Усе словы

адыходак назоўнік | мужчынскі род

У выразе: на адыходак — на развітанне.

адыходлівы (адходлівы) прыметнік

Які хутка і лёгка супакойваецца пасля злосці, гневу, раздражнення.

• У яе сэрца адыходлівае.

|| назоўнік: адыходлівасць і адходлівасць.

адыходная назоўнік | жаночы род

Малітва па нябожчыку.

• Чытаць адыходную.

адыходны прыметнік

1. гл. адысці.

2. адыходны промысел (устарэлае) — часовая, сезонная работа сялян па-за вёскай.

адыходнік назоўнік | мужчынскі род | устарэлае

Селянін, які часова ідзе з вёскі на сезонныя работы.

адыходніцтва назоўнік | ніякі род | устарэлае

Заняткі адыходніка.

• Працаваць на адыходніцтве.

адыёзны прыметнік | кніжнае

Які выклікае да сябе крайне адмоўныя адносіны; непрыемны, адмоўны.

• Адыёзная асоба.

|| назоўнік: адыёзнасць.

адэкалон назоўнік | мужчынскі род

Спіртавы раствор пахучых рэчываў, ужыв. як касметычны і гігіенічны сродак.

• Асвяжыцца адэкалонам.

|| прыметнік: адэкалонны.

адэкалоніць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Апырскваць адэкалонам.

|| закончанае трыванне: наадэкалоніць.

|| зваротны стан: адэкалоніцца.

|| закончанае трыванне: наадэкалоніцца.

адэкватны прыметнік | кніжнае

Такі, які поўнасцю супадае, роўны чаму-н.

• Адэкватныя паняцці.

|| назоўнік: адэкватнасць.

адэкзаменаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Скончыць экзаменаваць.

адэноіды назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Пухлінападобныя разрастанні насаглотачных міндалін.

|| прыметнік: адэноідны.

адэпт назоўнік | мужчынскі род | кніжнае

Паслядоўнік, прыхільнік якога-н. вучэння.

ад’езд назоўнік | мужчынскі род

Адпраўленне ў дарогу.

• У дзень ад’езду.
• А. дэлегацыі.

ад’ездзіцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Тое, што і ад’ездзіць (у 2 знач.).

• Мы ўжо ад’ездзіліся, няхай цяпер другія ездзяць.

ад’ездзіць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Праездзіць некаторы час.

   • Машына ад’ездзіла 20 гадоў.

2. Перастаць ездзіць куды-н.

   • Я сваё ад’ездзіў.

ад’есці дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Адкусіць, адгрызці.

   • Кот ад’еў галаву рыбіны.

2. Скончыць есці (размоўнае).

   • У вас адпелі — у нас ад’елі (прымаўка).

|| незакончанае трыванне: ад’ядаць.

ад’есціся дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Паправіцца, пасыцець ад добрай яды; адкарміцца.

   • Кабан ад’еўся.

2. Наесціся чаго-н. удосталь.

   • Ад’еліся за лета яблыкаў і груш.

|| незакончанае трыванне: ад’ядацца.

ад’ехацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Тое, што і ад’ехаць (у 1 знач.).

|| незакончанае трыванне: ад’язджацца.

ад’ехаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Паехаўшы, аддаліцца на нейкую адлегласць.

   • А. ад сяла кіламетраў пяць.

2. Паехаць куды-н., пакінуць дом (горад, вёску і пад.).

   • А. на поўнач.

3. Зрушыцца з месца, адсунуцца (размоўнае).

   • Засаўка ад’ехала.

|| незакончанае трыванне: ад’язджаць.

ад’юнкт назоўнік | мужчынскі род

1. Аспірант вышэйшых ваенна-вучэбных устаноў.

2. У дарэвалюцыйнай Расіі і ў Заходняй Еўропе: малодшая навуковая пасада ў некаторых навуковых установах, а таксама асоба, якая займае гэту пасаду.

ад’юнктура назоўнік | жаночы род

Падрыхтоўка, якую праходзяць ад’юнкты; сістэма такой падрыхтоўкі.

• Скончыць ад’юнктуру.

ад’ютант назоўнік | мужчынскі род

Афіцэр пры ваенным начальніку для выканання службовых даручэнняў або штабной работы.

|| прыметнік: ад’ютанцкі.

аер назоўнік | мужчынскі род

Шматгадовая травяністая расліна сямейства ароідных з доўгім мечападобным лісцем і паўзучым карэнішчам, з прыемным вострым пахам.

|| прыметнік: аерны і аеравы.

аж часціца

1. часціца: Ужыв. як узмацненне ў знач. нават.

   • Аж крыкнуў ад радасці.

2. часціца: Падкрэслівае інтэнсіўнасць далейшай часткі паведамлення.

   • Дайшоў аж да самога міністэрства.

3. злучнік: Выражае выніковыя адносіны і ўзмацняе іх; так, што нават.

   • Машыны так гулі, аж вокны звінелі.

Аж чорна — вельмі многа.

• Ягад у лесе аж чорна.

ажарэб назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

1. Роды ў кабыл, асліц, вярблюдзіц.

2. Прыплод кабыл, асліц, вярблюдзіц.

ажно злучнік | часціца | размоўнае

Тое, што і аж.

ажур² прыслоўе

У бухгалтэрыі: такое вядзенне справы, калі кожная аперацыя рэгіструецца неадкладна пасля яе выканання.

