Усе словы

вальцовы прыметнік

Абсталяваны вальцамі або зроблены пры дапамозе вальцоў.

• В. млын.
• В. памол.

вальцоўка назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін | размоўнае

1. гл. вальцаваць.

2. Машына, якой вальцуюць.

вальцоўшчык назоўнік | мужчынскі род

Рабочы, які абслугоўвае вальцовачныя машыны.

|| жаночы род: вальцоўшчыца.

вальцы назоўнік | мужчынскі род

Прэс у выглядзе двух або некалькіх цыліндраў, валкоў або конусаў, якія верцяцца ў розных напрамках і служаць для пракаткі, драблення чаго-н.

|| прыметнік: вальцовы.

• В. станок.

валюнтарызм назоўнік | мужчынскі род

1. Ідэалістычная плынь у філасофіі, якая аб’яўляе волю вышэйшым, творчым прынцыпам быцця.

2. У палітыцы і грамадскім жыцці: суб’ектывісцкія і адвольныя рашэнні, якія ігнаруюць аб’ектыўна існуючыя ўмовы і заканамернасці.

|| прыметнік: валюнтарыстычны і валюнтарысцкі.

валюта назоўнік | жаночы род

1. Грашовая сістэма краіны, а таксама грашовыя адзінкі гзтай сістэмы.

   • Залатая в.

2. зборны назоўнік: Грошы замежных краін, якімі карыстаюцца ў міжнародных разліках.

   • Замежная в.

|| прыметнік: валютны.

• Валютный аперацыі.
• Валютны курс — суадносіны паміж рознымі валютамі (у 1 знач.), кошт грашовай адзінкі адной краіны, выражаны ў валюце (у 1 знач.) другой краіны.

валютчык назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Спекулянт замежнай валютай.

|| жаночы род: валютчыца.

валюшны прыметнік

Прызначаны для валення сукна.

• Валютная машына.

валяр’ян назоўнік | мужчынскі род

Травяністая расліна сямейства валяр’янавых з ружовымі кветкамі, з каранёў якой вырабляюць лекавыя настойкі.

|| прыметнік: валяр’янавы.

• Валяр’янавыя каплі.

валяр’янка назоўнік | жаночы род | размоўнае

Валяр’янавыя каплі.

валяцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Лежачы, пераварочвацца з боку на бок.

   • В. ў пяску.

2. Ляжаць, нічога не робячы, нядбайна разваліўшыся (размоўнае).

   • В. на канапе.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Ляжаць у беспарадку, бязладна, як папала, не на месцы (размоўнае).

   • На падлозе валяецца ручнік.
   • На дарозе не валяецца (дарма, лёгка не дастаецца).

валяць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Нахіліўшы, абарочваць, перакульваць.

   • Бура валяе дрэвы.

2. валяй(це). Ужыв. ў якасці пабуджэння да дзеяння (размоўнае).

   • Валяй па дровы!

валёнкі назоўнік | мужчынскі род

Зімовы абутак з воўны, звалены ў выглядзе ботаў.

валідол назоўнік | мужчынскі род

Сасударасшыральны сродак (вадкі або ў таблетках).

валік назоўнік | мужчынскі род

1. гл. вал (2 знач.).

2. Прадаўгаватая цыліндрычнай формы падушка для канапы, тахты і пад.

валіцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Падаць уніз.

• В. на зямлю.
• В. з ног ад стомы.

Фразеалагізмы:

• Ад (з) ветру валіцца (размоўнае) — пра слабасільнага чалавека.
• Валіцца з рук (размоўнае) — не ладзіцца, не атрымліваецца, не ўдаецца (з-за адсутнасці жадання, настрою і пад. — пра работу, справу і пад.).

|| закончанае трыванне: паваліцца і зваліцца.

валіць² дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Ісці, рухацца натоўпам або падаць, паднімацца ў вялікай колькасці (размоўнае).

   • Натоўп валіць.
   • Пара валіць.

2. валі (-це). Ужыв. як пабуджэнне да дзеяння (размоўнае).

   • Ну, валі ў магазін!

3. Качаючы, збіваць з воўны.

   • В. валёнкі.

|| закончанае трыванне: паваліць і зваліць.

• Паваліў снег.
• Паваліць (зваліць) усю воўну.

|| назоўнік: валенне.

• В. сукна.

вампір назоўнік | мужчынскі род

1. Род буйных лятучых мышэй (кажаноў).

2. У казках, старажытных павер’ях, прыгодніцкай літаратуры і кінафільмах: пярэварацень, мярцвяк, які нібыта выходзіць ноччу з магілы і смокча кроў жывых.

3. пераноснае значэнне: Бязлітасны эксплуататар, крывасмок.

|| прыметнік: вампірскі.

ванадый назоўнік | мужчынскі род

Хімічны элемент, тугаплаўкі метал светла-шэрага колеру.

|| прыметнік: ванадыевы.

вандал назоўнік | мужчынскі род

Разбуральнік культуры, варвар [па назве старажытаагерманскага племені].

вандалізм назоўнік | мужчынскі род

Няшчаднае разбурэнне, знішчэнне гістарычных помнікаў і культурных каштоўнасцей, варварства.

|| прыметнік: вандалісцкі.

вандраваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Падарожнічаць, рабіць падарожжа.

2. Часта мяняць месца жыхарства, весці неаседлы спосаб жыцця.

3. пераноснае значэнне: Пераходзіць з месца на месца.

   • Так і вандруем з картатэкай.
   • З. пакоя ў пакой.

|| назоўнік: вандраванне.

вандроўны прыметнік

1. Які не мае аселасці, вандруе з месца на месца.

   • Вандроўныя плямёны.

2. Уласцівы вандроўніку, звязаны з вандраваннем.

