Усе словы

грачаня (грачанё) назоўнік | ніякі род

Птушаня грака.

грачанік² назоўнік | мужчынскі род

Блін з грэцкай мукі.

грачанішча назоўнік | ніякі род

Поле, з якога сабралі грэчку або на якім папярэдняй культурай была грэчка.

грашавіты прыметнік | размоўнае

Які мае многа грошай або прыносіць вялікі даход.

• Г. чалавек.
• Грашавітая служба.

грашы назоўнік | размоўнае

Невялікая сума; нізкая цана.

• Г. атрымліваю.
• Тэта цацка каштуе г.

грашыць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. У веруючых: рабіць грахі.

   • Хто спіць, той не грашыць (прыказка).

2. супраць чаго або чьш. Парушаць якія-н. правілы, супярэчыць камун.

   • Г. супраць ісціны.

|| закончанае трыванне: паграшыць і саграшыць.

грог назоўнік | мужчынскі род

Гарачы напітак з гарэлкі, рому або каньяку, змяшаны з вадой і цукрам.

|| прыметнік: грогавы.

грозны прыметнік

1. Суровы, жорсткі.

   • Г. начальнік.

2. Які тоіць у сабе пагрозу, небяспечны.

   • Грознае пісьмо.
   • Грозная зброя.

3. Велічны і страшны (высокае).

   • Грозная сіла.
   • Г. час.

|| назоўнік: грознасць.

грозьба назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Запалохванне, пагроза.

• Ні просьбаю, ні грозьбаю (прымаўка).

гром назоўнік | мужчынскі род

1. Грукат, які суправаджае маланку ў час навальніцы.

   • Раскаты грому.
   • Як гром з яснага неба (пераноснае значэнне: раптоўна, нечакана).

2. пераноснае значэнне, чаго або які.

   • Модны гул, грукат.
   • Г. апладысментаў.

|| прыметнік: грамавы.

• Г. удар.
• Г. голас (вельмі моцны).

громаадвод назоўнік | мужчынскі род

Тое, што і маланкаадвод.

|| прыметнік: громзадводны.

громападобны прыметнік

Вельмі гучны, падобны на гукі грому.

• Г. удар.

гронка назоўнік | жаночы род

Скопішча пладоў, ягад або кветак на адной галінцы.

• Г. рабіны.

|| прыметнік: гронкавы.

грос назоўнік | мужчынскі род

Мера падліку: дванаццаць тузінаў (144 штукі) галантарэйных прадметаў.

• Г. гузікаў.

гросмайстар назоўнік | мужчынскі род

Вышэйшае спартыўнае званне шахматнага (шашачнага) майстра.

|| прыметнік: гросмайстарскі.

грот² назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Ніжні прамы парус на грот-мачце.

Гротмачта — сярэдняя, самая высокая мачта на парусных і вёсельных суднах.

грохат назоўнік | мужчынскі род

1. Вялікае рэшата для прасейвання зерня.

2. Устройства для прасейвання сыпкіх матэрыялаў і сарціроўкі іх па велічыні (спецыяльны тэрмін).

   • Волковы г.

грош назоўнік | мужчынскі род

1. Даўнейшая медная двухкапеечная манета, пазней паўкапеечная.

   • Хай грошай ні гроша, абы слава хароша (прыказка).
   • Ні гроша няма (зусім няма грошай).
   • Гроша ломанага не варты (нікуды не прыгодны, нічога не варты).
   • Ні ў г. не ставіць каго-, што-н. (зусім не цаніць, не лічыцца з кім-, чым-н.).

2. Сучасная разменная манета ў Польшчы, роўная ¹⁄₁₀₀ злотага, і ў Аўстрыі, роўная ¹⁄₁₀₀ шылінга.

Уваткнуць (уставіць) свае тры грошы (размоўнае неадабральнае) — сказаць неўпапад.

грошы назоўнік | мужчынскі род

1. Металічныя або папяровыя знакі, якія служаць мерай вартасці пры куплі-продажы.

   • Дробныя г.
   • Размяніць г.

2. Сродкі, капітал.

   • Вялікія г.

Фразеалагізмы:

• Шалёныя грошы (размоўнае) — грошы, якія лёгка прыйшліся.
• Кішэнныя грошы — грошы на дробныя расходы.
• Грошы не пахнуць (неадабральнае) — не мае значэння, якім чынам грошы атрыманы.
• Кідадь грошы на вецер (размоўнае) — неашчадна расходаваць.

|| памяншальная форма: грошыкі.

|| прыметнік: грашовы.

