Усе словы

абседзець дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Седзячы, абмяць.

• А. крэсла.

|| незакончанае трыванне: абседжваць.

абсекчы дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і абсячы.

|| незакончанае трыванне: абсякаць.

|| назоўнік: абсяканне.

абсемяніць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Засеяць насеннем.

   • А. поле.

2. Тое, што і асемяніць. (спецыяльны тэрмін).

|| незакончанае трыванне: абсемяняць.

|| назоўнік: абсемяненне.

абсентэізм назоўнік | мужчынскі род | кніжнае

Ухіленне выбаршчыкаў ад удзелу ў выбарах у дзяржаўныя органы.

|| прыметнік: абсентэісцкі.

абсерваторыя назоўнік | жаночы род

Навуковая ўстанова, абсталяваная для астранамічных, метэаралагічных, геафізічных назіранняў, а таксама будынак, у якім вядуцца такія назіранні.

|| прыметнік: абсерваторскі.

абсесці дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Сесці вакол каго-, чаго-н.

   • Дзеці абселі вогнішча.

2. Сеўшы ў вялікай колькасці, заняць паверхню чаго-н.

   • Мухі абселі стол.

3. (1 і 2 ас. адзіночны лік і множны лік: не ўжыв.). Пра з’яўленне балячак, сыпу на губах, твары.

   • Балячкі абселі губы.

4. (1 і 2 ас. адзіночны лік і множны лік: не ўжыв.). Зрабіцца больш шчыльным, апусціцца ўніз.

   • Снег абсеў.
   • Зямля абсела за ноч.

5. Страціўшы апору ў нагах, зваліцца.

   • Ад страху чалавек абсеў на зямлю.

|| незакончанае трыванне: абсядаць.

абсеяць дзеяслоў | закончанае трыванне

Правесці сяўбу, засеяць.

• Абсеялі загоны адборным насеннем.

|| незакончанае трыванне: абсяваць.

абсеў назоўнік | мужчынскі род

Тое, што і абсевак.

абскакаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Праскакаць вакол каго-, чаго-н.

   • А. балота.

2. Скачучы, абагнаць.

   • Рысісты конь усіх абскакаў на скачках.

3. пераноснае значэнне: Перамагчы, апярэдзіць у чым-н.

   • А. канкурэнтаў.

|| незакончанае трыванне: абскакваць.

абскардзіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Падаць афіцыйную скаргу наконт чаго-н., што прызнаецца незаконным, няправільным.

• А. судовы прыгавор.

|| незакончанае трыванне: абскарджваць.

|| назоўнік: абскарджанне.

абсклюдаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Абчасаць склюдам.

• А. бервяно.

|| незакончанае трыванне: абсклюдоўваць.

абскрэбці дзеяслоў | закончанае трыванне

Скрабучы, ачысціць што-н.

• А. моркву.
• А. бульбіну.

|| незакончанае трыванне: абскрабаць і абскрэбваць.

абскубці дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Скубучы, ачысціць (ад пер’я).

   • А. курыцу.

2. Скубучы, зрабіць больш роўным.

   • А. стог сена.

3. Сашчыпаць, паз’ядаць (траву і пад.).

   • Авечкі абскублі ўсе ўзмежкі.

|| незакончанае трыванне: абскубаць і абскубваць.

абскурант назоўнік | мужчынскі род | кніжнае

Вораг асветы, навукі, цемрашал, рэакцыянер.

|| жаночы род: абскурантка.

|| прыметнік: абскуранцкі.

абскурантызм назоўнік | мужчынскі род | кніжнае

Склад думак, характар дзеянняў абскуранта.

|| прыметнік: абскурантаісцкі.

абследаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Зрабіць (рабіць) агляд, праверку чаго-н.

• А. жыллёвыя ўмовы.
• А. мясцовасць.

|| назоўнік: абследаванне.

• Легчы ў бальніцу на а.

абслуга назоўнік | жаночы род

1. Сістэма сродкаў бытавога абслугоўвання насельніцтва; сэрвіс.