   • Вандроўнае жыццё.

3. Які часта пераходзіць, пераязджае з месца на месца або які працуе не на пастаянным месцы, перасоўны.

   • В. тэатр.

вандроўнік назоўнік | мужчынскі род

1. Чалавек, які вандруе, падарожнічае.

2. Той, хто часта мяняе месца жыхарства, вядзе неаседлы спосаб жыцця; качэўнік.

|| жаночы род: вандроўніца.

|| прыметнік: вандроўніцкі.

вандроўніцтва назоўнік | ніякі род

1. Падарожжа.

   • В. ў далёкія краіны.

2. Пастаянныя пераходы, пераезды з месца на месца.

ванна назоўнік | жаночы род

1. Вялікая прадаўгаватая пасудзіна для мыцця, купання.

   • Мыцца ў ванне.

2. Мыццё ці лячэнне ў такой пасудзіне.

   • Прыняць ванну.
   • Лячэбныя ванны.

3. пераноснае значэнне: Лячэнне ўздзеяннем чаго-н. (вады, паветра, сонца) на цела.

   • Сонечныя ванны.

4. У тэхніцы: пасудзіна рознай формы і памеру для вадкасці, у якую апускаюць розныя прадметы пры іх апрацоўцы.

   • Фарбавальная в.

|| памяншальная форма: ванначка.

|| прыметнік: ванны.

• В. покой або ванная (назоўнік).

вантрабянка назоўнік | жаночы род

Каўбаса, зробленая з вантробаў.

вантробы назоўнік

Унутраныя органы грудной клеткі і жывата.

Фразеалагізм:

• Пераесці (ад’есці) вантробы (размоўнае асудж.) — моцна надакучыць, стаць невыносным для каго-н.

|| прыметнік: вантробны.

ванька-ўстанька назоўнік | мужчынскі род

Дзіцячая лялька ў выглядзе круглай або авальнай фігуркі, якая здольна сама ўставаць (з-за цяжару, які знаходзіцца ў ніжняй яе частцы), калі яе выводзяць з вертыкальнага становішча.

ваніль назоўнік | жаночы род

Трапічная расліна з доўгімі тонкімі пладамі, а таксама плады гэтай расліны, якія ўжываюцца ў кулінарыі і парфумерыі.

|| прыметнік: ванільны.

ванілін назоўнік | мужчынскі род

Пахучае арганічнае рэчыва, якое знаходзіцца ў стручках ванілі або атрымана штучным спосабам.

|| прыметнік: ванілінавы.

ванітаваць дзеяслоў | размоўнае | безасабовая форма | незакончанае трыванне

Пра стан моташнасці, рвоты.

• Мяне ванітавала.
• Ванітуе ад яго слоў (пераноснае значэнне).

|| назоўнік: ванітаванне.

ваніты назоўнік | размоўнае

Адвольнае вывяржэнне змесціва страўніка цераз рот, а таксама тое, што вывяргаецца пры ванітаванні, рвоце.

вапельня назоўнік | жаночы род

Печ для выпальвання вапны ў вапняку.

|| прыметнік: вапельны.

вапна назоўнік | жаночы род

Вокіс кальцыю — рэчыва белага колеру, якое здабываецца з вапняку.

• Гашаная в.
• Даламітавая в.

|| прыметнік: вапнавы.

• В. завод.
• В. раствор.

вапнаваць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | незакончанае трыванне

Уносіць у Глебу вапну.

• В. кіслую глебу.

|| назоўнік: вапнаванне.

вапняк назоўнік | мужчынскі род

Асадкавая горная парода, якая мае ў сабе вапну.

|| прыметнік: вапняковы.

вар назоўнік | мужчынскі род

1. Вада ў стане кіпення або толькі што ўскіпеўшая вада.

   • Як варам абдало (аб прыліве крыві да твару, выкліканым адчуваннем няёмкасці, збянтэжанасці, хвалявання).

2. Вараная смала (спецыяльны тэрмін).

варагаваць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Быць у непрыязных адносінах.

варажбіт назоўнік | мужчынскі род

Той, хто займаецца варажбой.

|| жаночы род: варажбітка.

варажыць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Прадказваць будучае або мінулае па картах, лініях рукі і пад.

2. Меркаваць, рабіць здагадкі.

|| закончанае трыванне: паваражыць і зваражыць.

|| назоўнік: варажба.

вараны² прыметнік

Чорны (пра масць коней).

вараняня (варанянё) назоўнік | ніякі род

Птушаня вароны.

варанёны прыметнік

Пакрыты слоем вокіслу чорнага, цёмна-сіняга або карычневага колеру.

• Варанёная сталь.

вараніць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Пакрываць паверхню металічных прадметаў (са сталі, чыгуну) тонкім слоем вокіслу чорнага, цёмна-сіняга або карычневага колеру, каб засцерагчы ад іржы; чарніць.

• В. сталь.

|| назоўнік: вараненне.

варатар назоўнік | мужчынскі род

Ігрок, які абараняе вароты ў спартыўных гульнях (гандбол, футбол, хакей).

|| прыметнік: варатарскі.

вараціла назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Той, хто варочае вялікімі справамі, дзялок.

• Фінансавыя варацілы.

варвар назоўнік | мужчынскі род

1. У старажытных ірэкаў і рымлян: пагардлівая назва чужаземца.

2. Некультурны, грубы, жорсткі чалавек.

   • Фашысцкія варвары.

|| жаночы род: варварка.

|| прыметнік: варварскі.

варварства назоўнік | ніякі род

Грубасць, дзікунства нораваў, невуцкія адносіны да культурных каштоўнасцей.

варкатаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Муркаць (пра ката).

2. Утвараць характэрныя для галубоў гукі; буркаваць.

|| назоўнік: варкатанне.