Усе словы

затор назоўнік | мужчынскі род

Затрымка ў руху ад скучанасці людзей, транспарту або іншых прадметаў, што перамяшчаюцца ў адным напрамку.

• На скрыжаванні дарог утварыўся з.
• З. лёду на рацэ.

|| прыметнік: заторны.

затравелы прыметнік

Зарослы травой.

• З. грунт.

|| назоўнік: затравеласць.

затравець дзеяслоў | закончанае трыванне

Зарасці травой.

• Двор затравеў.

затравянець дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і затравець.

затрапятацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць трапятацца.

• Акуні затрапяталіся ў сетцы.

затрапятаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць трапятаць.

• Затрапяталі лісты асіны.

затрата назоўнік | жаночы род

1. гл. затраціць.

2. звычайна Тое, што затрачана, выдаткавана.

   • Непрадукцыйныя затраты.

затраціць дзеяслоў | закончанае трыванне

Зрасходаваць, патраціць.

• З. сродкі на будаўніцтва.
• З. многа намаганняў на што-н.

|| незакончанае трыванне: затрачваць.

|| назоўнік: затрачванне і затрата.

|| прыметнік: затратны.

затрашчаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць трашчаць.

• Затрашчалі дошкі памоста.
• Пінжак затрашчаў па швах.
• Затрашчалі на агні яловыя лапкі.
• Затрашчалі конікі ў траве.
• Затрашчалі аўтаматы.

затрымацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Спыніцца, запаволіць ці спыніць свой рух.

   • З. ля ўвахода.

2. Застацца дзе-н. на які-н. час, пабыць дзе-н. даўжэй, чым трэба або можна.

   • Там ён затрымаўся з-за хваробы.
   • З. ў дарозе.

3. Запазніцца, не зрабіць чаго-н. у тэрмін.

   • З. з адказам.

|| незакончанае трыванне: затрымлівацца.

|| назоўнік: затрымка.

затрымаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Перашкодзіць руху каго-, чаго-н., спыніць.

   • З. машыну.
   • На дарозе мяне затрымаў таварыш.
   • З. снег на палях.

2. Прыпыніць, адтэрмінаваць што-н.

   • З. высадку дэсанта.
   • Дажджы затрымалі сяўбу.

3. Вымусіць застацца дзе-н. (на які-н. тэрмін).

   • Мяне затрымалі неадкладныя справы.
   • З. знаёмага.

4. Не зрабіць, не аддаць у час чаго-н.

   • З. зарплату.

5. Запаволіць, спыніць на пэўны час дзеянне чаго-н.

   • З. дыханне.
   • З. крокі.

6. Схапіць, арыштаваць.

   • З. злачынца.

|| незакончанае трыванне: затрымліваць.

|| назоўнік: затрымліванне, затрыманне і затрымка.

затрымцець дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Пачаць трымцець.

   • Затрымцелі лісты.

2. Замігаць.

   • Затрымцелі агеньчыкі.

3. Закалаціцца, задрыжаць.

   • Сэрца затрымцела ад радасці.

затрэсціся дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць трэсціся, дрыжаць.

• З. ад страху.

затузацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Замучыцца, стаміівда ў якіх-н. клопатах, справах.

• Ён зусім затузаўся з маладым канём.

затузаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Тузаючы, замучыць, замарыць.

• З. каня.
• З.хлопца.

затуліцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Засланіць сябе чым-н. ад чаго-н. або захінуцца ў што-н., схавацца за каго-, што-н., куды-н.

• З. ад ветру.
• З. ў плашч.
• Хлопчык затуліўся за маці.

|| незакончанае трыванне: затульвацца.

затуліць дзеяслоў | закончанае трыванне

Закрыць, засланіць чым-н. або схаваць, захінуць у што-н.

• З. твар у каўнер.

|| незакончанае трыванне: затульваць.

затупаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Пачаць тупаць.

   • З. нагамі.

2. Захадзіць.

   • Хутка затупаў па хаце.

3. Зайсці, дабрацца куды-н. (размоўнае).

