Усе словы

заблытацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. блытацца.

2. пераноснае значэнне: Аказацца ў цяжкім становішчы ад чаго-н.

   • З. ў даўгах.

3. Збіцца з дарогі, заблудзіць (размоўнае).

   • З. ў незнаёмай мясцовасці.

4. Стаць цяжкім для вырашэння.

   • Пытанне заблыталася.

|| незакончанае трыванне: заблытвацца.

заблытваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і блытаць (у 1, 4 і 7 знач.).

забляяць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць бляяць.

• Забляяла авечка.

заблішчаць (заблішчэць) дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць блішчаць блішчэць (у 1 і 2 знач.).

• Метал заблішчаў на сонцы.
• На вачах заблішчэлі слёзы.
• Толькі пяткі заблішчэлі — пра вельмі хуткі бег .

забой назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

У шахце: канец горнай выпрацоўкі, які паступова прасоўваецца ў ходзе работ і з’яўляецца рабочым месцам гарняка.

|| прыметнік: забойны.

забойны прыметнік

1. Прызначаны для забою , які мае адносіны да забою 2.

   • Забойная жывёла.
   • З. цэх.
   • Забойная вага (вага тушы без шкуры, галавы, ног).

2. Які дзейнічае смяртэльна, забівае насмерць.

   • Забойная сіла асколка.

|| назоўнік: забойнасць.

забойства назоўнік | ніякі род

Злачыннае пазбаўленне жыцця каго-н.

забойца назоўнік | мужчынскі і жаночы род

Той, хто ўчыніў забойства.

• Наёмны з.

забойшчык назоўнік | мужчынскі род

Гарняк, які працуе ў забоі 1.

|| прыметнік: забойшчыцкі.

забрала назоўнік | ніякі род

У старадаўнім узбраенні: частка шлема, якой прыкрываецца твар для засцярогі ад удараў.

• Выступіць з адкрытым забралам (пераноснае значэнне: прама, адкрыта; высокае).

|| прыметнік: забральны.

забрахаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць брахаць.

забрацца назоўнік

1. Залезці куды-н. (уверх, углыб); пранікнуць.

   • З. на вяршыню гары.
   • З. пад коўдру.
   • З. ў чужы агарод.

2. Зайсці, заехаць куды-н. далёка.

   • З на край свету.

|| незакончанае трыванне: забірацца.

забраць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Узяць, захапіць.

   • З. з сабой рэчы.
   • З. у палон.
   • З. грошы.

2. Адняць, прымусіць патраціць.

   • Работа забрала многа часу.

3. пераноснае значэнне, каго. Авалодаць кім-н., падчыніць сабе (размоўнае).

   • Мяне забраў страх.
   • З. за жывое.

4. Увабраць, засунуць (пра адзенне) або зменшыць у шырыні або даўжыні пры шыцці.

   • З. штаны ў боты.
   • З. рукаў.

|| незакончанае трыванне: забіраць.

|| назоўнік: забіранне і забор.

• Забор вады.
• Забор пробы

|| прыметнік: заборны.

• Заборная канструкцыя.

заброснелы прыметнік

Пакрыты, зацягнуты бросняй, цвіллю.

• Заброснелая сажалка.

|| назоўнік: заброснеласць.

забруджвацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і брудзіцца.

забруджваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і брудзіць.

забрысці дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Брыдучы, зайсці куды-н.

• Карова забрыла ў агарод.

|| незакончанае трыванне: забрыдаць.

забрытваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і брытаць.

забрыць дзеяслоў | закончанае трыванне

Забрыць каго або забрыць лоб каму (устарэлае) узяць у салдаты.

|| незакончанае трыванне: забрываць.

забудавацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Пасяліўшыся, паставіць будынкі.

   • З. на краі вёскі.

2. Стаць забудаваным.

   • Участкі забудаваліся дачамі.

|| незакончанае трыванне: забудоўвацца.

забудаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Заняць пад будынак які-н. участак.

|| незакончанае трыванне: забудоўваць.

|| назоўнік: забудоўванне і забудова.

забудоўшчык назоўнік | мужчынскі род

Той, хто будуецца, забудоўваецца на адведзеным участку.

• Індывідуальныя забудоўшчыкі.
• Завод-з.

|| жаночы род: забудоўшчыца.

забулдыга назоўнік | мужчынскі род | размоўнае | пагардлівае

Шалапутны чалавек, які спіўся, вядзе амаральнае жыццё.

забыцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Тое, што і забыць (у 1 2 і 3 знач. і размоўнае).

   • З. прозвішча знаёмага.
   • З. пра даручэнне.

2. Не захавацца ў памяці.

   • Тое здарэнне ўжо амаль забылася.

|| незакончанае трыванне: забывацца.

забыццё назоўнік | ніякі род

1. Стан, пры якім чалавек траціць памяць.

   • Упасці ў з.

2. Стан непрытомнасці, трызнення.

   • Разам наплывае з.
   • Аддаць забыццю — лічыць забытым што-н.

забыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. каго-што або пра каго-што, на каго-што або аб кім-чым. Перастаць помніць страціць успамін пра каго-, што-н.

   • З. старое (пра старое, на старое).
   • З. і думаць пра гэта (перастаць успамінаць, спадзявацца на што-н.).

2. што, пра каго-што, аб кім-чым і з інфінітывам: Упусціць з памяці, не ўспомніць.

