Усе словы

зрыўшчык назоўнік | мужчынскі род | размоўнае | неадабральнае

Той, хто зрывае якую-н. работу, справу.

|| жаночы род: зрыўшчыца.

зрэб’е назоўнік | ніякі род

Грубая кастрывая кудзеля, што аддзяляецца пры трапанні лёну, пянькі, а таксама палатно з такой кудзелі і адзенне з такога палатна.

• Ткаць з.
• Хадзіць у зрэб’і.

|| прыметнік: зрэбны.

• Зрэбныя ніткі.
• З. мех.

зрэджаны прыметнік

З недастатковай гушчынёй усходаў, надта рэдкі.

• Зрэджаныя ўсходы бульбы.

|| назоўнік: зрэджанасць.

зрэдзіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Прарэдзіць, зрабіць радзейшым (пра пасевы, лес і пад.).

   • З. густыя ўсходы агуркоў.

2. Пасеяць рэдка, радзей, чым трэба.

   • З. пасевы.

|| незакончанае трыванне: зрэджваць.

|| назоўнік: зрэджванне.

зрэдку прыслоўе

1. Іншы раз, час ад часу.

   • Ён з. заходзіць да нас.

2. Месцамі, дзе-нідзе.

   • З. трапляпіся прыгажуні-бярозкі і трапяткія асіны.

зрэз назоўнік | мужчынскі род

1. Месца, па якім зрэзана, разрэзана што-н., а таксама зрэзаная частка чаго-н., тое, што зрэзана.

   • З. бервяна.

2. пераноснае значэнне: Стан чаго-н. у пэўны перыяд развіцця, руху.

   • Сінхронны з.

зрэзаны прыметнік

Тупы ад доўгага карыстання.

• Зрэзанае лязо нажа.

зрэзацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Прытупіцца або паменшыцца ад доўгага карыстання.

   • Нож зусім зрэзаўся.

2. з кім і без дапаўнення. Уступіць у спрэчку, сварку, схапіцца (размоўнае).

   • Спрачальнікі зрэзаліся.

3. пераноснае значэнне: Не вытрымаць экзамена (размоўнае).

   • З. на экзамене.

|| незакончанае трыванне: зразацца.

зрэзаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. рэзаць.

2. Адрэзаць ці абрэзаць зверху; спілаваць.

   • З. галінку.
   • З. гарэлую скарынку.
   • З. дрэва.

3. Разрэзаць на многа частак, зрабіць на чым-н. многа парэзаў ці парэзаць усё, многае для якой-н. мэты.

   • З. лаўку нажом.
   • З. салому на корм жывёле.

4. пераноснае значэнне: Пакрыць барознамі, палоскамі, перасечанымі лініямі.

   • Канавы зрэзалі ўсё поле.
   • З. дарогу коламі.

5. пераноснае значэнне: Скараціць, зменшыць.

   • З. фонды.
   • З. ліміты.

|| незакончанае трыванне: зразаць.

зрэнка назоўнік | жаночы род

Адтуліна ў радужнай абалонцы, праз якую ў вока пранікае святло.

|| прыметнік: зрэнкавы.

зрэшты злучнік

1. у знач. далучальнага злучнік Злучае сказ (ці яго частку), абмяжоўваючы сэнс папярэдняга, у знач. аднак, хоць і.

   • Раман цікавы, з. не ва ўсіх месцах.

2. у знач. пабочн. сл. Паказвае на раптоўную перамену гаворкі, на нерашучасць пры выказванні.

   • Ён там вельмі хваляваўся, як, з., і ўсе мы разам з ім.

зуб назоўнік | мужчынскі род

1. множны лік: зубы і зубы, зубоў. Касцявое ўтварэнне, орган у роце для адкусвання і разжоўвання ежы.

