| назоўнік: аслабеласць.

аслабіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зрабіць слабым, паменшыць сілу або сілы каго-, чаго-н.

   • А. ворага.
   • Хвароба аслабіла арганізм.

2. Паменшыць сіпу, напружанасць і пад. чаго-н.

   • А. дысцыпліну.

3. Зрабіць менш нацягнутым, сцягнутым.

   • А. рэмень.
   • А. гайкі (таксама пераноснае значэнне: знізіць патрабаванні).

|| незакончанае трыванне: аслабляць.

|| назоўнік: аслабленне.