(Усё) у ажуры (размоўнае) — усё ў парадку, усё як належыць.

ажурны прыметнік

Празрысты, тонкі, драбнасеткаваты.

• Ажурная тканіна.
• Ажурная вязь.
• Ажурная работа — пра вельмі тонкую, майстэрскую работу.

|| назоўнік: ажурнасць.

ажывіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Ажыць, набрацца сілы і энергіі, стаць больш выразным і яркім.

   • Чалавек ажывіўся, павесялеў.
   • Гутарка ажывілася.

2. Напоўніцца жыццём, рухам, дзейнасцю.

   • Пайшла тэхніка на палі, мясцовасць ажывілася.

3. Стаць больш актыўным, дзейным.

   • Сход ажывіўся.
   • Работа ажывілася.

|| незакончанае трыванне: ажыўляцца.

|| назоўнік: ажыўленне.

ажывіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Вярнуць да жыцця, зрабіць зноў жывым.

   • А. арганізм.
   • А. успаміны (пераноснае значэнне).

2. Прыдаць сілы, энергіі; зрабіць ажыўленым, бадзёрым.

   • Радасная вестка ажывіла людзей.

3. Напоўніць жыццём, рухам, дзейнасцю.

   • Вяселле ажывіла старэнькую хату.

4. Зрабіць больш актыўным, дзейным.

   • А. работу нарады.

|| незакончанае трыванне: ажыўляць.

|| назоўнік: ажыўленне.

ажына назоўнік | жаночы род

1. Кустовая калючая ягадная расліна сямейства ружакветных.

2. Чорна-шызыя ядомыя ягады гэтай расліны, падобныя на ягады малін.

   • Збіраць ажыны.

|| прыметнік: ажынавы.

• А. куст.
• Ажынавае варэнне.

ажыннік назоўнік | мужчынскі род

Зараснік ажыны.

ажыццявімы прыметнік

Такі, які можна ажыццявіць.

• А. праект.

|| назоўнік: ажыццявімасць.

ажыццявіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Здзейсніцца, збыцца.

• Задумы ажыццявіліся.

|| незакончанае трыванне: ажыццяўляцца.

|| назоўнік: ажыццяўленне.

ажыццявіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Здзейсніць, зрабіць рэальнасцю.

• А. свае задумы.

|| незакончанае трыванне: ажыццяўляць.

|| назоўнік: ажыццяўленне.

ажыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Стаць зноў жывым, уваскрэснуць, аджыць.

   • Нябожчык не ажыве.

2. пераноснае значэнне: Стаць поўным сіл, праявіцца ў ранейшай сіле.

   • Пасля зімы прырода ажыла.
   • Успаміны зноў ажылі.

|| незакончанае трыванне: ажываць.

ажыятаж назоўнік | мужчынскі род

1. Штучна выкліканае хваляванне, узбуджэнне з мэтай прыцягнення ўвагі да чаго-н.

2. Штучнае, спекулятыўнае павышэнне ці паніжэнне курсу біржавых папер або цэн з мэтай атрымання прыбытку.

|| прыметнік: ажыятажны.

ажыўлены прыметнік

Поўны жыцця, руху, узбуджэння, дзейнасці.

• Ажыўленая гутарка.
• А. гандаль.

|| назоўнік: ажыўленасць.

аз назоўнік | мужчынскі род

1. Старадаўняя назва літары «а».

2. пераноснае значэнне, азы, -оў. Пачатковыя звесткі (размоўнае).

   • Пачаць з азоў.

азагаловіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Даць чаму-н. загаловак.

• А. артыкул.

|| незакончанае трыванне: азагалоўліваць.

азадак назоўнік | мужчынскі род

1. Задняя частка тулава жывёлы.

   • Конь падкідаў азадкам, брыкаўся.

2. Задняя частка тушы.

   • Купіць цэлы а. свінні.

|| прыметнік: азадачны.

азадачаны прыметнік

Які знаходзіцца ў замяшанні, разгубленасці, які выражае здзіўленне.

• А. выгляд твару.

|| назоўнік: азадачанасць.

азадачыць дзеяслоў | закончанае трыванне

Прывесці ў замяшанне, збянтэжыць, здзівіць, паставіць каго-н. у складанае становішча.

• А. пытаннем.

|| незакончанае трыванне: азадачваць.

азаддзе назоўнік | жаночы род | зборны назоўнік

Тое, што і пазаддзе.

азалаціць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Пазалаціць, надаць залацісты колер чаму-н.

   • Восень азалаціла лес.

2. Шчодра абдарыць, абагаціць.

   • Лён азалаціў калгас і калгаснікаў.

азалія назоўнік | жаночы род

Дэкаратыўная кустовая расліна сямейства верасовых з белымі, жоўтымі і іншымі кветкамі.

|| прыметнік: азаліевы.

азанаваць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае і незакончанае трыванне

1. Ператварыць (ператвараць) у азон.

   • А. кісларод.

2. Ачысціць (ачышчаць) азонам.

   • А. памяшканне.

|| назоўнік: азанаванне.

азанатар назоўнік | мужчынскі род

Прыбор для атрымання азону, а таксама для ўзбагачэння азонам паветра.

|| прыметнік: азанатарны.

азаніраваць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае і незакончанае трыванне

Тое, што і азанаваць.

|| назоўнік: азаніраванне.