Усе словы

артыстычны прыметнік

1. гл. артыст.

2. Уласцівы артысту.

   • А. характар.
   • Артыстычныя схільнасці.

3. Вельмі ўмелы, майстэрскі.

   • Артыстычная работа.
   • Заданне выканана артыстычна (прыслоўе).

|| назоўнік: артыстычнасць.

артышок назоўнік | мужчынскі род

Травяністая расліна з буйнымі фіялетавымі суквеццямі, ніжнія мясістыя часткі якіх ядомыя.

|| прыметнік: артышокавы.

артэзіянскі прыметнік

Заключаны ў глыбокіх ваданосных слаях пад натуральным ціскам; глыбінны.

• А. калодзеж.
• Артэзіянскія воды.

артэрыя назоўнік | жаночы род

1. Крывяносны сасуд, які нясе кроў ад сэрца ва ўсе часткі цела.

2. пераноснае значэнне: Шлях зносін (высокае).

   • Водныя артэрыі.

|| прыметнік: артэрыяльны.

• А. ціск.

артэрыясклероз назоўнік | мужчынскі род

Хранічнае захворванне артэрый.

арудаваць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

1. чым. Дзейнічаць пры дапамозе чаго-н.

   • А. лапатай.

2. Праяўляць дзейнасць (звычайна адмоўную).

   • На дачы арудаваў злодзей.

арфа² назоўнік | жаночы род

Сельскагаспадарчая машына для ачысткі збожжа ад мякіны, пылу і пад. пасля малацьбы; веялка.

|| прыметнік: арфавы.

арфавальшчык назоўнік | мужчынскі род

Той, хто працуе на арфе2.

|| жаночы род: арфавальшчыца.

арфаваны прыметнік

Ачышчаны арфаваннем.

• А. ячмень.

арфаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Ачышчаць арфай зерне ад мякіны, пылу і пад.

• А. жыта.

|| закончанае трыванне: праарфаваць.

|| назоўнік: арфаванне.

арфаграфія назоўнік | жаночы род

1. Правілы напісання слоў і іх форм.

2. Само такое правільнае напісанне. У яго а. кульгае (піша з памылкамі).

|| прыметнік: арфаграфічны.

• Арфаграфічная памылка.

арфаэпія назоўнік | жаночы род

Правілы літаратурнага вымаўлення.

|| прыметнік: арфаэпічны.

• Арфаэпічныя нормы.

арфіст назоўнік | мужчынскі род

Музыкант, які іграе на арфе .

|| жаночы род: арфістка.

архангел назоўнік | мужчынскі род

У хрысціянскай міфалогіі: вышэйшага рангу анёл.

|| прыметнік: архангельскі.

архар назоўнік | мужчынскі род

Дзікі горны баран з закручанымі рагамі.

архаравец назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Буян, свавольнік.

архаізаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Зрабіць (рабіць) архаічным, устарэлым паводле стылю, манеры творчасці.

|| назоўнік: архаізацыя.

архаізм назоўнік | мужчынскі род

1. Слова, моўны выраз або граматычная форма, якія ўстарэлі і выйшлі з агульнага ўжывання.

2. Перажытак мінулага.

архаіка назоўнік | жаночы род

Пра што-н. старое, старадаўняе.

архаічны прыметнік

Які ўяўляе сабою архаізм, уласцівы даўніне; старадаўні, устарэлы.

• А. стыль.

|| назоўнік: архаічнасць.

археаграфія назоўнік | жаночы род

Гістарычная навука, якая займаецца апісаннем і выданнем пісьмовых помнікаў мінулага.

|| прыметнік: археаграфічны.

археалогія назоўнік | жаночы род

Навука, якая вывучае гісторыю, быт і культуру старажытных народаў па рэчавых, матэрыяльных помніках, што захаваліся да нашага часу.

|| прыметнік: археалагічны.

• Археалагічныя раскопкі.

археограф назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст па археаграфіі.

археолаг назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст па археалогіі.

архі прыстаўка

Прыстаўка, якая абазначае вышэйшую ступень чаго-н., напр. архімільянер, архіважны, архірэакцыйны.

архібіскуп назоўнік | мужчынскі род

Духоўнае званне (каталіцкае), сярэдняе паміж епіскапам і мітрапалітам.

|| прыметнік: архібіскупскі.

архіварыус назоўнік | мужчынскі род

Супрацоўнік архіва, хавальнік архіва.

архівіст назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст па архіўнай справе.

|| жаночы род: архівістка.

архідэя назоўнік | жаночы род

Шматгадовая травяністая трапічная расліна з пахучымі кветкамі дзівоснай формы і афарбоўкі.

|| прыметнік: архідэйны.

архіепіскап назоўнік | мужчынскі род

Епіскап, які вядзе нагляд за некалькімі епархіямі; наогул ганаровы тытул епіскапа, а таксама асоба, якая мае гэты тытул.

|| прыметнік: архіепіскапскі.

архімандрыт назоўнік | мужчынскі род

Тытул святара-манаха, звычайна настаяцеля мужчынскага манастыра, а таксама асоба, якая мае гэта званне.

|| прыметнік: архімандрыцкі.

архіпелаг назоўнік | мужчынскі род

Група марскіх астравоў, размешчаных на блізкай адлегласці адзін ад аднаго.

|| прыметнік: архіпелагавы.

архірэй назоўнік | мужчынскі род

Агульная назва вышэйшых чыноў праваслаўнага духавенства (епіскапа, архіепіскапа, мітрапаліта).

|| прыметнік: архірэйскі.

