Усе словы

збалелы прыметнік

Змучаны болем, пакутамі.

• Збалелае цела.
• Збалелае сэрца.

збалець дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Змучыцца, спакутавацца.

• Збалела матчына сэрца.

збан назоўнік | мужчынскі род

Высокая гліняная пасудзіна, якая звужаецца ўверсе і мае звычайна ручку.

|| памяншальная форма: збанок і збаночак.

|| прыметнік: збанны.

збаёдаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Марна патраціць.

   • З. усе грошы.

2. Загубіць, знішчыць,

3. чалавека.

збег назоўнік | мужчынскі род

1. гл. збегчы.

2. Месца, паглыбленне, па якім збягае вада.

   • Стаць на самым збегу вады.

3. Спалучэнне, злучэнне (спецыяльны тэрмін).

   • З. зычных гукаў.

Збег акалічнасцей — абставіны, якія склаліся пэўным чынам, ход падзей, які абумовіў што-н.

збегацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаміцца, змарыцца бегаючы.

• Збегаўся, ледзь ногі валачэ.

збегаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Схадзіць куды-н. хутка, бягом.

• Збегай па хлеб у магазін.

збеглы прыметнік | размоўнае

Які збег, уцёк адкуль-н.

• З. катаржнік.

збегчы дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Бягом спусціцца ўніз.

   • З. ўніз па лесвіцы.

2. Знікнуць тайком, уцячы.

   • З. з палону.

3. Сцячы (пра вадкасць).

   • Вада збегла ў канаву.

4. пераноснае значэнне Знікнуць, прапасці (пра ўсмешку, чырвань і пад.).

   • Усмешка збегла з твару.

5. Пераліцца цераз край пры кіпенні.

   • Увесь накіп збег.

|| незакончанае трыванне: збягаць.

• Сцежка збягае да ракі (пераноснае значэнне: спускаецца).

збегчыся дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Бягом сабрацца ў адным месцы (пра многіх).

   • З. на пажар.
   • Збеглася ўся вёска.

2. Паспець бегчы разам з кім-н. (размоўнае).

   • Дзе ж мне з вамі, маладымі, з.

3. Тое, што і ссесціся (у 2 знач. і размоўнае).

4. Стварожыцца, утварыць згусткі (пра малако).

   • Малако збеглася.

|| незакончанае трыванне: збягацца.

збедніцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Прыкінуцца бедным, няшчасным.

|| незакончанае трыванне: збядняцца.

зберагчы дзеяслоў | закончанае трыванне

Захаваць, не даць знікнуць, сапсавацца, прапасці.

• З. час.
• З. грошы.
• З. прадукты.

|| незакончанае трыванне: зберагаць.

|| назоўнік: зберажэнне.

|| прыметнік: зберагальны.

зберагчыся дзеяслоў | закончанае трыванне

Захавацца непашкоджаным, нястрачаным, незрасходаваным.

|| незакончанае трыванне: зберагацца.

зберажэнне назоўнік | ніякі род

1. гл. зберагчы.

2. множны лік: Сабраная ў запас сума грошай.

   • Працоўныя зберажэнні.
   • Захоўваць зберажэнні на ашчадкніжцы.

збляднелы прыметнік

Які стаў бледным.

• З. твар.

збляднець дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць бледным.

|| незакончанае трыванне: бляднець.

збляклы прыметнік

Які страціў яркасць афарбоўкі або свежасць.

• Збляклыя фарбы.
• Збляклыя кветкі.

зблякнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Страціць яркасць, афарбоўку.

   • Ружовыя фарбы збляклі.

2. Завянуць, страціць свежасць.

   • Трава зблякла.

зблізку прыслоўе

З блізкай адлегласці.

• Разглядзець каго-, што-н. з.

зблізіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Наблізіцца адзін да аднаго.

   • Машыны зблізіліся.

2. Уступіць у блізкія, сяброўскія адносіны.

