Усе словы

дылетант назоўнік | мужчынскі род

Той, хто займаецца навукай ці мастацтвам без спецыяльнай падрыхтоўкі, маючы толькі павярхоўнае ўяўленне аб предметах свайго занятку.

• Д. у музыцы.
• Д. у мовазнаўстве.

|| жаночы род: дылетантка.

|| прыметнік: дылетанцкі.

дылетантызм (дылетанцтва) назоўнік | ніякі род

Дылетанцкія адносіны да таго, што патрабуе спецыяльных прафесійных ведаў.

дылогія назоўнік | жаночы род

Два творы аднаго аўтара (пісьменніка, музыканта), якія аб’яднаны агульнай задумкай і пераемнасцю сюжэта.

|| прыметнік: дылагічны.

дыля назоўнік | жаночы род

Тое, што і дылёўка.

|| прыметнік: дыльны.

дылёўка назоўнік | жаночы род | размоўнае

Тоўстая дошка.

• Аканіцы зроблены з дылёвак.

|| прыметнік: дылёвачны.

дыліжанс назоўнік | мужчынскі род

Мнагамесная карэта для перавозкі пасажыраў і пошты да пашырэння чыгуначных і аўтамабільных зносін.

|| прыметнік: дыліжансавы.

дым назоўнік | мужчынскі род

Лятучыя прадукты гарэння з дробнымі часцінкамі вугалю, што ўзнімаюцца ў паветра ў выглядзе цёмных клубоў.

• Не бывае дыму без агню (з народнай творчасці).

Фразеалагізмы:

• Пайсці з дымам (размоўнае) — марна прапасці.
• Пускаць дым у вочы (размоўнае) — ствараць ілжывае ўражанне аб чым-н.
• У дым (размоўнае) — зусім, канчаткова.

|| памяншальная форма: дымок.

|| прыметнік: дымавы.

• Дымавая заслона.
• Дымавая шашка.

дыма прыстаўка

Першая частка складаных сяоў, якая адпавядае па значэнню словам: дым, дымавы, напр. дымаадвод, дымаадсос, дымагарны, дымагенератар, дымамаскіроўка, дымамёт, дыманепранікальны, дымаўлоўнік, дымаход.

дымагарны прыметнік

Дымагарная труба (спецыяльны тэрмін) — труба ў паравым катле, па якой праходзяць з топкі газы, што абаграваюць кацёл.

дымар назоўнік | мужчынскі род

Прылада для акурвання пчол дымам.

|| прыметнік: дымарны.

дымаход назоўнік | мужчынскі род

Канал для выхаду дыму з печы (топкі) у комін.

|| прыметнік: дымаходны.

дымець дзеяслоў | незакончанае трыванне

Дрэнна гарэць, вылучаючы вялікую колькасць дыму; выпускаць дым.

• Печка пачала д.
• Яшчэ дымелі галавешкі.

дымка назоўнік | жаночы род

Лёгкая павалока з дыму, туману.

• Д. туману.

дымны прыметнік

1. Які дыміцца, вылучае многа дыму.

   • Дымная галавешка.

2. пераноснае значэнне: Падобны на дым.

   • Дымная павалока воблакаў.

дымчата (дымчата-) прыстаўка

Першая частка складаных слоў са знач. дымчаты, са светла-шэрым адценнем, напр. дымчата-сіні, дымчата-шэры.

дымчаты прыметнік

Колерам падобны на дым.

• Дымчатыя хмары.

|| назоўнік: дымчатасць.

дыміцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Выпускаць дым; тлець, вылучаючы многа дыму.

   • Галавешка дымілася на вогнішчы.

2. пераноснае значэнне: Вылучаць пару.

   • Пасля дажджу дымілася зямля.
   • У лагчыне дыміўся туман.

дыміць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Кепска гарэць, даючы многа дыму.

   • Печ дыміць.

2. чым. Пускаць дым.

   • Д. папяросай.

|| закончанае трыванне: надыміць.

дына назоўнік | жаночы род

У механіцы: адзінка сілы, роўная сіле, якая надае масе ў адзін грам паскарэнне ў адзін сантыметр у секунду.

дыназаўр назоўнік | мужчынскі род

Яшчарападобная жывёліна буйных памераў, якая вымерла ў далёкім мінулым.

|| прыметнік: дыназаўравы.

дынама назоўнік | ніякі род | нескланяльнае

Генератар пастаяннага току.

дынамамашына назоўнік | жаночы род | устарэлае

Генератар пастаяннага току.

дынамометр назоўнік | мужчынскі род

Прыбор для вымярэння мышачнай сілы чалавека.

дынамізм назоўнік | мужчынскі род | кніжнае

Наяўнасць, багацце дынамікі ў чым-н. (у 3 знач.).

• Д. падзей.

дынамік назоўнік | мужчынскі род

Прыбор для гучнага ўзнаўлення радыёперадачы.

• Уключыць д.

дынаміка назоўнік | жаночы род

1. Раацзел механікі, які вывучае законы руху цел у залежнасці ад сіл, што дзейнічаюць на іх.

2. Ход развіцця якой-н. з’явы (кніжнае).

   • Д. грамадскага развіцця.

3. Рух, дзеянне, развіццё (кніжнае).

   • Д. сучаснага жыцця.

|| прыметнік: дынамічны.

дынаміт назоўнік | мужчынскі род

Моцнае выбуховае рэчыва, асноўнай састаўной часткай якога з’яўляецца нітрагліцэрына.

|| прыметнік: дынамітавы і дынамітны.

дынамічны прыметнік

1. гл. дынаміка.

2. Багаты на дзеянні (кніжнае).

