Усе словы

азарт назоўнік | мужчынскі род

Моцнае захапленне, заўзятасць, запал.

• Працаваць з азартам.
• Увайсці ў а.

азартны прыметнік

Які робіць што-н. з азартам, гарачы, заўзяты, поўны захаплення.

• А. чалавек.
• Азартная гульня.

|| назоўнік: азартнасць.

азарыцца дзеяслоў | высокае | закончанае трыванне

Ярка асвяціцца.

• Лес азарыўся яркім сонцам.
• Твар чалавека азарыўся ўсмешкай (пераноснае значэнне).

|| незакончанае трыванне: азарацца.

|| назоўнік: азарэнне.

азарыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Ярка асвяціць.

   • Маланка азарыла твар.
   • Надзея азарыла душу (пераноснае значэнне).

2. пераноснае значэнне: Нечакана праясніць што-н. каму-н., прыйсці ў галаву каму-н.

   • Раптам здагадка азарыла яго.

|| незакончанае трыванне: азараць.

|| назоўнік: азарэнне.

азарэнне назоўнік | ніякі род | кніжнае

1. гл. азарыцца, -рыць.

2. Раптоўнае, нечаканае праясненне свядомасці, разуменне чаго-н.

   • Нарэшце прыйшло а.

азбест назоўнік | мужчынскі род

Валакністы белы мінерал, ужыв. як вогнетрывалы матэрыял.

|| прыметнік: азбеставы.

азбука назоўнік | жаночы род

1. Сукупнасць літар якой-н. пісьменнасці, размешчаных у пэўным парадку, алфавіт.

   • Беларуская а.

2. Тое, што і буквар.

3. пераноснае значэнне: Асноўныя, прасцейшыя палажэнні якой-н. навукі, справы; аснова чаго-н.

   • А. навукі.
   • Азбука Морзе — сістэма тэлеграфных умоўных знакаў.
   • Нотная азбука — сістэма нотных знакаў.

|| прыметнік: азбучны.

• А. парадак.
• Азбучная ісціна (пераноснае значэнне: пра ўсім вядомую, простую думку, ісціну).

азвацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Тое, што і абазвацца.

|| незакончанае трыванне: азывацца.

азвярэлы прыметнік

Злы, шалёны, раз’юшаны.

• Азвярэлыя ворагі.

|| назоўнік: азвярэласць.

аздабленне назоўнік | ніякі род

1. гл. аздобіць.

2. Тое, што ўпрыгожвае каго-, што-н.

   • Ляпное а.
   • Карункавае а.

аздаравіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зрабіць здаровым, палепшыць санітарны стан чаго-н.

   • А. мясцовасць.

2. пераноснае значэнне: Палепшыць, прывесці ў норму.

   • А. мікраклімат у калектыве.

|| незакончанае трыванне: аздараўляць.

|| назоўнік: аздараўленне.

аздараўленчы прыметнік

Які спрыяе аздараўленню.

• Аздараўленчыя мерапрыемствы.
• А. лагер.

аздоба назоўнік | жаночы род

Тое, што ўпрыгожвае, аздабляе што-н.

• Карункавая а.

|| прыметнік: аздобны.

аздобіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Надаць каму-, чаму-н. прыгожы выгляд, упрыгожыць.

• А. сцены мазаікай.
• А. сукенку бантам.

|| незакончанае трыванне: аздабляць.

|| назоўнік: аздабленне.

азеляніць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пасадзіць дрэвы, кусты і пад. на якой-н. прасторы.

• А. вуліцы горада.

|| незакончанае трыванне: азеляняць.

|| назоўнік: азеляненне.

|| прыметнік: азеляняльны.

азербайджанцы назоўнік | мужчынскі род

Народ, які складае асноўнае насельніцтва Азербайджана.

|| жаночы род: азербайджанка.

|| прыметнік: азербайджанскі.

азлоблены прыметнік

Які стаў злосным у выніку чаго-н., зласліва настроены.

• А. чалавек.
• А. тон.

|| назоўнік: азлобленасць.

азлобіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць злосным, бязлітасным.

|| незакончанае трыванне: азлабляцца.

|| назоўнік: азлабленне.

азлобіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Зрабіць алым, бязлітасным.

|| незакончанае трыванне: азлабляць.

азмрочыцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць змрочным, сумным, маркотным (звычайна пра погляд, твар і пад.).

• Настрой азмрочыўся.

|| незакончанае трыванне: азмрочвацца.

азмрочыць дзеяслоў | закончанае трыванне

Зрабіць змрочным, сумным, маркотным.

• А. настрой сябра.

|| незакончанае трыванне: азмрочваць.

азнаменавацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць знамянальным дзякуючы чаму-н.

• Гэты год азнаменаваўся нечаканасцямі.

|| незакончанае трыванне: азнамяноўвацца.

азнаменаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Урачыста адзначыць чым-н. (падзею, дату і пад.).

• А. урачыстую дату салютам.

|| незакончанае трыванне: азнамяноўваць.

|| назоўнік: азнаменаванне.

• У а. чаго-н. (у памяць, у гонар чаго-н.).

азначальны прыметнік

1. Які паддаецца азначэнню.

