Усе словы

каларатура назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Віртуозныя, тэхнічна цяжкія пасажы і меладычныя ўпрыгожанні ў вакальнай партыі.

|| прыметнік: каларатурны.

каларыйнасць назоўнік | жаночы род

Колькасць калорый у чым-н.

• К. мяса.

каларыйны прыметнік

Багаты калорыямі.

• Каларыйная ежа.

каларыметр назоўнік | мужчынскі род

Прыбор для вымярэння колькасці цеплыні ў калорыях.

каларыст назоўнік | мужчынскі род

1. Мастак, які ажыццяўляе сваю творчую задуму сродкамі каларыту (у 1 знач.).

2. Спецыяліст па расфарбоўцы тканін (спецыяльны тэрмін).

|| прыметнік: каларыстычны.

каларыт назоўнік | мужчынскі род

1. Суадносіны фарбаў у карціне па тону, насычанасці колеру.

   • Цёплы к.
   • Яркі к.

2. пераноснае значэнне: Сукупнасць характэрных рыс, своеасаблівасць чаго-н.

   • К. эпохі ў гістарычным рамане.
   • Мясцовы к.

|| прыметнік: каларыстычны і каларытны.

каларытны прыметнік

1. гл. каларыт.

2. З яркім каларытам (у 1 знач.), выразны, характэрны.

   • К. пейзаж.

3. пераноснае значэнне: З ярка выражанымі асаблівасцямі.

   • Каларытныя вобразы рамана.
   • Каларытная мова.

|| назоўнік: каларытнасць.

каларыфер назоўнік | мужчынскі род

Абагравальны прыбор ў выглядзе сістэмы труб, па якіх ідзе гарачая вада або нагрэтае паветра.

• Паравы к.

|| прыметнік: каларыферны.

каласавацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і каласаваць.

каласаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Выпускаць колас у працэсе росту (пра збожжавыя расліны).

   • Жыта каласуе.

2. Абмалочваць каласы (ячмень).

|| закончанае трыванне: выкаласаваць.

|| назоўнік: каласаванне.

каласавыя прыметнік

Злакавыя збожжавыя расліны.

• Уборка каласавых.

каласавік назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Баравік, які вырастае ў час каласавання жыта.

каласальны прыметнік

Велізарны, незвычайна вялікі.

• К. палац.

|| назоўнік: каласальнасць.

каласнік назоўнік | мужчынскі род

1. Чыгунная рашотка ў печах для праходу паветра пад паліва і выпадзення попелу з топкі.

2. множны лік: Рашотка з брусоў у верхняй частцы тэатральнай сцэны для мацавання дэкарацый.

|| прыметнік: каласніковы.

каласісты прыметнік

З мноствам каласоў або з буйным калоссем.

• Каласістая пшаніца.

|| назоўнік: каласістасць.

каласіцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Выпускаць колас, каласаваць.

• Жыта пачынае к.

калатня назоўнік | жаночы род | размоўнае

1. Сварка з крыкам, шумам (звычайна з пабоямі).

   • Кожны вечар у іх к.

2. Бойка, патасоўка.

калатоўка назоўнік | жаночы род

Хатняя прылада ў выглядзе палачкі з прадаўгаватымі сучкамі на ніжнім канцы, якой таўкуць бульбу, збіваюць масла або размешваюць што-н.

|| прыметнік: калатовачны.

калатуша назоўнік | жаночы род

1. Размешаная гразь, вада са снегам, усякая негустая маса.

   • На агародзе к. ад частых дажджоў.

2. Негустая страва з раскалочанай у вадзе ці ў малацэ мукі.

калаццё назоўнік | ніякі род | размоўнае

Рэзкі колючы боль у баку; колікі.

калаціцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Дрыжаць, хістацца, трэсціся.

   • Сцены калоцяцца ад выбухаў.
   • К. ад страху (сутаргава ўздрыгваць).
   • Лісце калоціцца.
   • Сэрца моцна калоціцца (б’ецца).

2. Сварыцца, біцца (размоўнае).

3. пераноснае значэнне: Непакоіцца, хвалявацца за каго-, што-н., клапаціцца аб кім-н., ашчадна расходаваць.

   • К. за сваё дабро.

калаціць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Выклікаць дрыжанне чаго-н., хістаць, трэсці.

   • Выбухі гармат калацілі горад.
   • К. антонаўкі (трасучы, выклікаць ападанне пладоў).

2. каго (што). Выклікаць дрыжыкі (пра страх, ліхаманку, холад і пад.).

   • Мяне калоціць (безасабовая форма).

3. каго-што і без дапаўнення.

   • Рабіць вобыск (размоўнае).

4. Гатаваць якую-н. страву, размешваючы калатоўкай (размоўнае).

   • К. зацірку.

5. пераноснае значэнне: Выклікаць непрыемнае пачуццё.

   • Гэта несправядлівасць калоціць мяне.

6. Абіваць, акалочваць снапы.

   • К. снапы жыта.

калач назоўнік | мужчынскі род

Пшанічны хлеб, выпечаны ў выглядзе замка з дужкай.

Фразеалагізм:

• Цёрты калач (размоўнае) — пра вельмі вопытнага чалавека.

|| прыметнік: калачны.

калашмаціць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

1. Кудлаціць, тармасіць, моцна тузаць.

   • К. ніткі.
   • Свінні калашмацілі снапы.

2. Біць.

   • Хлапчукі калашмацілі адзін аднаго.

|| закончанае трыванне: адкалашмаціць.

калашына назоўнік | жаночы род | размоўнае

Тое, што і калоша.