архітэктар назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст па архітэктуры, дойлід.

|| прыметнік: архітэктарскі.

архітэктоніка назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Спалучэнне частак у адным стройным цэлым; кампазіцыя.

• А. рамана.

|| прыметнік: архітэктанічны.

архітэктура назоўнік | жаночы род

1. Мастацтва праектавання і пабудовы будынкаў, дойлідства.

   • А. старажытных грэкаў.

2. Стыль пабудовы.

   • А. дома.

3. зборны назоўнік: Будынкі, збудаванні.

|| прыметнік: архітэктурны.

архіў назоўнік | мужчынскі род

1. Установа для захоўвання старых, старадаўніх дакументаў.

   • Здаць у а. (таксама пераноснае значэнне: прызнаць устарэлым, малапатрэбным).

2. Аддзел установы, дзе захоўваюцца старыя дакументы.

3. Збор рукапісаў, пісем і пад., што маюць дачыненне да дзейнасці якой-н. установы ці асобы.

   • А. інстытута.
   • А. Якуба Коласа.

|| прыметнік: архіўны.

арцель назоўнік | жаночы род

1. Адна з форм вытворчага аб’яднання грамадзян для вядзення калектыўнай гаспадаркі на аснове абагульнення сродкаў вытворчасці.

   • Рыбалавецкая а.
   • Сельскагаспадарчая а.

2. Аб’яднанне асоб некаторых прафесій для сумеснай работы з удзелам у агульных даходах і агульнай адказнасцю.

   • А. грузчыкаў.

|| прыметнік: арцельны. Арцельная гаспадарка.

арцельшчык назоўнік | мужчынскі род | устарэлае

Член арцелі (у 2 знач.)

|| жаночы род: арцельшчыца.

|| прыметнік: арцельшчыцкі.

аршын назоўнік | мужчынскі род

1. Старая мера даўжыні, роўная О,71 м.

2. Лінейка, планка такой даўжыні для мерання.

Мераць на свой а. (пераноснае значэнне: меркаваць пра што-н. са свайго пункту погляду, аднабакова; размоўнае).

Нібы (ці быццам) а. праглынуў (пра чалавека, які стаіць або сядзіць ненатуральна прама; размоўнае).

Аршын з шапкаю (пра малога, невысокага чалавека; размоўнае).

|| прыметнік: аршынны.

• Пісаць аршыннымі літарамі (надта вялікімі; жартаўлівае).

арыгінал назоўнік | мужчынскі род

1. Тое, што з’яўляецца прадметам узнаўлення, капіравання, аўтэнтык.

   • Зверыць з арыгіналам.
   • Чытаць у арыгінале.
   • А. артыкула (рукапіс, з якога робіцца набор).

2. Непадобны да іншых, своеасаблівы чалавек, дзівак (размоўнае).

   • Ён вялікі а.

|| жаночы род: арыгіналка.

арыгінальны прыметнік

1. Не запазычаны, не перакладны, аўтэнтычны.

   • А. рукапіс.

2. Створаны ў выніку самастойнай творчасці.

   • Арыгінальнае рашэнне задачы.

3. Своеасаблівы, непадобны да іншых, дзіўны.

   • Арыгінальныя паводзіны.
   • Арыгінальна (прыслоўе) апранацца.

|| назоўнік: арыгінальнасць.

арыгінальнічаць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Трымаць сябе арыгіналам (у 2 знач.), старацца быць непадобным да іншых.

|| закончанае трыванне: зарыгінальнічаць.

арыентавацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Вызначаць сваё месцазнаходжанне або кірунак руху.

   • А. ў вялікім лесе.
   • А. ў новых абставінах (пераноснае значэнне).

2. Вызначаць, браць кірунак на каго-, што-н.

   • А. на маяк.
   • А. на шырокага чытача (пераноснае значэнне).

|| закончанае трыванне: зарыентавацца.

|| назоўнік: арыенціроўка і арыентаванне.

арыентаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Даваць магчымасць каму-, чаму-н. вызначыць сваё месцазнаходжанне на мясцовасці або кірунак руху.

   • А. касмічны апарат у палёце.

2. каго (што) на што і ў чым. Накіроўваць на дасягненне якой-н. мэты, дапамагаць каму-н. разабрацца ў чым-н. (кніжнае).

   • А. даследчыкаў на выкарыстанне новых дакументаў.

|| закончанае трыванне: зарыентаваць.

|| назоўнік: арыенціроўка і арыентаванне.

арыентальны прыметнік

Усходні, уласцівы краінам Усходу.

• А. стыль.

арыентацыя назоўнік | жаночы род

1. Уменне вызначыць сваё месцазнаходжанне.

   • А. на мясцовасці.

2. Дасведчанасць у чым-н. (кніжнае).

   • А. ў новай літаратуры.
   • А. ў пытаннях палітыкі.

3. на каго-што і якая. Накіраванасць дзейнасці ў інтарэсах каго-, чаго-н. (кніжнае).

   • А. на перадавую моладзь.

арыенцір назоўнік | мужчынскі род

Прадмет, на які арыентуюцца.

• Выбраць правільны а.

|| прыметнік: арыенцірны.

арыенціровачны прыметнік

1. Які служыць для арыенціроўкі.

   • А. палёт.

2. Прыблізны, папярэдні.

   • А. тэрмін.

арык назоўнік | мужчынскі род

У Сярэдняй Азіі: арашальны канал, канава.

|| прыметнік: арычны.