Усе словы

досціп назоўнік | мужчынскі род

1. Востры жартаўлівае.

   • Досціпу яму не пазычаць.

2. Здольнасць трапна, востра і з гумарам сказаць што-н., тонка парыраваць чыю-н. думку.

досыць прыслоўе

1. У дастатковай меры.

   • У калгасе ўсяго д.

2. (у спалучэнні з прыметнікам або прыслоўем). Паказвае на пэўную ступень чаго-н.

   • Задача д. складаная.
   • У пакоі д. утульна.

3. безасабовая форма: у знач. вык.

   • Выражае загад, патрабаванне.
   • Д. пустых размоў.

дот назоўнік | мужчынскі род

Скарачэнне: даўгачасны агнявы пункт — кулямётнае або артылерыйскае абароннае збудаванне.

дотык назоўнік | мужчынскі род

1. Лёгкае дакрананне да чаго-н.

   • Адчуць д. цёплай далоні.

2. Адно з пяці асноўных знешніх пачуццяў — успрыманне адчуванняў, якія ўзнікаюць пры дакрананні да чаго-н.

   • Непасрэдны д.

|| прыметнік: дотыкавы.

дохлы прыметнік

1. Мёртвы (пра жывёл, насякомых).

   • Д. пацук.
   • Дохлыя мухі.

2. пераноснае значэнне: Нядужы, хілы, хваравіты (размоўнае зневажальнае).

   • Нейкі ён на выгляд д.

дохнуць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Паміраць, здыхаць (пра жывёлу, насякомых).

• Ад мухамораў мухі дохнуць.
• Ад бяскорміцы жывёла дохне.

|| закончанае трыванне: здохнуць і падохнуць.

дошка назоўнік | жаночы род

1. Плоскі з двух бакоў кавалак дрэва невялікай таўшчыні, які атрымліваецца шляхам падоўжнай распілоўкі бервяна.

   • Сасновыя дошкі.

2. Школьная прылада, на якой пішуць мелам.

3. Пласціна, пліта.

   • Мармуровая д.
   • Грыфельная д.
   • Шахматная д.
   • Д. аб’яў.
   • Ад дошкі да дошкі (прачытаць, вывучыць) (размоўнае) — ад пачатку да канца.
   • Ставіць на адну дошку каго з кім (размоўнае) — прыраўноўваць каго-н. да каго-н.

|| памяншальная форма: дошчачка.

|| прыметнік: дошкавы.

доўбня назоўнік | жаночы род

1. Прылада для ўбівання чаго-н., забою жывёлы і пад.

   • Замахнуцца доўбняй.

2. пераноснае значэнне, пагардлівае Пра тупога, някемлівага чалавека.

доўг назоўнік | мужчынскі род

1. Тое, што пазычана (пераважна грошы).

   • Вярнуць д.

2. Абавязак перад кім-н.

   • Яго д. сачыць за чысцінёй.
   • Не застацца ў даўгу ў кого — адплаціць тым самым.
   • Аддаць апошні доўг — развітацца з нябожчыкам; прысутнічаць пры яго пахаванні.

|| прыметнік: даўгавы.

доўга прыстаўка

Першая частка складаных слоў, у якіх націск падае не на першы склад другога слова; адпавядае па значэнню:

1. слову доўгі (у 1 знач.), напр. доўгавалосы, доўгабароды;
2. слову працяглы (у часе), напр. доўгатэрміновы, доўгачасовы.

доўгавалакністы прыметнік

З доўгімі валокнамі.

• Д. лён.

доўгажыхар назоўнік | мужчынскі род

Чалавек, які вызначаецца сваім даўгалеццем.

• Гэтаму доўгажыхару 120 год.
• Дрэвы-доўгажыхары (пераноснае значэнне).
• Арол-д. (пераноснае значэнне).

|| жаночы род: доўгажыхарка.

|| прыметнік: доўгажыхарскі.

