Усе словы

каменнавугальны прыметнік

Які мае адносіны да каменнага вугалю.

• К. басейн.

каменне назоўнік | ніякі род | зборны назоўнік

Камяні (гл. камень у 2 знач.).

• Збіраць к. ў кучы.

каменны прыметнік

1. гл. камень.

2. пераноснае значэнне: Нерухомы, застылы.

   • К. выраз твару.

3. пераноснае значэнне: Нячулы, раўнадушны.

   • Каменнае сэрца.

4. Ужыв. у назвах некаторых раслін, матэрыялаў і пад. (спецыяльны тэрмін).

   • К. вугаль.
   • Каменная соль.

каментарый назоўнік | мужчынскі род

1. звычайна Тлумачэнні да якога-н. тэксту.

   • Збор твораў Я.Коласа з каментарыямі.

2. множны лік: Разважанні, тлумачальныя і крытычныя заўвагі аб чым-н.

   • Каментарыі карэспандэнта.
   • Каментарыі не патрэбны (усё і так зразумела).

каментатар назоўнік | мужчынскі род

Асоба, якая каменціруе што-н.

• К. спартыўных перадач.
• К. тэксту.

|| прыметнік: каментатарскі.

каменціраваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Даць (даваць) каментарыі да чаго-н.

• К. артыкул.

|| закончанае трыванне: пракаменціраваць.

камень назоўнік | мужчынскі род

1. Цвёрдая горная парода (за выключэннем металу) у выглядзе суцальнай масы або асобных кавалкаў.

   • Вуліца выбрукавана каменем.
   • Будаўнічы к.

2. Асобны кавалак такой пароды.

   • Збіраць камяні ля дарогі.
   • Каштоўны к.
   • Насіць к. за пазухай (пераноснае значэнне: мець злосць на каго-н., быць гатовым адпомсціць каму-н.).
   • Кідаць каменем у каго-н. (пераноснае значэнне: асуджаць, ганьбаваць каго-н.).
   • Найшла (наскочыла) каса на к. (пераноснае значэнне: сутыкнуліся розныя непрымірымыя погляды, інтарэсы, характары).
   • Каменя на камені не пакінуць (пераноснае значэнне: разбурыць усё).
   • Як к. у ваду (пераноснае значэнне: бясследна прапасці, знікнуць).
   • К. на сэрцы (пераноснае значэнне: душэўны цяжар, гора).

3. множны лік: Цвёрдыя саляныя і іншыя ўтварэнні ў некаторых унутраных органах.

   • Камяні ў печані.

|| памяншальная форма: каменьчык.

• Кідаць каменьчыкі ў чый-н. агарод (пераноснае значэнне: намякаць на што-н.).

|| прыметнік: каменны.

• К. падмурак.
• К. мяшок (пераноснае значэнне: турма).
• К. век (перыяд першабытнай культуры, які характарызуецца апрацоўкай каменю, вырабам прылад з каменю).

каменя прыстаўка

Першая частка складаных слоў; ужыв. замест «камене…», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр. каменябітны, каменявар, каменяліты, каменяломня, каменярэз, каменярэзны, каменячосны.

каменяломны прыметнік

Звязаны з апрацоўкай і здабычай каменю.

• Каменяломныя работы.

каменяломня назоўнік | жаночы род

Месца, дзе здабываецца і апрацоўваецца камень.

каменячос назоўнік | мужчынскі род

Рабочы, які абчэсвае камяні.

камер-юнкер назоўнік | мужчынскі род

У некаторых манархічных краінах: малодшы прыдворны чын, а таксама асоба, якая мае гэты чын.

|| прыметнік: камер-юнкерскі.

камера назоўнік | жаночы род

1. Асобны пакой, памяшканне спецыяльнага прызначэння ў некаторых установах.

   • Дэзінфекцыйная к.
   • Турэмная к.

2. Закрытая прастора ў сярэдзіне якога-н. прыбора, машыны, збудавання, а таксама закрытая поласць унутры якога-н. органа.

   • Фатаграфічная к.
   • К. шлюза.
   • К. згарання ў рухавіку.
   • К. сэрца.

3. Фатаграфічны, кінематаграфічны ці тэлевізійны здымачны апарат (размоўнае).

   • Здымаць скрытай камерай (непрыкметна для таго, каго здымаюць).

4. Унутраная гумавая абалонка шыны, мяча, якая напаўняецца паветрам.

|| прыметнік: камерны.

