Усе словы

водазабеспячэнне назоўнік | ніякі род

Забеспячэнне вадой.

• В. города.

водазмяшчэнне назоўнік | ніякі род

Колькасць вады, якую выцясняе плаваючае судна.

• Судна водазмяшчэннем у дваццаць тысяч тон.

водалюбівы прыметнік

Пра расліны: які добра расце на вільготных, сырых глебах.

водалячэбніца назоўнік | жаночы род

Спецнальная ўстанова для водалячэння.

водалячэнне назоўнік | ніякі род

Сістэма лячэння хворых воднымі працэдурамі.

|| прыметнік: водалячэбны.

воданапорны прыметнік

Воданапорная вежа — рэзервуар для вады, куды яна паступае пад напорам і адкуль расцякаецца па водаправоду.

воданепранікальны прыметнік

Які не прапускае вады.

• Воданепранікальная тканіна.

|| назоўнік: воданепранікальнасць.

водападзел назоўнік | мужчынскі род

Узвышша, якое падзяляе басейны некалькіх рэк.

|| прыметнік: водападзельны.

водапад’ёмны прыметнік

Прызначаны для падачы вады ўверх.

• В. механізм.

водапад’ёмнік назоўнік | мужчынскі род

Гідратэхнічнае збудаванне для пад’ёму вады на вышыню.

водаправод назоўнік | мужчынскі род

Сістэма збудаванняў, якая пастаўляе ваду ў месцы спажывання.

|| прыметнік: водаправодны.

водаправодчык назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст па водаправодных работах.

водапранікальны прыметнік

Які прапускае праз сябе ваду.

|| назоўнік: водапранікальнасць.

водар назоўнік | мужчынскі род

Прыемны пах, духмянасць.

• В. палёў.

|| прыметнік: водарны.

водаразборны прыметнік

Водаразборная калонка — водаправоднае ўстройства з кранам, размешчанае на дварэ.

водарасць назоўнік | жаночы род

Ніжэйшая вадзяная расліна, у якой адсутнічае падзел на сцябло, ліст і корань.

• Сажалка зарасла водарасцямі.

|| прыметнік: водарасцевы.

водбліск назоўнік | мужчынскі род

Ззянне адбітага святла, бляск.

• На вершалінах дрэў мігцелі водбліскі пажару.
• В. славы (пераноснае значэнне).

водгук назоўнік | мужчынскі род

1. Адбіццё гуку, водгулле, рэха.

2. Слабы гук, які даносіцца здалёку.

   • В. страляніны.

3. пераноснае значэнне: Спачувальныя адносіны, салідарнасць з чым-н.

   • Знайсці в. у сэрцы.
   • В. на чужое гора.

4. пераноснае значэнне, чаго. Тое, што з’яўляецца вынікам чаго-н., адказам на якія-н. падзеі, з’явы.

   • Водгукі мінулага.

водгулле назоўнік | ніякі род

1. Адбіццё гуку. рэха.

2. пераноснае значэнне, чаго. Тое, што і водгук (у 4 знач.).

   • В. вайны.

воддаль прыслоўе і прыназоўнік

1. прыслоўе: На некаторай адлегласці.

   • Хата стаяла в.

2. прыназоўнік: Ужыв. пры абазначэнні прадмета, пункта і пад., у адносінах да якога вызначаецца месца знаходжання, становішча каго-, чаго-н.

   • В. дарогі стаяла веска.

водзыў назоўнік | мужчынскі род

1. Думка, меркаванне з ацэнкай каго-, чаго-н.

   • В. на манаграфію.

2. Сакрэтнае ўмоўнае слова, якое з’яўляецца адказам на пароль.

водкуп назоўнік | мужчынскі род

У дарэвалюцыйнай Расіі: права на спагнанне дзяржаўных падаткаў, на манапольнае вядзенне гандлю, якое перадавалася казной прыватным асобам за грашовы ўзнос.

• Вінны в.
• Аддаць на в. што-н. (пераноснае значэнне: у поўнае распараджэнне).

|| прыметнік: адкупны.

• Адкупная сістэма.

водналыжны прыметнік

Які мае адносіны да водных лыж.

• В. спорт.

водналыжнік назоўнік | мужчынскі род

Спартсмен, які займаецца водналыжным спортам.

• Спаборніцтвы водналыжнікаў.

|| жаночы род: водналыжніца.