   • Новыя суседзі з намі хутка зблізіліся.

|| незакончанае трыванне: збліжацца.

|| назоўнік: збліжэнне.

зблізіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Наблізіць аднаго да другога.

   • З. канцы дроту.

2. Прымусіць уступіць у блізкія, сяброўскія адносіны.

   • Агульныя інтарэсы іх зблізілі.

|| незакончанае трыванне: збліжаць.

|| назоўнік: збліжэнне.

збожжа² прыстаўка

Першая частка складаных слоў са знач. які мае адносіны да збожжа, напр. збожжакамбайн, збожжапагрузчык, збожжапастаўкі, збожжаправод, збожжасейны, збожжасклад, збожжаўборачны.

збожжавытворчы прыметнік

Які займаецца вырошчваннем, вытворчасцю збожжа.

• З. раён.

збожжавыя прыметнік

Злакавыя расліны (жыта, пшаніца, ячмень, авёс і пад.), зерне якіх скарыстоўваецца для атрымання прадуктаў харчавання і фураяу.

• Сяўба збожжавых.

збожжанарыхтоўкі назоўнік | жаночы род

Дзяржаўная планавая нарыхтоўка збожжа.

|| прыметнік: збожжанарыхтоўчы.

збожжасховішча назоўнік | ніякі род

Памяшканне для захоўвання збожжа.

збожжаўборачны прыметнік

Які мае адносіны да ўборкі хлеба.

• Збожжаўборачная камнанія.
• З. камбайн.

збожжаўборка назоўнік | жаночы род

1. Уборка спелай збажыны.

2. Перыяд, калі праводзіцца ўборка каласавых.

збой³ назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Галава, ногі і вантробы забітай жывёлы як ежа.

• Ялавічны з.

|| прыметнік: збойны.

збоку прыслоўе

1. З краю, не ў сярэдзіне, не ў цэнтры.

   • З. ад дарогі.
   • Стаць з.

2. З месца, аддаленага ад каго-, чаго-н.

   • Адысці ўбок і назіраць з.
   • Калі глядзець на гэта з., дык здаецца, што ўсё тут добра (пераноснае значэнне).

3. Побач з кім-, чым-н., паблізу каго-, чаго-н.

   • З. дарогі.

Збоку прыпёку (размоўнае) — пра каго-, што-н. пабочнае, лішняе.

збольшага прыслоўе | размоўнае

У асноўным, у галоўных рысах або не ў поўную меру, часткова.

• Расказаць пра сябе з.

збор назоўнік | мужчынскі род

1. гл. сабрацца, -ць.

2. Тое, што сабрана; агульная колькасць чаго-н. сабранага.

   • Валавы з. збожжа.

3. Збіраемыя ці сабраныя за што-н. або на што-н. грошы.

   • Памольны з.
   • У тэатры поўны з.

4. чаго. Сукупнасць сабраных і выдадзеных разам якіх-н. тэкстаў.

   • З. законаў.
   • З. твораў пісьменніка.

5. Сход членаў якой-н. арганізацыі.

   • З. ветэранаў вайны.

6. Кароткачасовае знаходжанне ваеннаабавязаных у распараджэнні ваеннага ведамства для абучэння, а таксама (звычайна) знаходжанне дзе-н. групы спартсменаў для трэніровак.

   • Лагерны з.
   • Вучэбна-трэніровачныя зборы.

7. множны лік: Падрыхтоўка да якога-н. дзеяння (ад’езду, адпраўлення куды-н.).

   • Зборы ў дарогу.

Гербавы збор — асобы дзяржаўны збор (да 1930 г.) пры афармленні дакументаў, які рэалізоўваўся шляхам продажу марак пэўнай вартасці.

зборачны прыметнік

Прызначаны для зборкі машын і іншых механізмаў з гатовых дэталей.

• З. цэх.

зборка назоўнік | жаночы род

1. гл. сабраць.

2. Складка на адзежыне, матэрыяле.

   • Спадніца ў зборкі.