   • Кутнія зубы.
   • Малочныя зубы (у дзяцей).
   • Узброены да зубоў (пераноснае значэнне: вельмі добра ўзброены).
   • З. на з. не пападае (пра дрыжыкі ад моцнага холаду, страху).
   • З. за з. (пераноснае значэнне: адплачваючы за зло той жа меркай; размоўнае).
   • Зубы на паліцу палажыць (пераноснае значэнне: абмежаваць сябе ў самым неабходным з-за адсутнасці сродкаў; размоўнае).
   • Зуб або зубы вастрыць на каго-н. (пераноснае значэнне: злавацца, імкнуцца нашкодзіць; размоўнае).
   • Праз зубы гаварыць (ледзь раскрываючы рот, неахвотна).
   • Не па зубах (пераноснае значэнне: не пад сілу, не па здольнасцях).

2. множны лік: зубы, -оў. Зубцы (гл. зубец у 1 знач.).

   • Ні ў зуб нагой (размоўнае) — зусім нічога (не ведаць, не разумець і пад.).
   • Мець зуб на каго (размоўнае) — адчуваць тайную злобу, нездаволенасць у адносінах да каго-н.

|| памяншальная форма: зубок.

• На зубок трапіць каму (размоўнае) — стаць прадметам насмешак, плётак, крытыкі.
• На зубок (вывучыць, выведаць) (размоўнае) — дакладна, дасканала.

|| прыметнік: зубны і зубавы.

• Зубны боль.
• Зубны ўрач.
• Зубны парашок (для чысткі зубоў).
• Зубны зычны (які вымаўляецца пры ўдзеле зубоў; спецыяльны тэрмін).
• Зубавая барана.

зубалячэнне назоўнік | ніякі род | кніжнае

Лячэнне зубных хвароб.

|| прыметнік: зубалячэбны.

зубарэзны прыметнік | спецыяльны тэрмін

Прызначаны для вырабу зубцоў, зубчастых частак.

зубаскал назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Пра чалавека, які любіць зубаскаліць, перасмешнік.

|| жаночы род: зубаскалка.

|| прыметнік: зубаскальскі.

зубаскаліць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Насміхацца над кім-н., а таксама ўвогуле смяяцца, жартаваць.

|| назоўнік: зубаскальства.

зубасты прыметнік

1. З вялікімі вострымі зубамі.

2. пераноснае значэнне: Дзёрзкі, востры на язык.

   • З. хлопец.

|| назоўнік: зубастасць.

зубаты прыметнік

1. Тое, што і зубасты (у 1 знач.).

2. Які мае зубы (спецыяльны тэрмін).

   • З. кіт.

зубачыстка назоўнік | жаночы род

Завостранае гусінае пяро ці палачка для выдалення рэштак ежы, якія заселі паміж зубоў.

зубец назоўнік | мужчынскі род

1. Востры выступ на інструменце, прыладзе, частцы машыны.

   • З. пілы.
   • Зубцы бараны.
   • Зубцы ў граблях.

2. звычайна Надбудова на крапасной сцяне ў выглядзе слупкоў, размешчаных на аднолькавай адлегласці.

|| памяншальная форма: зубчык.

зубок назоўнік | мужчынскі род

1. гл. зуб.

2. Долька ў галоўцы часнаку.

   • З. часнаку.

зубр назоўнік | мужчынскі род

1. Дзікі лясны бык сямейства пустарогіх.

2. Пра коснага, кансерватыўна настроенага чалавека.

3. Пра буйнога спецыяліста, уплывовую асобу (размоўнае жартаўлівае).

   • Што гавораць пра гэта зубры навукі?

|| прыметнік: зубровы і зубрыны.

зубрабізон назоўнік | мужчынскі род

Гібрыд зубра з бізонам.

|| прыметнік: зубрабізонавы.

зубраня (зубранё) назоўнік | ніякі род

Дзіцяня зубра.

зуброўка назоўнік | жаночы род

1. Шматгадовая травяністая расліна сямейства злакаў, якая скарыстоўваецца для прыгатавання настоек, араматызацыі напіткаў.