воднік назоўнік | мужчынскі род

1. Той, хто працуе на водным транспарце.

2. Чалавек, які займаецца водным турызмам.

   • Турысты-воднікі.

водпаведзь назоўнік | жаночы род

Рэзкі адказ на беспадстаўнае абвінавачванне.

• Суровая в.

водпуск назоўнік | мужчынскі род

1. гл. адпусціць.

2. Часовае вызваленне ад працы для адпачынку.

   • Узяць чарговы в.
   • Знаходзіцца ў водпуску.
   • Дэкрэтны в.

водруб назоўнік | мужчынскі род

Участак зямлі, які атрымліваў селянін (у 1906 — 1916 гг.) у асабістую ўласнасць пры выхадзе з абшчыны.

|| прыметнік: адрубны.

• Адрубная гаспадарка.

водсвет назоўнік | мужчынскі род

Адбітак святла, водбліск.

• В. месяца.

водступ назоўнік | мужчынскі род

Свабоднае месца, якое пакідаецца перад пачаткам радка напісанага або надрукаванага тэксту.

• В. у пачатку радка.

военачальнік назоўнік | мужчынскі род

Вайсковы або флоцкі начальнік, камандзір (звычайна вышэйшы).

• Вопытны в.

вожаг назоўнік | мужчынскі род

Дзяржальна вілак, качаргі.

|| прыметнік: ажаговы.

вожык назоўнік | мужчынскі род

1. Невялікі звярок з доўгімі вострымі іголкамі на спіне і баках.

2. Мужчынская прычоска ў выглядзе коратка абстрыжаных стаячых валасоў.

   • Стрыгчыся пад вожыка.

|| прыметнік: вожыкавы.

воз назоўнік | мужчынскі род

1. Сродак гужавога транспарту, прызначаны для язды і перавозкі грузаў, калёсы.

   • Класці сена на в.

2. Нагружаныя паклажай калёсы, сані і пад., а таксама колькасць таго, што можа змясціцца на павозцы.

   • Везці в. сена.
   • В. дроў.
   • Што з воза упала, тое прапала (прыказка).
   • Цэлы в. навін (пераноснае значэнне: вельмі многа).
   • Вазамі вазіць (надта многа).
   • Цягнуць в. (пераноснае значэнне: выконваць усю асноўную работу).

|| прыметнік: вазавы.

возера назоўнік | ніякі род

Замкнуты ў берагах вялікі натуральны вадаём.

• Лясное в.

|| памяншальная форма: азярцо і азярко.

|| прыметнік: азёрны.

• Полаччына — а. край.

вознік назоўнік | мужчынскі род

1. Той, хто кіруе запрэжанымі коньмі, рамізнік, фурман.

2. Той, хто займаецца возніцтвам.

|| прыметнік: возніцкі.

возніцтва назоўнік | ніякі род

Промысел па перавозцы коньмі каго-, чаго-н.

• Займацца возніцтвам.

|| прыметнік: возніцкі.

возчык назоўнік | мужчынскі род

1. Той, хто займаецца перавозам грузаў на калёсах; вазак.

2. Тое, што і вознік (у 1 знач.).

|| прыметнік: возчыцкі.

вой выклічнік

Выказвае пачуццё болю, страху, трывогі, здзіўлення, захаплення, радасці.

• Вой, уцякайма адсюль.
• Вой, якая ты шчаслівая.

войкаць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Вымаўляць, выкрыкваць «вой»

|| аднакратны дзеяслоў: войкнуць.

• І в. не паспеў.

|| назоўнік: войканне.

войска назоўнік | ніякі род

Узброеныя сілы дзяржавы або частка іх.

• Сухапутныя войскі.

|| прыметнік: вайсковы.

• Вайсковыя злучэнні.

вока назоўнік | ніякі род

1. Орган зроку, а таксама сам зрок.

   • Левае в.
   • Блакітныя вочы.
   • Хвароба вачэй.
   • Вернае в.
   • Вочы загарэліся на што-н. (вельмі захацелася мець што-н.).
   • З завязанымі вачамі (неабачліва, нераздумваючы).
   • Падняць вочы (паглядзець уверх або знізу ўверх).
   • Рабіць вялікія вочы (здзіўляцца).
   • Ісці куды вочы глядзяць (ісці абы-куды, без пэўнай мэты).
   • Закрыць вочы каму (пераноснае значэнне: прысутнічаць пры чыёй-н. смерці).
   • Паганае в. (у забабонах: позірк, які прыносіць няшчасце).