камеральны прыметнік | спецыяльны тэрмін

Які адносіцца да лабараторнай апрацоўкі матэрыялаў, сабраных у час экспедыцый.

• Камеральныя работы геолагаў.

камергер назоўнік | мужчынскі род

У некаторых манархічных дзяржавах: прыдворны чын старэйшага рангу, а таксама асоба, што мае такі чын.

|| прыметнік: камергерскі.

камердынер назоўнік | мужчынскі род

Слуга пры гаспадары ў багатым дваранскім доме.

|| прыметнік: камердынерскі.

камерны прыметнік

1. гл. камера.

2. Пра музычны твор: які выконваецца ў невялічкай канцэртнай зале, абмежаванай колькасцю інструментаў або галасоў.

   • Камерная музыка.

3. Прызначаны для вузкага кола слухачоў, гледачоў.

   • Камернае мастацтва.
   • К. голас.

камерсант назоўнік | мужчынскі род

Той, хто займаецца камерцыяй.

|| прыметнік: камерсанцкі.

камертон назоўнік | мужчынскі род

Інструмент у выглядзе сталёвай вілкі, які пры ўдары ўтварае гук пэўнай пастаяннай вышыні і выкарыстоўваецца пры настройцы музычных інструментаў, у харавых спевах.

|| прыметнік: камертонны.

камерцыйны прыметнік

1. гл. камерцыя.

2. Гандлёвы, не ваенны.

   • К. флот.

3. Звязаны з гандлем па павышаных цэнах.

   • К. магазін.
   • Камерцыйныя цэны.

камерцыя назоўнік | жаночы род

Гандаль, гандлёвыя аперацыі.

|| прыметнік: камерцыйны.

• Камерцыйныя аперацыі.

камерыстка назоўнік | жаночы род

Служанка пры пані ў багатым дваранскім доме.

камета назоўнік | жаночы род

1. Нябеснае цела, якое ўдалечыні ад Сонца мае выгляд абкружанай туманнай абалонкай яркай светлай плямы з вузкай паласой святла ў форме хваста.

2. Рачное быстраходнае пасажырскае судна на падводных крылах.

|| прыметнік: каметны.

камея назоўнік | жаночы род

Упрыгожанне з рэльефнай разьбой з слаістага разнаколернага каменя або ракавіны.

• Пярсцёнак з камеяй.

камзол назоўнік | мужчынскі род

Даўнейшая мужчынская верхняя вопратка, звычайна без рукавоў.

|| прыметнік: камзольны.

камлот назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Грубая шарсцяная ці баваўняная тканіна.

|| прыметнік: камлотавы.

камлыга назоўнік | жаночы род

Вялікі абломак якой-н. цвёрдай масы.

• К. зямлі.

|| прыметнік: камлыгавы.

камлюк назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Ніжіняя частка ствала дрэва; камель.

камлюкаваты прыметнік

1. З тоўстым, моцным ствалом; камлісты.

   • К. дуб.

2. пераноснае значэнне: Плячысты, прысадзісты (пра чалавека; размоўнае).

|| назоўнік: камлюкаватасць.

камлісты прыметнік

З тоўстым камлём.

• К. дуб.

|| назоўнік: камлістасць.

камода назоўнік | жаночы род

Прадмет мэблі ў выглядзе невысокай шафы з шуфлядамі для бялізны, розных хатніх рэчаў.

|| прыметнік: камодны.

камора назоўнік | жаночы род

1. Халоднае памяшканне пры хаце для захоўвання запасаў ежы, адзення і іншых хатніх рэчаў.

   • Злажыць сала і мяса ў камору.

2. Бакоўка ў вясковай хаце, дзе спяць.

   • Дзеці спалі ў каморы.

3. Кантрольны пункт лясніцтва (устарэлае).

|| памяншальная форма: каморка.

|| прыметнік: каморачны.

|| прыметнік: каморны.

каморнік назоўнік | мужчынскі род | устарэлае

Спецыяліст па межаванню і землеўпарадкаванню.

|| прыметнік: каморніцкі.

• К. абмер зямлі.

каморніцтва назоўнік | ніякі род

Занятак каморніка; каморніцкая справа.

кампазітар назоўнік | мужчынскі род

Аўтар музычных твораў.

|| прыметнік: кампазітарскі.

кампазіцыя назоўнік | жаночы род

1. Будова, суадносіны і ўзаемнае размеркаванне асобных частак, элементаў.

   • К. рамана.
   • К. карціны.
   • К. сімфоніі.

