Усе словы

гіпатанія назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Паніжэнне крывянога ціску.

|| прыметнік: гіпатанічны.

• Гіпатанічная хвароба.

гіпатонік назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Чалавек, які хварэе гіпатанічнай хваробай.

гіпатэнуза назоўнік | жаночы род

У матэматыцы: старана прамавугольнага трохвугольніка, якая ляжыць насупраць прамога вугла.

гіпатэтычны прыметнік | кніжнае

Заснаваны на гіпотэзе, магчымы.

• Гіпатэтычная думка.

|| назоўнік: гіпатэтычнасць.

гіпер прыстаўка

Утварае назоўнікі і прыметнікі са знач. перавышэння мяжы, нормы, напр. гіпервітаміноз, гіпергук, гіпергукавы, гіперінфляцыя, гіперінфляцыйны, гіперкомплексны, гіперпластычны.

гіпербала² назоўнік | жаночы род

У матэматыцы: незамкнутая крывая з дзвюх галін, якая ўтвараецца пры перасячэнні канічнай паверхні плоскасцю.

|| прыметнік: гіпербалічны.

гіпертанія назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Хвароба, звязаная з павышэннем крывянога ціску.

|| прыметнік: гіпертанічны.

гіпертонік назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Чалавек, які хварэе гіпертанічнай хваробай.

гіпертрафіраваны прыметнік

Які падвергся гіпертрафіі.

гіпертрафіравацца дзеяслоў | кніжнае | закончанае і незакончанае трыванне

Падвергнуцца (падвяргацца) гіпертрафіі.

гіпертрафіраваць дзеяслоў | кніжнае | закончанае і незакончанае трыванне

Падвергнуць (падвяргаць) гіпертрафіі.

гіпертрафія назоўнік | жаночы род | кніжнае

Хваравітае павелічэнне аб’ёму якога-н. органа цела.

• Г. сэрца.

|| прыметнік: гіпертрафічны.

гіпнатызаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Прыводзіць у стан гіпнозу.

|| закончанае трыванне: загіпнатызаваць.

|| назоўнік: гіпнатызаванне і гіпнатызацыя.

гіпнатызёр назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст па гіпнозу, які валодае здольнасцю гіпнатызаваць.

|| прыметнік: гіпнатызёрскі.

гіпноз назоўнік | мужчынскі род

Асаблівы стан частковага, няпоўнага сну, які выклікаецца ўнушэннем і суправаджаецца падпарадкаваннем таму, хто ўнушае, а таксама сам спосаб такога ўнушэння.

• Быць у стане гіпнозу.
• Лячыць гіпнозам.

|| прыметнік: гіпнатычны.

гіпотэза назоўнік | жаночы род | кніжнае

Навуковае меркаванне, якое прыводзіцца для тлумачэння тых ці іншых з’яў і патрабуе праверкі на вопыце, перш чым стаць навуковай тэорыяй.

гіпс назоўнік | мужчынскі род

1. Вапнавае мінеральнае рэчыва белага ці жоўтага колеру.

   • Пласт гіпсу.

2. Скульптурны злепак з такога рэчыва.

3. Хірургічная павязка з такога рэчыва.

   • Нага ў гіпсе.

|| прыметнік: гіпсавы.

гіпсаваць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | незакончанае трыванне

1. Накладваць гіпсавую павязку.

   • Г. нагу.

2. Насычаць ці ўгнойваць гіпсам.

   • Г. глебу.

|| закончанае трыванне: загіпсаваць.

|| назоўнік: гіпсаванне.

гіпюр назоўнік | мужчынскі род

Карункавая тканіна з выпуклым узорным малюнкам.

|| прыметнік: гіпюравы.

гіра назоўнік | жаночы род

1. Металічны груз пэўнай вагі, які выкарыстоўваецца ў якасці меры пры важанні і ў якасці прылады для практыкаванняў у цяжкай атлетыцы.

2. Вісячы груз для рэгуліроўкі або прывядзення ў рух механізма.

   • Гадзіннік з гірамі.

|| прыметнік: гіравы.

гіравік назоўнік | мужчынскі род

Цяжкаатлет, які займаецца гімнастычнымі практыкаваннямі з гірамі.

гіраскоп назоўнік | мужчынскі род

Прыбор у выглядзе вярчальнага цела на вертыкальнай восі, які служыць для падтрымлівання ў стане раўнавагі якіх-н. прадметаў.

• Ваўчок зроблены па прынцыпу гіраскопа.

|| прыметнік: гіраскапічны.

гірлянда назоўнік | жаночы род

Кветкі і зеляніна, сплеценыя ў выглядзе шырокай істужкі, а таксама арнамент такой формы.

• Г. з дзеразы.

|| прыметнік: гірляндны.

гісталогія назоўнік | жаночы род

Навука аб будове і развіцці тканак чалавека і жывёлы.

|| прыметнік: гісталагічны.

гістарызм назоўнік | мужчынскі род

Разгляд прадметаў і з’яў у іх гістарычным развіцці.

гістарычны прыметнік

1. гл. гісторыя.

2. Які рэальна існаваў, не выдуманы.

   • Г. факт.

3. Які адносіцца да часу, ад якога захаваліся рэчавыя помнікі (напр. рукапісы); процілегласць дагістарычны.

   • Гістарычная эпоха.

4. Выключна важны, які ўвайшоў у гісторыю.

   • Гістарычныя рашэнні.

|| назоўнік: гістарычнасць.

• Г. мастацкага mеора.

гістарыяграфія назоўнік | жаночы род

1. Навука аб развіцці гістарычных ведаў і аб метадах гістарычнага даследавання.

2. Сукупнасць гістарычных даследаванняў, прысвечаных якому-н. перыяду ці праблеме.