   • На добрым узроўні а. ў горадзе.

2. зборны назоўнік: Службовы персанал, які абслугоўвае каго-н.

   • Сабралася на сход а. бальніцы.

|| прыметнік: абслуговы.

• А. персанал.

абслугоўваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Выконваць работу, звязаную з задавальненнем чыіх-н. бытавых патрэб.

   • А. хворых.
   • А. пакутікоў.

2. Выконваць работу, звязаную з эксплуатацыяй машын, станкоў і пад.

   • А. некалькі станкоў.

|| закончанае трыванне: абслужыць.

|| назоўнік: абслугоўванне.

абслухаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Вызначыць на слых стан унутраных органаў.

• А. хворага.

|| незакончанае трыванне: абслухваць.

абслізгаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Зрабіць што-н. гладкім, коўзкім.

• А. горку.

|| незакончанае трыванне: абслізгваць.

абслініць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Запэцкаць, намачыць слінай.

• А. нагруднік.

|| незакончанае трыванне: абсліньваць.

абсмажыцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць абсмажаным.

• Мяса абсмажылася.

|| незакончанае трыванне: абсмажвацца.

абсмажыць дзеяслоў | закончанае трыванне

Абпячы з усіх бакоў, падсмажыць.

• А. качку.
• А. кавалак мяса.

|| незакончанае трыванне: абсмажваць.

|| назоўнік: абсмажванне.

абсмакаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Упадабаць што-н. па смаку.

• Дзеці абсмакавалі мёд.

абсмактаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Пасмактаць з усіх бакоў.

   • А. цукерку.

2. пераноснае значэнне: Усебакова вывучыць, абдумаць; смакуючы, падрабязна расказаць аб чым-н. (размоўнае).

   • А. усё да дробязей.

|| незакончанае трыванне: абсмоктваць.

абсмаліцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і асмаліцца.

|| незакончанае трыванне: абсмальвацца.

абсмяяць дзеяслоў | закончанае трыванне

Паказаць каго-, што-н. у смешным выглядзе; высмеяць.

Абсмяялі хлопца. А. сквапнасць.

|| незакончанае трыванне: абсмейваць.

|| назоўнік: абсмяянне.

абсохлы прыметнік

Які стаў сухім.

• Абсохлае бервяно.

абсохнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць сухім, высахнуць зверху.

• Зямля абсохла.
• Малако на губах не абсохла ў каго-н. (пра таго, хто яшчэ надта малады і нявопытны; размоўнае).

|| незакончанае трыванне: абсыхаць.

абставіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Паставіць што-н. вакол сябе.

   • А. крэсламі.
   • А. кнігамі.

2. Абзавесціся мэбляй (размоўнае).

   • А. ў новай кватэры.

|| незакончанае трыванне: абстаўляцца.

абставіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. каго-што чым. Паставіць што-н. вакол каго-, чаго-н.

   • А. трыбуну кветкамі.

2. Уставіць, заставіць што-н. чым-н.

   • А. паліцы кнігамі.
   • А. вокны вазонамі.

3. Набыць абстаноўку (у 1 знач.).

   • А. дом мэбляй.
   • А. кабінет.

4. пераноснае значэнне: Стварыць умовы, абставіны для правядзення чаго-н.

   • Добра а. юбілей.

5. пераноснае значэнне: Дасягнуць большых поспехаў, апярэдзіць каго-н. у чым-н. (размоўнае).

   • Маладая ткачыха абставіла сваіх сябровак.

|| незакончанае трыванне: абстаўляць.

абсталяванне назоўнік | ніякі род

1. гл. абсталяваць.

2. Сукупнасць прылад, механізмаў, машын і пад., неабходных для чаго-н.

   • Завод аснашчаны новым абсталяваннем.
   • Лабараторнае а.

абсталяваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Забяспечыць патрэбным абсталяваннем, інвентаром, усім неабходным.

• А. фізічны кабінет.
• А. лектарскую залу нагляднымі дапаможнікамі.

|| незакончанае трыванне: абсталёўваць.

|| назоўнік: абсталёўванне.

|| назоўнік: абсталяванне.