   • За дзень не спяшаючыся затупаеш у горад.

затухнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Перастаць гарэць, патухнуць.

   • Агонь затух.
   • Спрэчкі затухлі (пераноснае значэнне: спыніліся).

2. Слабеючы, перастаць вагацца, заціхнуць, спыніцца.

   • Ваганні глебы затухлі.

|| незакончанае трыванне: затухаць.

затушаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. тушаваць.

2. пераноснае значэнне: Зрабіць менш выразным, прыметным, згладзіць.

   • З. супярэчнасці.

|| незакончанае трыванне: затушоўваць.

затхлы прыметнік

1. З пахам сырасці, гаілі, застаялы, заляжалы.

   • Затхлая вада.
   • Затхлая мука.

2. пераноснае значэнне: Косны, пазбаўлены жывых, жыццёвых інтарэсаў.

   • Затхлае асяроддзе.

|| назоўнік: затхласць.

затхнуцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Задыхнуцца ад недахопу паветра.

2. Сапсавацца, стаць затхлым ад недахопу паветра (размоўнае).

   • Мяса затхнулася.

|| незакончанае трыванне: затыхацца.

затым прыслоўе

1. Пасля гэтага, потым.

2. З гэтай мэтай, таму.

   • Зрабі, а з. хваліся.

3. Затым каб (злучнік) — для таго каб.

   • Прыйшоў з., каб пагаварыць.

4. Затым што (злучнік) — таму што.

   • Адзінота мяне радавала яшчэ і з., што хацелася спакойна думаць.

затынкаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пакрыць тынкам.

|| незакончанае трыванне: затынкоўваць.

затычка назоўнік | жаночы род

Тое, чым затыкаюць што-н.

• Драўляная з.
• Ад усіх дзірак або бочак з. (прымаўка пра чалавека, якога пастаянна скарыстоўваюць для замены каго-н., выканання розных даручэнняў і пад. або які любіць умешвацца не ў свае справы ці прымаць удзел ва ўсім).

зафарбаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пакрыць, замазаць фарбай.

• З. пляму.

|| незакончанае трыванне: зафарбоўваць.

|| назоўнік: зафарбоўванне і зафарбоўка.

зафастрыгаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Зашыць вялікімі шыўкамі.

• З. складку на сукенцы.

|| незакончанае трыванне: зафастрыгоўваць.

захавальнік назоўнік | мужчынскі род

Той, хто захоўвае што-н., прытрымліваецца чаго-н.

• З. спадчыны.
• З. традыцый.

|| жаночы род: захавальніца.

захаванасць назоўнік | жаночы род

Захаванне ў поўнай цэласці, адсутнасць пашкоджанняў.

• Адказваць за з. рэчаў.

захавацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зберагчыся, уцалець, застацца непашкоджаным, непатрачаным.

   • Дом добра захаваўся.
   • Здароўе захавалася.
   • Запасы захаваліся.

2. Застацца ў сіле, не знікнуць.

   • Старыя звычкі захаваліся.

3. Захаваць свае сілы, маладжавы выгляд (размоўнае).

   • Гэты чалавек добра захаваўся.

4. Застацца непашкоджаным, уцалець.

   • З. ад пажару.

|| незакончанае трыванне: захоўвацца.

захаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Аберагаючы, не даць каму-, чаму-н. прапасці, загінуць, зберагчы цэлым.

   • З. дзяржаўную маёмасць.
   • З. здароўе.
   • З. прадукты ад цвілі.
   • З. успаміны (пераноснае значэнне: не забыць).

2. Пакінуць у сіле, у дзеянні.

   • З. за сабой права.
   • З. добрыя звычкі.

3. Не парушыць чаго-н.

   • З. умовы дагавору.
   • З. знешні спакой.

4. Пакласці, размясціць так, каб не маглі знайсці (размоўнае).

   • Кнігу так захаваў, што я не знайшоў.

|| незакончанае трыванне: захоўваць.

|| назоўнік: захаванне.

захад назоўнік | мужчынскі род

1. Адзін з чатырох бакоў свету і напрамак, процілеглы ўсходу; частка гарызонта, дзе заходзіць сонца.

