Усе словы

дэкаратар назоўнік | мужчынскі род

1. Мастак, які піша дэкарацыі, афармляе сцэну, здымачную пляцоўку.

2. Спецыяліст па ўпрыгожванню будынкаў, памяшканняў.

|| прыметнік: дэкаратарскі.

дэкаратыўны прыметнік

1. Прызначаны для ўпрыгожання чаго-н.

   • Д. жывапіс.
   • Дэкаратыўныя расліны.

2. Жывапісны, маляўнічы.

   • Д. від.

|| назоўнік: дэкаратыўнасць.

дэкарацыя назоўнік | жаночы род

Жывапісны або архітэктурны малюнак месца і абставін сцэнічнага дзеяння.

• Д. першага акта.

Перамена дэкарацый — аб змяненні абставін, становішча спраў; агульнага выгляду чаго-н.

|| прыметнік: дэкарацыйны.

дэкаціраваць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае і незакончанае трыванне

Апрацаваць (апрацоўваць) шарсцяную тканіну парай або гарачай вадой, каб яна не збягалася ад сырасці.

|| назоўнік: дэкаціроўка.

|| прыметнік: дэкаціровачны.

дэкваліфікавацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Страціць кваліфікацьпо, прафесійныя веды і вопыт.

|| назоўнік: дэкваліфікацыя.

дэкламаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Выразна, па-майстэрску чытаць мастацкія творы.

• Д. паэмы Янкі Купалы.

|| закончанае трыванне: прадэкламаваць.

|| назоўнік: дэкламацыя.

|| прыметнік: дэкламацыйны.

дэкламатар назоўнік | мужчынскі род

Артыст, які выступае з дэкламацыяй, той, хто дэкламуе.

|| прыметнік: дэкламатарскі.

• Дэкламатарскае майстэрства.

дэклараваць дзеяслоў | кніжнае | закончанае і незакончанае трыванне

Афіцыйна абвясціць (абвяшчаць) дэкларацыю аб чым-н. (у 1 знач.).

• Д. дзяржаўную незалежнасць.

дэкларатыўны прыметнік

1. Які мае форму дэкларацыі (у 1 знач.), урачысты.

   • Дэкларатыуная заява.

2. На словах, знешні.

   • Усе яго абяцанні носяць д. характар.

|| назоўнік: дэкларатыўнасць.

дэкларацыя назоўнік | жаночы род

1. Афіцыйная або ўрачыстая праграмная заява (кніжнае).

   • Урадавая д.
   • Д. аб дзяржаўным суверэнітэце.

2. Назва некаторых афіцыйных дакументаў з паведамленнем якіх-н. патрэбных звестак.

   • Гандлёвая д.
   • Таможная д.

|| прыметнік: дэкларацыйны.

дэкласаваны прыметнік

Які страціў усякую сувязь са сваім класам, не прымае ніякага ўдзелу ў грамадскай вытворчасці; які маральна апусціўся і разбэсціўся.

• Дэкласаваныя элементы.

|| назоўнік: дэкласаванасць.

дэкласавацца дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Стаць (станавіцца) дэкласаваным.

дэкор назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Сукупнасць, сістэма ўпрыгожанняў збудавання або вырабу.

• Д. фасада збудавання.
• Д. вазы.

дэкорум назоўнік | мужчынскі род | кніжнае

Знешняя, паказная прыстойнасць; тое, што адпавядае такой прыстойнасці.

• Захаваць д.

дэкрэт назоўнік | мужчынскі род

1. Пастанова вярхоўнай улады.

   • Д. аб міры.
   • Д. аб зямлі.

2. У некаторых словазлучэннях: тое ж, што і дэкрэтны водпуск (размоўнае).

   • Пайсці ў д.
   • Знаходзіцца ў дэкрэце.

|| прыметнік: дэкрэтны.

• Дэкрэтны водпуск — водпуск па цяжарнасці і родах.

дэкрэтаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Устанавіць (устанаўліваць) дэкрэтам, пастановай вьппэйшых інстанцый.

дэлегаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Паслаць (пасылаць), выбраць (выбіраць) дэлегатам.

• Д. на з’езд.

дэлегат назоўнік | мужчынскі род

Выбраны або прызначаны прадстаўнік якой-н. арганізацыі, установы, калектыву на сход, канферэнцыю, з’езд і пад.

|| жаночы род: дэлегатка.

|| прыметнік: дэлегацкі.

