Усе словы

бухнуць² дзеяслоў | размоўнае | аднакратны дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. бухаць.

2. Уліць, усыпаць, укінуць адразу ў вялікай колькасці.

   • Б. жменю солі ў місу.

3. Бухнуцца.

   • Б. з печы на подлогу.

бухта назоўнік | жаночы род

Невялікі марскі заліў, прыгодны для стаянкі судоў.

• Ціхая б.

бухторыць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Узнімаць, настройваць каго-н. на якія-н. дзеянні.

• Пачалі народ б.

бухты-барахты прыслоўе

З бухты-барахты — ні з таго, ні з сяго, неабдумана.

буцвець дзеяслоў | незакончанае трыванне

Трухлець, гнісці, прэць.

• Буцвее вопратка ад доўгага ляжання.

|| закончанае трыванне: збуцвець.

|| назоўнік: буцвенне.

буцы назоўнік | жаночы род

Чаравікі з шыпамі на падэшвах для гульні ў футбол.

буціць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | незакончанае трыванне

Рабіць бутавую кладку, выкладваць бутам.

• Б. катлаван.

|| закончанае трыванне: забуціць.

буч назоўнік | мужчынскі род

Рыбалоўная снасць, сплеценая звычайна з лазовых дубцоў у выглядзе вузкага круглага каша з лейкападобным уваходам.

буча назоўнік | жаночы род | размоўнае

Шум, перапалох, скандал.

• Падняць бучу.

бучны прыметнік

1. Які мае буйную сакавітую зеляніну (пра расліны).

   • Б. клён.

2. Пра рысы твару: прыкметны.

   • Дзіця малое, а тварык б.

|| назоўнік: бучнасць.

бушаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Бурна, імкліва выяўляць сваю разбуральную сілу (пра вецер, агонь, ваду).

   • Полымя бушуе.
   • Бушуюць хвалі.

2. пераноснае значэнне: Буяніць, бурна выказваць сваё незадавальненне (размоўнае).

   • Чаго ты бушуеш?

|| назоўнік: бушаванне.

бушлат назоўнік | мужчынскі род

Матроская суконная куртка.

• Флоцкі б.

|| прыметнік: бушлатны.

бушмены назоўнік | мужчынскі і жаночы род

Народ, карэннае насельніцтва Паўднёвай і Усходняй Афрыкі, а таксама прадстаўнікі гэтага насельніцтва.

|| прыметнік: бушмёнскі.

буякі назоўнік | жаночы род

Кустовая ягадная расліна сямейства бруснічных, а таксама цёмна-сінія з шызым налётам ягады гэтай расліны.

• Кіславатыя б.

|| прыметнік: буяковы.

• Б. настой.

буян назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Той, хто схільны буяніць; скандаліст.

• Гэты б. вядомы далека.

буяны прыметнік

Скандальны, непакорны чалавек.

• Б. характар.

буяніць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Скандаліць, дэбашырыць.

|| назоўнік: буянства.

буяць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Бурна расці; пышна красавацца.

   • Ярына на полі буяна.
   • Жыццё буяе (пераноснае значэнне: красавацца).

2. Расці ў націну (пра бульбу, памідоры), разрастацца на шкоду плоданашэнню.

   • Памідоры буяюць.

|| назоўнік: буянне.

бы² злучнік | размоўнае

Ужыв. ў дапушчальных параўнаннях са значэннем «як», «усё роўна як», «быццам», «нібыта».

• Сумна, бы на хаўтурах.
• Ліхтарык свеціць, бы ў цемры воўчае вока.

бывала размоўнае | пабочнае слова

Здаралася ў мінулым раней, іншы раз.

• Сядуць, б., ды люлькі закураць.
• Раней, б., я часта хадзіў на паляванне.

бывалы прыметнік

1. Які многа дзе бываў і многа бачыў, з вялікім жыццёвым вопытам.

   • Ён чалавек б.

2. Прывычны, які бываў ужо раней.

   • Справа гэта бывалая.

бываць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Прыходзіць да каго-н., наведваць каго-н.

   • Часта б. у гасцях.

2. Знаходзіцца, прысутнічаць дзе-н.

   • Мала б. дома.

3. Здарацца, мець месца.

   • Маланка бывае і зімою.

4. (2 ас. адзіночны лік і множны лік: л.). Форма развітання.

   • Бывайце, маладыя гады.
   • Бывайце здаровы.
   • Бываць на людзях — быць сярод людзей, з людзьмі.
   • Як ні ў чым не бывала — як быццам нічога не здарылася.

быдла назоўнік | жаночы род | зборны назоўнік

1. Буйная рагатая жывёла.

   • Гнаць б. ў поле.

2. пераноснае значэнне: Пры выказванні зневажальных, пагардлівых адносін да каго-н. (размоўнае пагардлівае).

   • З дзяцінства ён толькі і чуў: «мужык, б.».

|| прыметнік: быдлячы.

бык² назоўнік | мужчынскі род

1. Самец буйной рагатай жывёлы, дзікай і свойскай.

   • Бой быкоў.
   • Племянны б.

2. множны лік: Падсямейства буйных жвачных млекакормячых (тур, бізон, зубр і пад.).

   • Браць быка за рогі (размоўнае) — пачынаць дзейнічаць энергічна, з галоўнага.

|| памяншальная форма: бычок.

• Быць бычку на вяровачцы (прыказка).

|| прыметнік: бычыны і бычачы.

быллё назоўнік | ніякі род | зборны назоўнік

Высакарослае сцяблістае пустазелле; бур’ян.

Фразеалагізмы:

• Зарасці (парасці) быллём (размоўнае) — адысці ў нябыт, забыцца.