2. Гарэлка, настоеная на такой траве.

зубрыла назоўнік | мужчынскі і жаночы род | размоўнае

Той, хто займаецца зубрэннем, бяссэнсавым завучваннем чаго-н.

зубрыць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Завучваць механічна, не ўнікаючы ў сэнс.

• З. верш.

|| закончанае трыванне: вызубрыць і зазубрыць.

|| назоўнік: зубрэнне.

зубчасты прыметнік

З зубцамі.

• Зубчастае кола.
• Зубчастая града гор.

зубчатка назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Зубчастае кола.

зубчаты прыметнік

Тое, што і зубчасты.

зубіла назоўнік | жаночы род

Ручны інструмент, род долата для апрацоўкі металу і каменю.

|| прыметнік: зубільны.

зубіць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Вастрыць, насякаючы зуб’е.

• З. серп.

|| закончанае трыванне: вызубіць.

зуб’е назоўнік | ніякі род | зборны назоўнік

Зубцы (гл. зубец у 1 знач.).

• З. бараны.

зумер назоўнік | мужчынскі род

Электрычнае прыстасаванне дпя падачы гукавых сігналаў.

|| прыметнік: зумерны.

зумкаць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Утвараць аднастайныя звінючыя гукі (пра насякомых).

• Зумкаюць пчолы.

|| назоўнік: зумканне.

зурна назоўнік | жаночы род

Усходні духавы музычны інструмент у выглядзе ражка ці жалейкі.

зусім прыслоўе

1. Абсалютна, поўнасцю.

   • У хаце стала з. цёмна.
   • Я яго не з. зразумеў.

2. перад адмоўем. Ні ў якой ступені, ніколькі (размоўнае).

   • З. не смешна.
   • Я тут з. не жартую.

зух назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Хват, бойкі, удалы, малайцаваты чалавек.

зухаваты прыметнік

Бойкі, удалы, малайцаваты.

• З. хлопец.
• З. выгляд.

|| назоўнік: зухаватасць.

зыб назоўнік | мужчынскі род

Лёгкае хістанне воднай паверхні, рабізна на ёй.

• Азёрны з.

зыбавіца назоўнік | жаночы род | размоўнае

Тое, што і зыб.

зыбацца дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Гушкацца, то падымаючыся, то апускаючыся.

• З. на нагах.
• Лодка зыбаецца на вадзе.
• Кладка зыбаецца.

|| аднакратны дзеяслоў: зыбануцца і зыбнуцца.

|| назоўнік: зыбанне.

зыбаць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Калыхаць у зыбцы; гайдаць.

• З. дзіця.
• Хвалі зыбаюць човен.

|| аднакратны дзеяслоў: зыбануць і зыбнуць.

|| назоўнік: зыбанне.

зыбка назоўнік | жаночы род

Калыска, падвешаная на гнуткай жэрдцы, прымацаванай да столі.

• Калыхаць у зыбцы.

зыбкі прыметнік

1. Які можа зыбацца, гушкацца, гнуткі.

   • Зыбкае балота.
   • Зыбкая кладка.

2. Які знаходзіцца ў стане лёгкага руху, хістання.

   • Зыбкая паверхня возера.

|| назоўнік: зыбкасць.

зыбун назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

1. Зыбкі грунт.

2. толькі -оў.

   • Рухомыя зыбучыя пяскі.

зыбучы прыметнік

Тое, што і зыбкі.

• Зыбучыя пяскі.

|| назоўнік: зыбучасць.

зызнуць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Ацякаць, набракаць.

• Рукі зызнуць.

зык назоўнік | мужчынскі род

Рэзкі адрывісты гук, выкрык.

• Аднекуль даносіўся трывожны з.

зыкнуць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Голасна і рэзка, адрывіста крыкнуць, закрычаць.

2. Утварыць рэзкі, моцны гук.

|| незакончанае трыванне: зыкаць.