   • Г. Вялікага княства Літоўскага.

|| прыметнік: гістарыяграфічны.

гістолаг назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст у галіне гісталогіі.

гісторык назоўнік | мужчынскі род

1. Вучоны, даследчык у галіне гісторыі.

2. Выкладчык гісторыі як вучэбнага прадмета.

гісторыя назоўнік | жаночы род

1. Рэчаіснасць у яе развіцці і руху.

   • Законы гісторыі.

2. Навука аб развіцці чалавечага грамадства.

   • Г. старажытнага свету.
   • Г. сярэдніх вякоў.

3. Ход развіцця, руху чаго-н.

   • Г. раслін.
   • Г. знешняга гандлю.
   • Г. хваробы.

4. Сукупнасць фактаў і падзей, што адносяцца да мінулага жыцця; мінулае, якое захавалася ў паняцці людзей.

   • Народныя вясельныя абрады ўжо сталі гісторыяй.

5. Расказ, апавяданне пра што-н.

   • Дзеці любяць слухаць займальныя гісторыі.

6. Здарэнне, выпадак, пераважна непрыемныя.

   • Трапіць у сумную гісторыю.
   • Вось дык г.!

|| прыметнік: гістарычны.

гітара назоўнік | жаночы род

Струнны шчыпковы музычны інструмент з корпусамрэзанатарам у выглядзе васьмёркі і доўгім грыфам.

|| прыметнік: гітарны.

гітарыст назоўнік | мужчынскі род

Музыкант, які іграе на гітары.

|| жаночы род: гітарыстка.

|| прыметнік: гітарысцкі.

гіцаль назоўнік | мужчынскі род

1. Той, хто знімае скуры з забітых жывёл; скуралуп (у 1 знач.; устарэлае, абласное).

2. Свавольнік, гарэза (размоўнае).

   • Ах, ты г.!

3. Вешалка ў верхняй вопратцы.

   • Г. трэба прышыць.

гічка назоўнік | жаночы род

Вузкая і доўгая спартыўная шлюпка з нізкімі бартамі.

гіяцынт назоўнік | мужчынскі род

1. Травяністая расліна сямейства лілейных з прадаўгаватымі вузкімі лістамі і пахучымі кветкамі, сабранымі ў суквецце.

2. Мінерал чырвонага ці залаціста-аранжавага колеру.

|| прыметнік: гіяцынтавы.

да² прыстаўка

1. Утварае дзеясл. са знач. завяршэння дзеяння, давядзення яго да канца, да якой-н. мяжы або дасягнення мэты, напр. даварыць, даесці, дапісаць, дажыць, даплысці.

2. Утварае дзеясл. са знач. прыбаўлення да ранейшага, напр. даатрымаць, дакупіць, даўкамплектаваць.

3. Удзельнічае ва ўтварэнні дзеясл. на -цца, -ся са знач. дамагчыся чаго-н., напр. дабудзіцца, дазваніцца, даклікацца.

4. Утварае дзеясл. на -цца са знач. давесці дзеянне да адмоўнага выніку, напр. дабегацца, дагуляцца, даскокацца.

5. Утварае прым. са знач. ранейшы, які адбыўся да таго, што абазначана ўтваральнай асновай, напр. даваенны, дакастрычніцкі, датэрміновы.

6. Утварае прыслоўе са знач. меры дзеяння, напр. дабяла, дагала, дачыста, дапаўна, дап’яна.

7. Утварае прыслоўе з часавым знач., напр. дапазна, дацямна.

даабедзенны прыметнік

Які адбываецца да абеду.

• Даабедзенная прагулка.

даарацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Аручы, дасягнуць якога-н. месца.

   • Д. да лесу.

2. Працуючы на ворыве, вельмі стаміцца.

   • Даараўся да таго, што ног не чуе.

|| незакончанае трыванне: даворвацца.

даастатку прыслоўе | размоўнае

Да канца, поўнасцю.

• Выліць усё д.

даатамны прыметнік

Які існаваў да выкарыстання атамнай энергіі.

• Д. перыяд.

дабавачны прыметнік

1. гл. дабаўка.

2. Дадатковы, новы, у параўнанні з тым, што ёсць.

   • Дабавачныя цяжкасці.

дабавіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Даць, наліць, насыпаць і пад. дадаткова, звыш таго, што маецца, што прызначана, або папоўніць тое, чаго не стае.

   • Д. тры рублі.
   • Д. солі ў халаднік.

2. Сказаць або напісаць у дадатак (да сказанага, напісанага).

   • Д. некалькі слоў да пісьма.
   • Усё зразумела, д. нечага.

|| назоўнік: дабаўленне.

дабаўка назоўнік | жаночы род

Тое, што дабаўлена, прыбаўка.

• Верашчаку елі і прасілі дабаўкі.

|| прыметнік: дабавачны.

дабаўленне назоўнік | ніякі род

1. гл. дабавіць.

2. Тое, што дабаўлена.

   • Д. да артыкула.

дабегчы дзеяслоў | закончанае трыванне

Бягом дасягнуць якога-н. месца.

• Д. да хаты.

|| незакончанае трыванне: дабягаць.

даберман (даберман-пінчэр) назоўнік | мужчынскі род

Парода службовых сабак-сышчыкаў, звычайна цёмнай масці.

дабра прыстаўка

Першая частка складаных слоў, якая ўжыв. замест «добра…», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напр. дабрадзейны, дабрадушны, дабратворны.

дабрабыт назоўнік | мужчынскі род

Дастатак, зазяспечанасць.

• Клапаціцца пра д. народа.

дабраволец назоўнік | мужчынскі род

Тое, што і добраахвотнік.

дабравольны прыметнік

Тое, што і добраахвотны.