2. пераноснае значэнне, толькі адз. Здольнасць бачыць, набытая ў працэсе жыццёвага вопыту.

   • Бывалае в.
   • Звыклае в.
   • Гаспадарчае в.

Фразеалагізмы:

• Глядзець вачамі каго або чыімі на што — не мець уласнай думкі.

• Кідацца ў вочы — прыцягваць увагу, быць асабліва прыметным.

• Лезці ў вочы (размоўнае неадабральнае) —

  1. старацца быць увесь час на віду, назойліва маячыць перад вачамі;
  2. быць асабліва прыметным.

• Адвесці вочы каму (размоўнае) — адцягнуць увагу чыю-н. ад чаго-н.

• Адкрыць вочы кому на каго-што — паказаць каго-н. у праўдзівым свеце.

• Закрываць вочы на што — знарок не заўважаць чаго-н., пакідаць без увагі што-н.

• Глядззець у вочы чаму (небяспецы, смерці і пад.) — быць блізкім да чаго-н.

• Вочы б мае не бачылі (размоўнае) — пра што-н. непрыемнае, што не хочацца бачыць.

• У вочы казаць (сказаць) — казаць (сказаць) адкрыта, прама.

• Чортава вока (размоўнае) — вельмі глыбокае, бяздоннае месца на балоце.

• Як вока схопіць або як вокам ахапіць (размоўнае) — колькі можна ўбачыць, як толькі далека бачыць вока.

• Як вокам маргнуць (размоўнае) — пра вельмі хуткае дзеянне.

• У вочы не бачыў каго (размоўнае) — ніколі не бачыў каго-н.

• За вочы (гаварыць) (размоўнае) — завочна, у адсутнасць.

• На вока (размоўнае) — прыблізна, без дапамогі вымяральных сродкаў.

• З вока на вока або вока на вока — сам-насам.

• З п’яных вачэй (размоўнае) — у стане ап’янення.

• Упасці (укінуцца) у вока (размоўнае) — запомніцца, спадабацца.

• Адбіраць вочы — асляпляць (пра веснавое сонца).

• Берагчы як зрэнку вока — пільна сачыць, уважліва ахоўваць што-н.

• Вачэй не зводзіць з каго-чаго (размоўнае) — вельмі захапляцца кім-, чым-н.

• Вачэй не паказваць (размоўнае) — пазбягаць сустрэчы.

• Глянуць адным вокам (размоўнае) — няўважліва, хутка прачытаць што-н.

• Мець вока на каго (размоўнае) — таіць злосць на каго-н.

• Хоць вока выкалі (размоўнае) — пра начную цемнату.

• Хоць пальцам у вока (размоўнае) — пра густую цемру.

|| памяншальная форма: вочка і вачаняты.

• Строіць вочкі каму-н. (какетнічаць з кім-н.).

|| прыметнік: вочны.

вокамгненне назоўнік | ніякі род

Вельмі кароткі прамежак часу, імгненне.

вокамгненны прыметнік

Які адбываецца на працягу вельмі кароткага часу, у адзін момант.

• Вокамгненная ўспышка.

|| назоўнік: вокамгненнасць.

вокладка назоўнік | жаночы род

1. Цвёрдая, звычайна з кардону папка, у якую ўстаўлена кніга.

   • Коленкоровая в.

2. Папяровая абгортка кнігі, сшытка.

|| прыметнік: вокладачны.

• В. кардон.

воклік назоўнік | мужчынскі род

Выгук, словы, якімі аклікаюць.

• Радасны в.

вокліч назоўнік | мужчынскі род

1. Слова ці выгук, вымаўленыя з моцным пачуццём.

2. Тое, што і воклік.

   • З лесу даносіўся в.: — Сяргей!

вокрык назоўнік | мужчынскі род

Рэзкі гучны вокліч з загадам, пагрозай.

вокіс назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

У хіміі: злучэнне элементаў сярэдняй ступені акіслення з кіслародам.

• В. вугляроду (чадны газ).

|| прыметнік: вокісны.

вокісел назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Рэчыва, якое ўяўляе сабой злучэнне хімічнага элемента з кіслародам.

• Прыродныя вокіслы.