дэлегацыя назоўнік | жаночы род

Група дэлегатаў, якія прадстаўляюць той ці іншы калектыў, дзяржаву і пад.

• Замежная рабочая д.

дэльтаплан назоўнік | мужчынскі род

Лёгкі безматорны лятальны апарат з трохвугольнай нясучай паверхняй, прызначаны для планіруючых палётаў.

дэльтапланерызм назоўнік | мужчынскі род

Від спорту, звязаны з палётамі на дэльтапланах.

|| прыметнік: дэльтапланерны.

дэльтапланерыст назоўнік | мужчынскі род

Спартсмен, які лятае на дэльтаплане.

|| жаночы род: дэльтапланерыстка.

|| прыметнік: дэльтапланерысцкі.

дэльфін назоўнік | мужчынскі род

Марская млекакормячая жывёліна сямейства дэльфінавых з падатрада зубатых кітоў.

|| прыметнік: дэльфінавы.

дэльфінарый назоўнік | мужчынскі род

Комплекс збудаванняў з басейнам для ўтрымання дэльфінаў з мэтай іх вывучэння, дрэсіроўкі і паказу наведвальнікам.

дэмаблізавацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Звольніцца з ваеннай службы па дэмабілізацыі.

дэмабілізаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Правесці (праводзіць) дэмабілізацыю.

дэмабілізацыя назоўнік | жаночы род

1. Перавод арміі і звязаных з ёю галін народнай гаспадаркі з ваеннага становішча на мірнае.

   • Д. арміі.
   • Д. прамысловасці.

2. Звальненне з ваеннай службы ў запас.

   • Д. радавога і афіцэрскага саставу.

3. пераноснае значэнне: Аслабленне актыўнасці, гатоўнасці да выканання якіх-н. задач.

|| прыметнік: дэмабілізацыйны.

дэмагагічны прыметнік

1. гл. дэмагогія.

2. Які з’яўляецца дэмагогіяй, прасякнуты дэмагогіяй.

   • Д. прыём.

дэмагог назоўнік | мужчынскі род

Той, хто займаецца дэмагогіяй, карыстаецца дэмагагічнымі прыёмамі.

дэмагогія назоўнік | жаночы род

1. Заснаванае на наўмысным скажэнні фактаў і падмане ўздзеянне на пачуцці, інстынкты маласвядомай часткі мае з разлікам на дасягненне сваіх мэт.

   • Прапагандысцкая д.

2. Разважанні або патрабаванні, заснаваныя на груба аднабаковым асэнсаванні і вытлумачэнні чаго-н.

   • Яго выступленне на сходзе — адна д.

|| прыметнік: дэмагагічны.

дэмаграфія назоўнік | жаночы род

1. Навука, якая вывучае насельніцтва і заканамернасці яго развіцця ў грамадска-гістарычнай абумоўленасці.

2. Паказчыкі колькаснага складу, размяшчэння і змянення насельніцтва дадзенай краіны.

   • Д. гарадоў.

|| прыметнік: дэмаграфічны.

дэмакрат назоўнік | мужчынскі род

1. Прыхільнік дэмакратыі.

   • Рускія рэвалюцыйныя дэмакраты.

2. Член дэмакратычнай партыі.

3. Чалавек дэмакратычнага (у 2 знач.) укладу жыцця, поглядаў (устарэлае).

|| жаночы род: дэмакратка.

дэмакратызавацца дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Стаць (станавіцца) больш дэмакратычным.

дэмакратызаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Здзейсніць (здзяйсняць) што-н. на дэмакратычных (або больш дэмакратычных) пачатках.

• Д. выбарную сістэму.

|| назоўнік: дэмакратызацыя.

дэмакратызм назоўнік | мужчынскі род

1. Дэмакратычная форма кіравання, дэмакратычнае ўстройства грамадства, наяўнасць дэмакратычных свабод для шырокіх мае.

2. Тое, што і дэмакратычнасць.

   • Д. поглядаў.
   • Д. ва ўкладзе жыцця.

дэмакратычны прыметнік

1. гл. дэмакратыя.

2. Просты і даступны ў сваіх адносінах да людзей.

   • Д. начальнік.

|| назоўнік: дэмакратычнасць.

дэмакратыя назоўнік | жаночы род

1. Палітычны лад, заснаваны на прызнанні прынцыпаў народаўладства, свабоды і роўнасці грамадзян.