абстаноўка назоўнік | жаночы род

1. Мэбля, хатнія рэчы.

   • А. кватэры.

2. Умовы, абставіны, у якіх што-н. адбываецца.

   • Міжнародная а.
   • Баявая а.

|| прыметнік: абстановачны.

абстаяць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Знаходзіцца ў якім-н. стане.

• Справа абстаіць нядрэнна.

абстойваць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Заступацца за каго-, штон., абараняць.

• А. інтарэсы калектыву.

абстрагавацца дзеяслоў | кніжнае | закончанае і незакончанае трыванне

У думках адарвацца (адрывацца) ад тых ці іншых бакоў, уласцівасцей ці сувязей прадметаў, з’яў з мэтай выдзялення найбольш істотных і заканамерных іх прыкмет.

абстрагаваць дзеяслоў | кніжнае | закончанае і незакончанае трыванне

Зрабіць (рабіць) абстракцыю (у 1 знач.) чаго-н. І у думках адкінуць (адкідваць) неістотныя ўласцівасці, сувязі прадмета і вылучыць (вылучаць) яго асноўныя, агульныя ўласцівасці, мысліць што-н. адцягнена ад неістотнага.

абстрактны прыметнік

Заснаваны на абстракцыі (у 1 знач.); адцягнены; процілегласць канкрэтны.

• Абстрактныя паняцці.
• Абстрактнае мысленне.

|| назоўнік: абстрактнасць.

абстракцыя назоўнік | жаночы род

1. Мысленнае адцягненне, адасабленне ад тых ці іншых бакоў, уласцівасцей або сувязей прадметаў і з’яў для выдзялення істотных іх прыкмет.

   • Пры дапамозе абстракцыі ўзніклі ўсе лагічныя паняцці.

2. Адцягненае паняцце, тэарэтычнае абагульненне вопыту.

   • Навуковая а.

абстракцыянізм назоўнік | мужчынскі род

У выяўленчым мастацтве 20 ст.: крайне фармалістычны кірунак, паслядоўнікам якога ўласцівы адрыў ад рэальнага жыцця і захапленне нагрувашчваннем абстрактных форм у выглядзе рознакаляровых плям, мазкоў, ліній.

|| прыметнік: абстракцыянісцкі.

абстракцыяніст назоўнік | мужчынскі род

Мастак — паслядоўнік абстракцыянізму.

|| жаночы род: абстракцыяністка.

абстраляны прыметнік

Які пабываў у баях, прывык да баявых умоў, вопытны.

• А. салдат.

|| назоўнік: абстралянасць.

абстраляцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Пабываць у баях, прывыкнуць да баявой абстаноўкі.

• Навабранцы абстраляліся.

абстраляць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Адкрыць агонь па кім-, чым-н.

   • А. ворага.
   • А. вышыню.

2. Выпрабаваць у стральбе.

   • А. ружжо.

|| незакончанае трыванне: абстрэльваць.

абстрачыць дзеяслоў | закончанае трыванне

Прастрачыць што-н. кругом, па краях.

• А. каўнер.

|| незакончанае трыванне: абстрочваць.

абстругаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Стругаючы, зрабіць гладкім.

• А. дошку.

|| незакончанае трыванне: абстругваць.

абструкцыя назоўнік | жаночы род | кніжнае

Наўмысны зрыў у знак пратэсту якога-н. мерапрыемства шумам, выкрыкамі і пад.

• Учыніць каму-н. абструкцыю.

|| прыметнік: абструкцыйны.

абстрэл назоўнік | мужчынскі род

Стральба па якой-н. цэлі з некалькіх гармат або ручной зброі.

• Артылерыйскі а.
• Узяць пад а. (таксама пераноснае значэнне: пачаць рэзка крытыкаваць каго-н).

абступіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць вакол каго-, чаго-н., акружыць.

• Дзеці абступілі казачніка.
• Лазняк абступіў возера (пераноснае значэнне).

|| незакончанае трыванне: абступаць.