доўгайгральны прыметнік

Пра грампласцінку: з запісам вялікага аб’ёму.

доўгатэрміновы прыметнік

Дадзены, разлічаны на доўгі тэрмін.

• Доўгатэрміновая пазыка.

|| назоўнік: доўгатэрміновасць.

доўгацярпенне назоўнік | ніякі род | кніжнае

Доўгае цярпенне.

• Скончылася яго д.

доўгачаканы прыметнік

Такі, якога доўга чакалі і не маглі дачакацца.

• Д. прыезд сына.
• Доўгачаканая вестка.

доўгі прыметнік

1. Працяглы ў прасторы.

   • Д. шлях.

2. Працяглы ў часе.

   • Д. дзень.
   • Доўга (прыслоўе) чакаць.
   • Доўгія рукі ў каго (размоўнае неадабральнае) — пра таго, хто мае схільнасць да кражы, захопу.
   • Доўгі рубель (размоўнае неадабральнае) — лёгкі вялікі заробак.
   • Доўгая песня (размоўнае) —тое, што не скора можа быць ажыццёўлена.
   • Адкладваць у доўгую скрынку (неадабральнае) — адкладваць якую-н. справу на доўгі час.

доўжыцца дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

1. Адбывацца на працягу якога-н. часу, цягнуцца нейкі час.

   • Некалькі хвілін доўжылася гэта сцэна.

2. Здавацца даўжэйшым, больш працяглым.

   • Ноч доўжылася бясконца.

|| закончанае трыванне: здоўжыцца.

доўжыць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Прадаўжаць, працягваць.

• Можна д. пералік фактаў.

драбавік прыметнік

А, -оў, м. Паляўнічая гладкаствольная стрэльба, якая страляе шротам.

драблёны прыметнік

Разбіты, здроблены.

• Драблёная цэгла.

драбна прыстаўка

Першая частка складаных слоў у знач. дробны, якая ўжываецца, калі націск у другой частцы падае на першы склад, напр. драбнатвары, драбналессе.

драбнаваты прыметнік | размоўнае

Крыху меншы за звычайны.

• Драбнаватая бульба.
• Драбнаватая рыба.

драбната назоўнік | жаночы род | размоўнае | зборны назоўнік

Маленькія, дробныя істоты або прадметы.

• Рыбу вылавілі, засталася д.

драбнатэмнасць назоўнік | жаночы род

Дробная тэматыка, якая не закранае істотных пытанняў, вялікіх праблем.

• Д. навукова-даследчых планаў.

драбнець дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Станавіцца драбней, дробным па велічыні, памеру.

   • Лес паступова драбнеў.
   • Дождж драбнее.

2. пераноснае значэнне: Траціць ранейшую значнасць.

   • Інтарэсы драбнеюць.

|| закончанае трыванне: здрабнець.

|| назоўнік: драбненне.

драбнюткі прыметнік

Надзвычай маленькі, вельмі дробны.

• Пачынаўся д. дожджык.
• Драбнюткае насенне.

драбніца назоўнік | жаночы род

1. Дробязь, пусцяк, які не мае значэння.

   • Ці варта спрачацца з-за драбніц.

2. Падрабязнасць, дробны факт, дэталь.

   • Карту ён ведаў да драбніц.

драбніцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Разломлівацца, разбівацца на дробныя часткі.

   • Косці драбняцца на муку.

2. Раздзяляцца, расчляняцца.

   • Сілы драбняцца.

драбніць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Разбіваць на дробныя часткі.

   • Д. груз.
   • Д. цэглу.

2. Раздзяляць, чляніць.

   • Д. сілы.

|| закончанае трыванне: здрабніць.

драбок назоўнік | мужчынскі род

Крупінка якога-н. цвёрдага рэчыва.

• Д. солі.

драбы назоўнік | размоўнае

1. Рэбры, косці.

   • У кароў адны д.

2. Унутраная апорная частка чаго-н.; каркас, касцяк.

   • Замест хлява драбы стаяць.