зборны прыметнік

1. Які з’яўляецца месцам збору каго-н.

   • З. пункт.

2. Які складаецца з аб’яднаных у цэлае разнародных частак.

   • Зборная каманда (у спорце: з лепшых ігракоў розных каманд).

3. Састаўлены з асобных гатовых дэталей, элементаў; заснаваны на прымяненні такіх дэталей.

   • З. дом.
   • Зборныя канструкцыі.
   • Зборнае домабудаўніцтва.

4. Абагульнены, які адносіцца да многіх.

   • З. літаратурны вобраз.

5. У граматыцы — які абазначае сукупнасць прадметаў ці асоб, што ўспрымаюцца як адзінае цэлае.

   • Зборныя назоўнікі.

|| назоўнік: зборкасць.

зборнік назоўнік | мужчынскі род

1. Кніга, у якой сабраны якія-н. творы, дакументы.

   • З. вершаў.
   • З. архіўных дакументаў.

2. Рэзервуар для збору якой-н. вадкасці, газу (спецыяльны тэрмін).

   • З. нафты.

зборшчык назоўнік | мужчынскі род

1. Асоба, якая займаецца зборам чаго-н., збірае што-н.

   • З. бавоўны.
   • З. членскіх узносаў.

2. Рабочы, які займаецца зборкай чаго-н.

   • З. матораў.

|| жаночы род: зборшчыца.

|| прыметнік: зборшчыцкі.

зборышча назоўнік | мужчынскі род | размоўнае | неадабральнае

Сход людзей, натоўп.

• Шумнае з.
• Што тут у вас за з.?

збочыць дзеяслоў | закончанае трыванне

Сысці або з’ехаць убок, даючы каму-н. дарогу, ці звярнуць убок дарогі, мяняючы напрамак руху.

• Збоч, бо не размінешся з возам.
• З. у завулак.

|| незакончанае трыванне: збочваць.

збоўтаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Боўтаючы, перамяшаць.

• З. лякарстаа.

|| незакончанае трыванне: збоўтваць.

збрахаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Схлусіць.

збрахнуць дзеяслоў | размоўнае | аднакратны дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і збрахаць.

збраяносец назоўнік | мужчынскі род

У сярэднія вякі: малады воін, які насіў зброю рыцара.

зброд назоўнік | мужчынскі род | размоўнае | зборны назоўнік | пагардлівае

Людзі, якія належаць да разбэшчаных, элачынных, антыграмадскіх элементаў.

• Усякі з.
• Фашысцкі з.

збродлівы прыметнік | размоўнае

Шкадлівы, памаўзлівы.

• Збродлівай кошцы хвост уцінаюць.

збродны прыметнік | размоўнае

Выпадкова сабраны; разнародны, разнамасны.

• Збродная кампанія.

збройнік назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст па вырабу зброі.

зброснелы прыметнік

Заплеснелы (пра вадкасць).

• Зброснелая еада.

зброснець дзеяслоў | закончанае трыванне

Заплеснець (пра вадкасць).

• Вада ў сажалцы зброснела.

зброя назоўнік | жаночы род

Усякі сродак, прыстасаванне, тэхнічна прыгоднае для нападу ці абароны, а таксама сукупнасць такіх сродкаў.

• Агнястрэльная з.
• Халодная з. (шабля, кінжал, нож і пад.).
• Стралковая з. (ружжо, рэвальвер і пад.).
• Артылерыйская з. (гармата, гаўбіца і пад.).
• Ядзерная з.
• Абараняцца са зброяй у руках.
• Вучэнне класікаў аб грамадстве — вялікая ідэйная зброя (пераноснае значэнне).
• Скласці зброю (пераноснае значэнне: здацца; высокае).
• Узняць зброю (пачаць вайну або паўстаць са зброяй у руках; высокае).
• Бразгаць зброяй (пагражаць вайной; кніжнае).

|| прыметнік: зброевы і збройны.

• Зброевая (збройная) майстэрня.