былы прыметнік

1. Мінулы, прошлы.

   • Былыя падзеі.
   • Успамінаць былое (назоўнік).

2. Які страціў ранейшае становішча, прызначэнне.

   • Б. студэнт.
   • Былая слава.

быль назоўнік | жаночы род

1. Тое, што сапраўды было, адбывалася ў адрозненне ад небьшіцы.

   • Пераплялася б. з небыліцай.

2. Апавяданне аб праўдзівым здарэнні.

   • Б. перадаецца з пакалення ў пакаленне.

быльнёг назоўнік | мужчынскі род

Тое, што і быльнік.

быльнік назоўнік | мужчынскі род

Адзін з відаў палыну; чарнобыль.

• З быльніку вязалі венікі і мётлы.

|| прыметнік: быльнікавы.

быліна назоўнік | жаночы род

Народная эпічная песня пра багатыроў і іх подзвігі.

• Гераічная б.

|| прыметнік: былінны.

• Б. герой.

былінка назоўнік | жаночы род

Сцяблінка травы, травінка.

• Сухая б.

быстраходны прыметнік

З вялікай хуткасцю руху.

• Б. кацер.

|| назоўнік: быстраходнасць.

быстры прыметнік

1. Які хутка цячэ, лётае, бегае.

   • Быстрая плынь.
   • Б. хлопчык.

2. Жывы, праніклівы (пра вочы, позірк і пад.).

   • Удзяўчыны быстрыя вочы.

быстрыня назоўнік | жаночы род

1. Імклівая плынь у рацэ.

   • Папасці на быстрыню.

2. Вялікая хуткасць.

   • Чуткі распаўсюджваліся з выключнай быстрынёй.

быт назоўнік | мужчынскі род

Агульны жыццёвы уклад, паўсядзённае жыццё.

• Сельскі б.
• Быту не даваць (размоўнае) — дакучаць, парушаючы чый-н. спакой.

|| прыметнік: бытавы.

• Бытавыя паслугі.

бытаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Існаваць, мець месца.

• Такая думка даўно бытуе ў народзе.

|| назоўнік: бытаванне.

• Б. вуснай народной творчасці.

бытавы прыметнік

1. гл. быт.

2. Які апісвае быт людзей якой-н. сацыяльнай групы.

   • Б. роман.

бытавізм назоўнік | мужчынскі род

Празмернае захапленне апісаннем быту, яго дэталей.

бытапісальнік назоўнік | мужчынскі род

Пісьменнік або мастак, які ў сваіх творах аллюстроўвае быт, паўсядзённае жыццё.

|| прыметнік: бытапісальніцкі.

бытапісанне назоўнік | ніякі род

Падрабязнае апісанне быту, паўсядзённага жыцця.

бытнасць

У бытнасць — у час знаходжання дзе-н. або ў якасці каго-н.

• У яго б. старшынёй калгаса справы ішлі паспяхова.

бытоўка назоўнік | жаночы род | размоўнае

На прадпрыемствах, фермах, будоўлі і пад.: памяшканне для адпачынку і захоўвання інструментаў, прылад і пад.

|| прыметнік: бытовачны.

быццам злучнік

1. Як, нібы, усё роўна як.

   • Ляжыць, б. нежывая.

2. Што (з адценнем няўпэўненасці, несапраўднасці).

   • Прыкід ваецца, б. нічога не чуў.

3. часціца: Паказвае на няўпэўненасць, дапушчальнасць выказвання.

   • Твар б. знаёмы.

быццё назоўнік | ніякі род

1. Аб’ектыўная рэальнасць (матэрыя, прырода), якая існуе незалежна ад нашай свадомасці.

2. Сукупнасць умоў матэрыяльнага жыцця грамадства.

3. Жыццё, існаванне.

   • Чалавечае б.

|| прыметнік: быційны.

быць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Жыць, існаваць, мець месца.

   • Быў бы хлеб, а людзі знойдуцца (прыказка).
   • Быў чалавек і не стала.

2. Прысутнічаць, знаходзіцца.

   • Б. на рабочым месцы.

3. Рабіцца, здарацца.

   • Учора быу град.

4. З ас. адзіночны лік: л. будзе. Ужыв. ў значэнні цяперашняга часу: ёсць, маецца.

   • Яму будзе гадоў трыццаць.

5. Ужыв. як частка састаўнога выказніка.

   • Дзяўчына была ўрачом.
   • Будзь (бывай) здароў — развітальнае пажаданне аставацца здаровым.
   • Было ды сплыло (размоўнае) — пра тое, што было, ды не вернецца.
   • Было ні было (размоўнае) — трэба рызыкнуць.
   • Што будзе, тое будзе (размоўнае) — адцацца на волю лёсу.
   • Як бы там (што б там) ні было — нягледзячы ні на што.

бэж нескланяльнае

Тое, што і бэжавы.

• Сукенка колеру б.

бэжавы прыметнік

Светла-карычневы з ружова-жоўтым адценнем.

• Бэжавае паліто.

бэз назоўнік | мужчынскі род

Дэкаратыўная кустовая расліна сямейства маслінавых з блакітна-ліловымі або белымі пахучымі кветкамі.

• Букет бэзу.

|| прыметнік: бэзавы.

бэзава (бэзава-) прыстаўка

Першая частка складаных слоў са знач. бэзавы — колеру бэзу, светлаліловы, са светла-ліловым адценнем, напр. бэзава-сіні, бэзава-фіялетавы.

бэкаць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

1. Тое, што і бляяць.

2. Чытаць па літарах, па складах, няўмела.

   • За зіму навучыўся трохі б.

|| назоўнік: бэканне.