   • Дынамічнае мастацтва.

|| назоўнік: дынамічнасць.

дынар назоўнік | мужчынскі род

Грашовая адзінка ў Югаславіі, Іраку, Тунісе і іншых дзяржавах.

дынастыя назоўнік | жаночы род

1. Шэраг правячых манархаў, якія паходзяць з аднаго і таго ж роду.

   • Д. Бурбонаў у Францыі.

2. пераноснае значэнне: Аб працавітых людзях, якія з роду ў род перадаюць майстэрства, слаўныя працоўныя традыцыі.

   • Д. сталявараў.

|| прыметнік: дынастычны.

дынга назоўнік | мужчынскі род | нескланяльнае

Дзікі аўстралійскі сабака.

дыня назоўнік | жаночы род

Бахчавая расліна з сямейства гарбузовых, а таксама буйны салодкі плод яе.

|| памяншальная форма: дынька.

|| прыметнік: дынны.

дып прыстаўка

Першая частка складаных слоў са знач. дыпламатычны, напр. дыпкур’ер, дыппошта, дыпслужба.

дыпламаваць дзеяслоў | кніжнае | закончанае і незакончанае трыванне

Выдаць (выдаваць) дыплом каму-н.

• Дыпламаваны спецыяліст (з вышэйшай адукацыяй).

дыпламант назоўнік | мужчынскі род

Асоба, якая ўзнагароджана дыпломам (у 2 знач.).

• Д. міжнароднага конкурсу піяністаў.

|| жаночы род: дыпламантка.

|| прыметнік: дыпламанцкі.

дыпламат назоўнік | мужчынскі род

1. Службовая асоба, якая займаецца дыпламатычнай дзейнасцю, работай у галіне знешніх зносін.

2. пераноснае значэнне: Пра чалавека, які дзейнічае тонка, умела.

3. Плоскі чамаданчык для нашэння папер, кніг, сшыткаў (размоўнае).

|| жаночы род: дыпламатка.

|| прыметнік: дыпламацкі.

дыпламатычны прыметнік

1. гл. дыпламатыя.

2. пераноснае значэнне: Умелы, тонкі ў адносінах з іншымі; тонка разлічаны, ухілісты, накіраваны на дасягненне пэўнай мэты.

   • Д. падыход да справы.

Дыпламатычны корпус — замежныя дыпламаты, акрэдытаваныя ў якой-н. краіне.

|| назоўнік: дыпламатычнасць.

дыпламатыя назоўнік | жаночы род

1. Дзейнасць урада па ажыццяўленню знешняй, міжнароднай палітыкі дзяржавы.

2. пераноснае значэнне: Тонкі разлік, умельства і спрыт у дзеяннях, накіраваных на дасягненне якой-н. мэты.

   • Наскрозь бачу тваю дыпламатыю.

|| прыметнік: дыпламатычны.

• Дыпламатычныя адносіны.

дыплом назоўнік | мужчынскі род

1. Пасведчанне аб сканчэнні навучальнай установы або аб прысваенні якога-н. звання.

   • Д. кандыдата навук.

2. Дакумент, што выдаецца як узнагарода за паспяховае выступленне на конкурсе, фестывалі, спартыўным спаборніцтве і пад.

   • Д. першай ступені.

Дыплом з адзнакай — дыплом спецыяліста, які скончыў вышэйшую навучальную ўстанову з выдатнымі ацэнкамі.

|| прыметнік: дыпломны.

• Д. праект.
• Дыпломная работа.

дыпломнік назоўнік | мужчынскі род

Студэнт, які выконвае дыпломную работу.

|| жаночы род: дыпломніца.

дырыжабль назоўнік | мужчынскі род

Паветраплавальны апарат, напоўнены газам, забяспечаны рухавіком з паветраным вінтом; кіруемы рэастат з цыгарападобным корпусам.

|| прыметнік: дырыжаблевы.

дырыжор назоўнік | мужчынскі род

Кіраўнік калектыву выканаўцаў у аркестры, хоры.

|| прыметнік: дырыжорскі.

дырыжыраваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Кіраваць аркестрам або хорам пры выкананні музычнага твора.

|| назоўнік: дырыжыраванне.

дырэктар назоўнік | мужчынскі род

Кіраўнік прадпрыемства, якой-н. дзяржаўнай або навучальнай установы.

• Д. фабрыкі.
• Д. вучылішча.
• Д. саўгаса.

|| жаночы род: дырэктарка.

|| прыметнік: дырэктарскі.

дырэктарат назоўнік | мужчынскі род

Калегія дырэктараў якога-н. буйнога прадпрыемства, ведамства на чале з галоўным дырэктарам.

дырэктарыха назоўнік | жаночы род | размоўнае

Жонка дырэктара.

дырэкторыя назоўнік | жаночы род | гістарычнае

Урад у Францыі ў час Французскай буржуазнай рэвалюцыі 1795—1799 гг.

дырэктыва назоўнік | жаночы род

Абавязковае для выканання кіруючае ўказанне вышэйшага органа.

|| прыметнік: дырэктыўны.

дырэктыўны прыметнік

1. гл. дырэктыва.

2. пераноснае значэнне: Катэгарычны, які мае характар дырэктывы.

   • Дырэктыўныя ўказанні.

|| назоўнік: дырэктыўнасць.

дырэкцыя назоўнік | жаночы род

1. Кіраўнічы орган прадпрыемства, ведамства, навучальнай установы на чале з дырэктарам.

   • Распараджэнне дырэкцыі.

2. Памяшканне; дзе знаходзіцца дырэкцыя.

|| прыметнік: дырэкцыйны.