   • З. адрас знаёмага.
   • З. пра даручэнне (аб даручэнні).

3. Пакінуць дзе-н., не захапіць з сабой па няўважлівасці.

   • З. парасон у аўтобусе.
   • Што я там забыў? (нашто мне там быць; нечага мне там рабіць; размоўнае)

забягалаўка назоўнік | жаночы род | размоўнае | пагардлівае

Маленькая другаразрадная закусачная з продажам віна, піва.

забялець дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць бялець (у 2 знач.).

• Забялела на ўсходзе.

забяліць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Скрозь пакрыць белай фарбай.

   • З. плямы на сцяне.

2. Прыправіць страву малаком, смятанай.

   • З. булён.

|| незакончанае трыванне: забельваць.

|| назоўнік: забелка і забельванне.

забяспечанасць назоўнік | жаночы род

1. Матэрыяльны дабрабыт, дастатак.

   • Поўная з.

2. Ступень забеспячэння чым-н.

   • З. школ падручнікамі.

забяспечаны прыметнік

Які жыве ў матэрыяльным дастатку.

• Забяспечанае жыццё.
• З. чалавек.

|| назоўнік: забяспечанасць.

забяспечыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Даць дастатковыя матэрыяльныя сродкі для жыцця.

   • З. сваю сям’ю прадуктамі.

2. каго-што, чым. Даць чаго-н. у неабходнай колькасці.

   • З. горад электраэнергіяй.

3. Зрабіць цалкам магчымым, сапраўдным, рэальна выканальным.

   • З. мір ва ўсім свеце.
   • З. выкананне плана.

|| незакончанае трыванне: забяспечваць.

|| зваротны стан: забяспечыцца.

|| незакончанае трыванне: забяспечвацца.

|| назоўнік: забеспячэнне.

забіваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. гл. забіць 1.

2. без дапаўнення. Пападаць, пранікаць (пра струмені вады, снег і пад.).

   • Прыкрыць брызентам, каб дождж не забіваў.

3. Душыць, мучыць (пра кашаль).

   • Кашаль забівае.

забіцца² дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць біцца.

• Сэрца забілася.

забіць² дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць біць (у 1 і 2 знач.).

• Забілі бубны.

заваблівы прыметнік

Які заваблівае, прывабны.

• Заваблівыя вочы.

|| назоўнік: заваблівасць.

завабіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Хітрасцю прымусіць прыйсці куды-н., апынуцца дзе-н.

   • З. звера ў пастку

2. Зачараваць сваім хараством, прывабіць.

|| незакончанае трыванне: завабліваць.

завад назоўнік | мужчынскі род

У выразе і заваду няма (размоўнае) — няма і ніколі не было.

• Ласёў тут і заваду няма.

завадатай назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Тое, што і завадатар.

завадатар назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Той, хто пачынае, арганізоўвае што-н., з’яўляецца ініцыятарам чаго-н., зачыншчык, верхавод.

|| жаночы род: завадатарка.

завадзь назоўнік | жаночы род

Невялікі заліў ракі ці возера з запаволеным цячэннем.

• Ціхая завадзь — бяспечнае, спакойнае месца.

завадзіць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Пашкодзіць.

• Лішняя капейка не з.
• Гэта яго здароўю не з.

завадны прыметнік

З заводам, які прыводзіцца ў дзеянне заводам (у 3 знач.).

• Завадная лялька.

заважнічаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Пачаць важнічаць.

заважыць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Паказаць пры ўзважванні пэўную вагу.

• Рыбіна заважыла два кілаграмы.

завал назоўнік | мужчынскі род

1. Нагрувашчванне, мноства чаго-н., што перашкаджае праходу, праезду.

   • Снежны з.
   • Расчысціць з. на дарозе.

2. Прыстасаванне ў выглядзе жэрдкі для запірання варот, дзвярэй.

|| прыметнік: завальны.

завала назоўнік | жаночы род

1. Прыстасаванне ў форме металічнага стрыжня або жэрдкі для запірання дзвярэй.

   • Зачыніць дзверы на замок і завалу.

2. Тое, што і завал (у 1 знач.).

3. пераноснае значэнне: Лянівы чалавек, лежабок (размоўнае).

|| прыметнік: завальны.

завалачы дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Валочачы, цягнучы, даставіць куды-н.

   • З. мяшок з бульбай у склеп.
   • З. за вугал

2. што. Закрыць, зацягнуць (хмарамі, туманам і пад.).

   • Хмары завалаклі неба.
   • Бухту завалакло туманам.

|| незакончанае трыванне: завалакаць і завалакваць.

завалачыся дзеяслоў | закончанае трыванне

1. чым. Закрыцца, зацягнуцца (хмарамі, туманам і пад.).

   • Неба завалаклося хмарамі.
   • Вочы завалакліся слязамі.

2. Зайсці, зацягнуцца куды-н. (размоўнае).

   • Завалокся на край свету.

|| незакончанае трыванне: завалакацца.

завалодаць (заўладаць) дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Узяць каго-, што-н. у поўнае сваё распараджэнне, захапіць.

   • З. чужой маёмасцю.

2. пераноснае значэнне: Прыцягнуць да сябе, падпарадкаваць свайму ўплыву.

   • З. чыёй-н. увагай.

|| незакончанае трыванне: завалодваць.