2. Прынцып арганізацыі калектыўнай дзейнасці, пры якім забяспечваецца актыўны і раўнапраўны ўдзел у ёй усіх членаў калектыву.

|| прыметнік: дэмакратычны.

• Д. лад.
• Дэмакратычная рэспубліка.
• Дэмакратычная партыя.
• Дэмакратычныя пераўтварэнні.

дэман назоўнік | мужчынскі род

1. У рэлігійнай міфалогіі: злы дух, д’ябал.

2. пераноснае значэнне, чаго. Увасабленне якой-н. страсці, захаплення, заганы (устарэлае).

   • Д. нецярпення.
   • Д. разладу.

|| прыметнік: дэманскі.

дэманалогія назоўнік | жаночы род

Сукупнасць міфічных уяўленняў, заснаваных на першабытнай веры ў духаў (нячысцікаў).

|| прыметнік: дэманалагічны.

дэманстраваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

1. Прыняць (прымаць) удзел у дэманстрацыі (у 1 знач.).

   • Д. па вуліцы горада.

2. Паказаць (паказваць) наглядным спосабам.

   • Д. новы кінафільм.

|| закончанае трыванне: прадэманстраваць.

|| назоўнік: дэманстрацыя.

|| прыметнік: дэманстрацыйны.

• Дэманстрацыйныя табліцы.
• Дэманстрацыйная зала.

дэманстрант назоўнік | мужчынскі род

Удзельнік дэманстрацыі (у 1 знач.).

|| жаночы род: дэманстрантка.

дэманстратар назоўнік | мужчынскі род

Асоба, якая дэманструе (у 2 знач.) што-н.

• Д. машын на прамысловой выстаўцы.

|| прыметнік: дэманстратарскі.

дэманстратыўны прыметнік

1. Які ўчыняецца з мэтай дэманстрацыі (у 5 знач.).

   • Дэманстратыўнае адмаўленне ад дзяжурства.
   • Дэманстратыўна (прыслоўе) пакінуць сход.

2. Які з’яўляецца тактычнай дэманстрацыяй (у 4 знач.) з мэтай заблытаць праціўніка.

   • Д. манеўр.

дэманстрацыя назоўнік | жаночы род

1. гл. дэманстраваць.

2. Масавае шэсце для выказвання якіх-н. грамадска-палітычных настрояў.

   • Першамайская д.

3. Праяўленне чаго-н., сведчанне чаго-н.

   • Магутная д. беларускага патрыятызму.

4. Ваенная аперацыя, якая мае на мэце адцягнуць увагу праціўніка ад месца галоўнага ўдару.

5. Дзеянне, якое падкрэслена выказвае пратэст супраць чаго-н., нязгоду з чым-н.

   • Устроіць дэманстрацыю каму-н.

|| прыметнік: дэманстрацыйны.

дэманціраваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Разабраць (разбіраць), зняць (знімаць) што-н., каб спыніць дзеянне, працу (машыны, механізма і пад.).

• Д. электрастанцыю.

|| назоўнік: дэмантаж.

• Д. аўтаматычнай лініі.

|| прыметнік: дэмантажны.

дэманічны прыметнік

1. Уласцівы дэману; каварны і злы.

   • Дэманічная натура.
   • Д. смех.

2. пераноснае значэнне: Які адмаўляе прынятае ўсімі і адрозніваецца моцным, уладарным характарам.

   • Дэманічная натура.

дэмаралізаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Выклікаць (выклікаць) дэмаралізацыю.

• Д. праціўніка.

дэмаралізацыя назоўнік | жаночы род

Заняпад духу, дысцыпліны, разлажэнне, а таксама разбэшчанасць, упадак маралі.

дэмаркацыя назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

1. Устанаўленне і абазначэнне на мясцовасці граніц спецыяльнымі знакамі паміж сумежнымі дзяржавамі.

2. Адмежаванне амярцвелых участкаў тканкі ад здаровых.

|| прыметнік: дэмаркацыйны.

Дэмаркацыйная лінія —

1. лінія, паласа, што раздзяляе войскі праціўнікаў у перыяд перамір’я;
2. лінія, якая пацзяляе на зоны акупацыі тэрыторыю пераможанай дзяржавы;
3. паласа новай (грануляцыйнай) тканкі, якой адмяжоўваецца здаровая, жыццяздольная тканка ад амярцвелай.

дэмарш назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Дыпламатычнае выступленне (пратэст, просьба або папярэджанне), адрасаванае ўраду якой-н. дзяржавы.

• Д. пасла.