2. У граматыцы: які з’яўляецца азначэннем.

   • А. займеннік.
   • А. сказ.

|| назоўнік: азначальнасць.

азначаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і значыць.

• Што азначае ваша маўчанне?

азначыцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Стаць прыметным, абазначыцца.

   • Выразней азначыліся маршчыны на лбе.

2. пераноснае значэнне: Вызначыцца, намеціцца.

   • Азначылася кола інтарэсаў.

|| незакончанае трыванне: азначацца.

азначыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Вызначыць характэрныя рысы чаго-н., даць фармуліроўку чаму-н.

   • А. геаграфію як навуку.

2. Паказаць кірунак, шлях каму-, чаму-н. і вылучыць на фоне чаго-н.

   • А. шлях да перамогі.

3. Абумовіць сабой, прадвызначыць.

   • Вялікая падзея азначыла прыход новага ў жыцці.

|| незакончанае трыванне: азначаць.

|| назоўнік: азначэнне.

азначэнне² назоўнік | ніякі род

У граматыцы: даданы член сказа, які абазначае прымету, уласцівасць, якасць або іншую адзнаку прадмета.

• Дапасаванае а.

|| прыметнік: азначальны.

азнаямляцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і знаёміцца (у 2 знач.).

азнаямляць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і знаёміць (у 2 знач.).

азноб назоўнік | мужчынскі род

Хваравітае адчуванне холаду, дрыжыкі пры ліхаманцы.

• У хворага пачаўся а.

|| прыметнік: азнобны.

азон назоўнік | мужчынскі род

Газ з рэзкім пахам, злучэнне трох атамаў кіслароду, ужыв. для ачышчэння паветра, вады, а таксама ў тэхніцы.

|| прыметнік: азонавы.

• Азонавая дзірка (спецыяльны тэрмін) — анамальная з’ява — змяншэнне натуральнай для дадзенай шыраты і пары года колькасці азону ў азонавым слоі атмасферы.

азот назоўнік | мужчынскі род

Хімічны элемент, газ без колеру і паху, галоўная састаўная частка павегра.

|| прыметнік: азоцісты і азотны.

азызлы прыметнік

1. Хваравіта тоўсты, апухлы.

   • А. твар.

2. Настылы, азяблы.

   • Азызлая, халодная зямля.

|| назоўнік: азызласць.

азызнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зрабіцца хваравіта тоўстым, апухлым, з абвіслай скурай.

   • А. ад нездароўя.

2. Змерзнуць, азябнуць.

   • А. на холадзе.

|| незакончанае трыванне: азызаць.

азяблы прыметнік

Які настыў, змёрз на холадзе.

• Азяблыя рукі.

азярод назоўнік | мужчынскі род

Прыстасаванне з падоўжаных жэрдак на слупах для дасушвання снапоў, травы і пад.

|| прыметнік: азяродны.

азярына назоўнік | жаночы род | размоўнае

Невялікае возера.

• Пайсці ў луг на азярыны.

азярышча назоўнік | ніякі род

Месца, дзе некалі было возера.

азімы прыметнік

Які сеецца ўвосень, які зімуе пад снегам.

• Азімая пшаніца.

азіміна назоўнік | жаночы род

Азімыя пасевы, іх усходы.

• Шырокія загоны зялёнай азіміны.

азірацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. гл. азірнуцца.

2. пераноснае значэнне, на каго-што і без дапаўнення. Быць асцярожным, дзейнічаць з апаскай, звяраючы свае ўчынкі з учынкамі каго-н. і аглядвацца (размоўнае).

   • А. на аўтарытэт.

азірнуцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Павярнуўшыся, паглядзець назад, аглянуцца.

   • Маці азірнулася і ўбачыла мяне.

2. Паглядзець вакол сябе, агледзецца.

   • А. навокал.
   • А. на пройдзены шлях (пераноснае значэнне).

|| незакончанае трыванне: азірацца.

азірнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Акінуць позіркам.

|| незакончанае трыванне: азіраць.

азіят назоўнік | мужчынскі род

Карэнны жыхар Азіі.

|| жаночы род: азіятка.

|| прыметнік: азіяцкі.

ай выклічнік | размоўнае

Выказвае розныя пачуцці: боль, спалох, здзіўленне, папрок, радасць, жаль і пад.

• Ай, баліць!
• Ай, страшна!
• Ай, як хораша ў полі!

Ай-ай-ай (размоўнае) — выказвае неадабрэнне, папрок.

• Ай-ай-ай, як непрыгожа!

айва назоўнік | жаночы род

Паўднёвае дрэва сямейства ружакветных з цвёрдымі духмянымі пладамі, якія па форме нагадваюць яблыкі, а таксама плод гэтага дрэва.

|| прыметнік: айвовы.

• Айвовае варэнне.

айканіміка назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Раздзел тапанімікі, які вывучае айконімы, заканамернасці іх узнікнення, развіцця і функцыяніравання.

|| прыметнік: айканімічны.

айканімія назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Сукупнасць айконімаў пэўнай тэрыторыі.

• А. Віцебшчыны.

|| прыметнік: айканімічны.

айконім назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Уласная назва населенага пункта.