драбяза назоўнік | жаночы род | зборны назоўнік

1. Розныя дробныя рэчы.

   • У скрынцы знаходзілася ўсялякая д.

2. Што-н. неістотнае, не вартае ўвагі.

   • У параўнанні з гэтай падзеяй усё іншае ўяўлялася драбязой.

драбязговы прыметнік | размоўнае

1. Які прыдае значэнне дробязям, глупству.

   • Д. характар.
   • Драбязговая натура.

2. Нікчэмны, малазначны.

   • Д. факт.
   • Драбязговыя спрэчкі.

|| назоўнік: драбязговасць.

драбязіць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Ісці дробнымі частымі крокамі.

• Ён драбязіў сваімі кароценькімі нагамі.

драбілка назоўнік | жаночы род

Машына для драблення чаго-н.

|| прыметнік: драбільны.

драбінка назоўнік | жаночы род

Дробная часцінка чаго-н.

• Хлеба ні крупінкі, а солі ні драбінкі.

драбінкі назоўнік | размоўнае

У калясцы — бакавая абрашотка.

драбіны² назоўнік

1. Каляска.

2. Бакавая абрашотка (у калясцы; размоўнае).

драбіцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Разбівацца на дробныя часткі.

   • Хвалі драбяцца аб скалы.

2. пераноснае значэнне: Расчляняцца, раздзяляцца.

   • Драбяцца сілы.

|| закончанае трыванне: раздрабіцца.

драбіць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Разбіваць на дробныя часткі.

   • Д. камень.

2. пераноснае значэнне: Раздзяляць, расчляняць.

   • Д. сілы.

|| закончанае трыванне: раздрабіць.

|| назоўнік: драбленне.

|| прыметнік: драбільны.

дравяністы прыметнік

1. Які складаецца з драўніны, падобны да драўніны.

   • Дравяністыя расліны.

2. пераноснае значэнне: Нясмачны, цвёрды, як дрэва.

   • Д. яблык.

|| назоўнік: дравяністасць.

драга назоўнік | жаночы род

1. Плывучая землечарпальная машына, забяспечаная абсталяваннем для прамыўкі вычарпнага грунту, а таксама для паглыблення дна рэк, азёр і пад.

2. Прылада для здабывання жывёл і раслін, што жывуць на дне вадаёмаў.

|| прыметнік: дражны.

драгун назоўнік | мужчынскі род

У царскай і некаторых замежных арміях: вайсковец асобных часцей кавалерыі, здольных весці бой як у конным, так і ў спешаным страі.

• Эскадрон драгунаў.

|| прыметнік: драгунскі.

драгіраваць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае і незакончанае трыванне

1. Паглыбіць (паглыбляць) дно пры дапамозе драгі (у 1 знач.).

2. Здабыць (здабываць) карысныя выкапні з дапамогай драгі (у 1 знач.).

3. Здабыць (здабываць) з марскога дна жывёл і расліны пры дапамозе драгі (у 2 знач.).

дражджаваць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | незакончанае трыванне

Апрацоўваць корм дражджамі з мэтай павышэння яго засваяльнасці.

|| назоўнік: дражджаванне.

дражніцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Злаваць, выводзіць чым-н. са спакойнага стану.

   • Хлопцы дражняцца з сабакамі.

2. Абяцаць, абнадзейваць, але не выконваць.

   • Ён толькі дражніцца.

дражніць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Злаваць, наўмысна раздражняючы чым-н.

   • Д. сабак.

2. Узбуджаць, выклікаць якія-н. жаданні.

   • Д. апетыт.
   • Смачныя стравы дражнілі нос.

дражэ назоўнік | ніякі род | нескланяльнае

1. Гатунак дробных круглых цукерак.

   • Шакаладнае д.

2. Лекавы прэпарат у выглядзе такіх цукерак.

   • Вітаміннае д.

драздзяня (драздзянё) назоўнік | ніякі род

Птушаня дразда.