калаўрот назоўнік | мужчынскі род

1. Прыстасаванне для ручнога прадзення, якое прыводзіцца ў рух панажом.

2. Ручны сталярны інструмент дня свідравання адтулін.

3. Прыстасаванне для падымання грузаў: вал з ручкай, на які намотваецца трос, ланцуг.

|| прыметнік: калаўротны.

калгас назоўнік | мужчынскі род

Аб’яднанне сялян для сумеснага вядзення сельскай гаспадаркі на аснове абагуленых сродкаў вытворчасці (са скарачэння слоў: калектыўная гаспадарка).

• Усім калгасам выехалі на жніво.

|| прыметнік: калгасны.

калгаснік назоўнік | мужчынскі род

Селянін — член калгаса.

|| жаночы род: калгасніца.

калготкі назоўнік

Трыкатажны выраб у выглядзе панчох, вывязаных разам са штанамі.

• Дзіцячыя, жаночыя к.

|| прыметнік: калготачны.

калдобіна назоўнік | жаночы род

Выбоіна, яма на дарозе; паглыбленне або ўпадзіна на дне вадаёма.

калдуны² назоўнік

Пра зблытаныя, скудлачаныя валасы.

калега назоўнік | мужчынскі і жаночы род

Таварыш па прафесіі, па працы, па вучобе.

калегія назоўнік | жаночы род

1. Група службовых асоб, якія складаюць адміністрацыйны, дарадчы або распарадчы орган.

   • К. Міністэрства адукацыі.
   • Рэдакцыйная к.

2. Аб’яднанне асоб адной прафесіі.

   • К. адвакатаў.

3. Назва цэнтральных урадавых устаноў у Расіі ў 18 ст.

   • Ваенная к.

4. Назва некаторых навучальных устаноў (устарэлае).

|| прыметнік: кялежскі.

калегіяльны прыметнік | кніжнае

Які ажыццяўляецца сумесна, групай асоб.

• Калегіяльнае кіраўніцтва.
• Калегіяльнае рашэнне.

|| назоўнік: калегіяльнасць.

каледж назоўнік | мужчынскі род

Назва вышэйшых і сярэдніх навучальных устаноў.

калеж назоўнік | мужчынскі род

Сярэдняя навучальная ўстанова ў Францыі, Бельгіі, франкамоўных кантонах Швейцарыі.

калежскі прыметнік

1. гл. калегія.

2. Як састаўная частка назваў некаторых грамадзянскіх чыноў у царскай Расіі. К. рэгістратар.

   • К. асэсар.

калейдаскапічны прыметнік

1. гл. калейдаскоп.

2. Які мяняецца хутка, як у калейдаскопе.

   • Калейдаскапічная змена падзей.

|| назоўнік: калейдаскапічнасць.

калейдаскоп назоўнік | мужчынскі род

1. Трубка з люстранымі пласцінкамі і каляровымі шкельцамі, якія пры паварочванні складваюцца ў розныя ўзоры.

2. пераноснае значэнне: Хуткая змена разнастайных з’яў (кніжнае).

   • К. падзей.

|| прыметнік: калейдаскапічны.

• Калейдаскапічная змена ўражанняў.

калека назоўнік | мужчынскі і жаночы род

Знявечаны, пакалечаны чалавек.

калектар назоўнік | мужчынскі род

1. Установа, якая займаецца зборам і размеркаваннем чаго-н. па падведамасных яму арганізацыях.

   • Бібліятэчны к.

2. Шырокая труба ці канал для адводу вадкасцей або газаў (спецыяльны тэрмін).

3. Частка генератара пастаяннага току, якая служыць для ператварэння пераменнага току ў пастаянны (спецыяльны тэрмін).

4. Рабочы геалагічнай партыі, які збірае і захоўвае ўзоры горных парод.

5. Падземная галерэя для ўкладкі кабеляў (спецыяльны тэрмін).

   • Кабельны к.

|| прыметнік: калектарны.

калектывізаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Правесці (праводзіць) калектывізацыю.

• К. сельскую гаспадарку.

калектывізацыя назоўнік | жаночы род

Аб’яднанне аднаасобных гаспадарак у буйныя калектыўныя гаспадаркі.

• К. сельскай гаспадаркі.

калектывізм назоўнік | мужчынскі род

Супольнасць, калектыўны пачатак як прынцып грамадскага жыцця і дзейнасці людзей, супрацьлеглы індывідуалізму.

• Дух калектывізму.

|| прыметнік: калектывісцкі.

калектывіст назоўнік | мужчынскі род

Прыхільнік калектывізму.

|| жаночы род: калектывістка.

|| прыметнік: калектывісцкі.

калектыў назоўнік | мужчынскі род

Група людзей, аб’яднаных агульнай работай, вучобай, агульнымі інтарэсамі.

• Рабочы к.
• К. інстытута.

калектыўны прыметнік

1. Уласцівы калектыву, заснаваны на супольнасці працы, інтарэсаў.

   • К. дух.

2. Агульны, сумесны, які выконваецца калектывам.

   • Калектыўная гаспадарка.

3. Прызначаны для калектыву.

   • Калектыўнае забеспячэнне.

|| назоўнік: калектыўнасць.

калекцыя назоўнік | жаночы род

Сістэматызаваны набор аднародных прадметаў.

• К. мінералаў.

|| прыметнік: калекцыйны.

калекцыянер назоўнік | мужчынскі род

Чалавек, які займаецца калекцыяніраваннем.

|| жаночы род: калекцыянерка.

|| прыметнік: калекцыянерскі.

калекцыяніраваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Збіраць калекцыю.

• К. манеты.

|| назоўнік: калекцыянерства і калекцыяніраванне.