2. Мастацкі (музычны, жывапісны, скульптурны і інш.) твор, які з’яўляецца арыгінальным спалучэннем асобных частак, элементаў.

   • Скульптурная к.
   • Сюжэтная к.

3. Тэорыя стварэння музычных твораў.

   • Клас кампазіцыі.

4. Матэрыял, атрыманы ў выніку камбінавання разнастайных кампанентаў (напр., жалеза і бетону, пластыку і шкла; спецыяльны тэрмін).

|| прыметнік: кампазіцыйны.

кампактны прыметнік

1. Сціснуты шчыльна, без прамежкаў.

   • Кампактная маса.

2. пераноснае значэнне: Кароткі, сціслы.

   • К. даклад.

|| прыметнік: кампактнасць.

кампанаваць дзеяслоў | кніжнае | незакончанае трыванне

Складаць цэлае з частак.

• К. карціну.
• К. матэрыял даследавання.

|| закончанае трыванне: скампанаваць.

|| назоўнік: кампанаванне і кампаноўка.

|| прыметнік: кампановачны.

кампанейскі² прыметнік | размоўнае

Пра непланамерную арганізацыю работы: бессістэмны, выпадковы, які праводзіцца нерэгулярна, рыўкамі.

• К. метад работы.

кампанейшчына назоўнік | жаночы род | размоўнае | неадабральнае

Пра бессістэмную, нерэгулярную арганізацыю грамадскай або вытворчай работы.

кампанент назоўнік | мужчынскі род | кніжнае

Састаўная частка чаго-н.

|| прыметнік: кампанентны.

• К. аналіз.

кампаньён назоўнік | мужчынскі род

1. Той, хто складае кампанію каму-н., займаецца чым-н. з кім-н.

2. Член прамысловай або гандлёвай кампаніі.

|| жаночы род: кампаньёнка.

|| прыметнік: кампаньёнскі.

кампаньёнка назоўнік | жаночы род

1. гл. кампаньён.

2. Жанчына, якую наймалі ў панскі дом для забаўляння і суправаджэння куды-н.

кампанія² назоўнік | жаночы род

1. Сукупнасць ваенных аперацый, аб’яднаных агульнай стратэгічнай мэтай на пэўным этапе вайны.

   • Руска-японская к.
   • Крымская к.

2. Перыяд знаходжання карабля ў плаванні або ваенных аперацый флоту.

3. Мерапрыемствы для ажыццяўлення чарговай важнай грамадска-палітычнай або гаспадарчай задачы.

   • Выбарчая к.
   • Пасяўная к.

кампаратыў назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Граматычная катэгорыя прыметніка і прыслоўя, якая абазначае большую ступень праяўлення прыметы ў параўнанні з той жа прыметай, названай у звычайнай ступені (напр. лепшы, лепш, бяднейшы, бядней, цяплейшы, цяплей).

кампаставаць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Ператварыць (ператвараць) у кампост.

|| закончанае трыванне: закампаставаць.

|| назоўнік: кампаставанне.

кампасціраваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Прабіваць пры дапамозе кампосцера.

• К. білет.

|| закончанае трыванне: пракампасціраваць і закампасціраваць.

|| назоўнік: кампасціраванне.

кампенсаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

1. Замяніць (-няць) што-н. страчанае або тое, чаго не хапае (кніжн.).

   • К. страты.
   • К. згублены час.

2. Ураўнаважыць (-жваць) што-н. парушанае, ажыццявіць (-яўляць) кампенсацыю (у 2 знач.; спецыяльны тэрмін).

   • Кампенсаваны парок сэрца.

|| назоўнік: кампенсацыя.

|| прыметнік: кампенсацыйны і кампенсатарны.

• Кампенсацыйныя выплаты.
• Кампенсатарныя здольнасці арганізма.

кампенсацыя назоўнік | жаночы род

1. гл. кампенсаваць.

2. Узнагарода за што-н.; пакрыццё выдаткаў (кніжнае).

   • Грашовая к.
   • К. за нявыкарыстаны адпачынак.

кампетэнтны прыметнік

1. Дасведчаны, аўтарытэтны ў якой-н. галіне.

   • К. вучоны.
   • К. спецыяліст.
   • Кампетэнтная думка.

2. Які мае пэўныя паўнамоцтвы (спецыяльны тэрмін).

   • Перадаць дакументы ў кампетэнтную арганізацыю.

|| назоўнік: кампетэнтнасць.