2. Мясцовасць, размешчаная ў гэтым напрамку, а таксама («3» вялікае) краіны Заходняй Еўропы і Амерыкі.

   • Мастацтва Захаду.

|| прыметнік: заходні.

захаджалы прыметнік | размоўнае

Прышлы з чужых мясцін, які зайшоў мімаходам.

• Захаджалыя людзі.

захадзіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць хадзіць.

• Нервова захадзіў па пакоі.

захады назоўнік

Меры, дзеянні, накіраваныя на дасягненне пэўнай мэты.

• Рабіць або прымаць з.

захалусце назоўнік | ніякі род | размоўнае

Глухое, аддаленае ад цэнтра месца.

• Жыць у захалусці.

|| прыметнік: захалусны.

захапленне назоўнік | ніякі род

1. Незвычайны ўздым пачуццяў, найвышэйшае задавальненне.

   • Быць у захапленнні ад канцэрта.
   • Прыйсці ў з. ад чаго-н.

2. Усхваляванасць, запал, натхненне.

   • Гаварыць з захапленнем.

3. Павышаны інтарэс да чаго-н.

   • З. тэатрам.
   • З. футболам.

4. Улюбёнасць у каго-н.

   • Гэта было з., а не каханне.

захапляльны прыметнік

Тое, што і захапляючы.

захапляючы прыметнік

Які выклікае захапленне, цікавасць.

• З. раман.

захапіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Цалкам аддацца якой-н. справе, занятку.

   • З. зборам значкоў.
   • З. любімай работай.

2. Закахацца ў каго-н.

   • З. дзяўчынай.

|| незакончанае трыванне: захапляцца.

захапіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Хапаючы, узяць, забраць, схапіць.

   • З. жменю зерня.

2. Сілай авалодаць кім-, чым-н.

   • З. чужую тэрыторыю.
   • З. у палон.
   • З. ініцыятыву (пераноснае значэнне).

3. каго-што і чаго. Узяць з сабой.

   • З. плашч.
   • З. з сабой яды.

4. пераноснае значэнне: Вельмі зацікавіць, прымусіць поўнасцю адцацца якой-н. справе.

   • Новая ідэя захапіла яго.

5. пераноснае значэнне: Завалодаць увагай, зачараваць.

   • З. гледачоў ігрой.

6. Раптоўна застаць.

   • З. каго-н. дома.
   • Навальніца захапіла нас у полі.

7. Панесці з сабой, захапіўшы, падхапіўшы.

   • Цячэнне захапіла лодку.

|| незакончанае трыванне: захопліваць і захапляць.

|| назоўнік: захап.

захаркаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Пачаць харкаць.

   • Захаркаў кроўю.

2. Харкаючы, забрудзіць.

   • З. падлогу.

захацецца дзеяслоў | безасабовая форма | закончанае трыванне

Пачаць хацецца.

• Захацелася спаць.

захацець дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць хацець.

• З. малака.
• З. есці.
• Захацела, каб дачка прыехала.

захвалявацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Пачаць хвалявацца.

   • Мора захвалявалася.
   • Натоўп захваляваўся.

2. Адчуць унутраны неспакой (пераноснае значэнне).

   • Дзяўчынка захвалявалася.

захваліць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Збалаваць, сапсаваць празмернымі пахваламі.

• З. вучня.

|| незакончанае трыванне: захвальваць.

|| назоўнік: захвальванне.

захварэць дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць хворым.

• З. на шкарлятыну.

|| незакончанае трыванне: захворваць.

захвастаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Пачаць хвастаць.

2. Забіць, засячы хлыстом, пугай.

   • Захвастаў да паўсмерці хлопца.

захворванне назоўнік | ніякі род

1. Тое, што і хвароба.

   • Інфекцыйныя захворванні.

2. Узнікненне хваробы.

   • Момант захворвання.

захламлены прыметнік

Застаўлены, завалены хламам, непатрэбнымі рэчамі і пад.

• З. калідор.

|| назоўнік: захламленасць.