грубашэрсны прыметнік

З грубай, нізкага гатунку шэрсці.

• Грубашэрсныя рукавіцы.

грубець дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Станавіцца грубым, страчваць мяккасць.

   • Голас грубее.
   • Рукі грубеюць.

2. Траціць далікатнасць, станавіцца менш культурным.

|| закончанае трыванне: агрубець, загрубець і пагрубець.

грубка назоўнік | жаночы род

Невялікая, звычайна кафельная, пакаёвая печ.

грубы² прыметнік

1. Вялікі, тоўсты.

   • Стол з грубых дошак.

2. Цвёрды, каляны на вобмацак.

   • Грубая шэрсць.
   • Грубае палатно.

грубіць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і грубіяніць.

|| закончанае трыванне: нагрубіць.

грубіян назоўнік | мужчынскі род

Чалавек, які груба і дзёрзка адносіцца да іншых.

|| жаночы род: грубіянка.

|| прыметнік: грубіянскі.

грубіянства назоўнік | ніякі род

Паводзіны грубіяна; грубасць, дзёрзкасць.

грубіяніць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Гаварыць грубасці, абыходзіцца дзёрзка, некультурна з кім-н.

|| закончанае трыванне: нагрубіяніць.

грувасткі прыметнік

Цяжкі і масіўны.

• Грувасткая мэбля.

|| назоўнік: грувасткасць.

грувасціцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Узвышацца бязладнай кучай, утвараць нагрувашчанне чаго-н.

• Грувасціліся горы бітай цэглы.
• На беразе возера грувасціліся скалы.

|| закончанае трыванне: нагрувасціцца.

грувасціць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Бязладна навальваць адзін прадмет на другі.

• Г. мэблю.
• Г. падрабязнасці (пераноснае значэнне)

|| закончанае трыванне: згрувасціць і нагрувасціць.

груган назоўнік | мужчынскі род

Вялікая чорная птушка сямейства крумкачовых, якая жывіцца пераважна падлай; крумкач.

|| прыметнік: гругановы.

груганяня (груганянё) назоўнік | ніякі род

Птушаня гругана.

груд назоўнік | мужчынскі род

1. Невялікі ўзгорак, горка.

   • На грудах рос верас.

2. Сухая сенажаць, сухадол.

|| памяншальная форма: грудок.

груда назоўнік | жаночы род

1. Куча зваленых у беспарадку прадметаў, рэчаў.

   • Г. цэглы.

2. Глыба, кусок чаго-н. цвёрдага, звычайна зямлі.

   • Калёсы тарахцелі па замёрзлай грудзе.

|| паняншальная форма: грудка.

грудабрушны прыметнік | спецыяльны тэрмін

Які раздзяляе грудную і брушную поласці (пра перапону, дыяфрагму).

грудасты прыметнік | размоўнае

З вялікімі, шырокімі грудзямі.

грудзі назоўнік | жаночы род

1. Пярэдняя частка тулава ад шыі да жывата, а таксама поласць гэтай часткі тулава.

   • Шырокія г.
   • Боль у грудзях.
   • Біць (сябе) у грудзі (пераноснае значэнне: 1) ад роспачы; 2) запэўніваючы ў чым-н.).

2. Малочныя залозы ў жанчыны.

   • Карміць дзіця грудзьмі.
   • Адняць ад грудзей (перастаць карміць грудзьмі).

3. Верхняя пярэдняя частка адзення.

   • Вышыць г. ў рубашцы.

Грудзьмі пралажыць (пракласці) сабе дарогу — пераадольваючы цяжкасці, дасягнуць чаго-н.

|| прыметнік: грудны. Грудное дзіця.

грудзіна назоўнік | жаночы род

1. Грудная косць, з якой злучаны пярэднія канцы грудных рабрын і часткі плечавога пояса.

2. Верхняя пярэдняя частка вопраткі, якая прыкрывае грудзі.

|| прыметнік: грудзінны.

грудзінка назоўнік | жаночы род

Сорт мяса з грудной часткі тушы.

• Свіная г.

|| прыметнік: грудзіначны.

грудніца назоўнік | жаночы род

Запаленне грудных залоз.

гружаны прыметнік

З грузам (у 2 знач.), нагружаны.

• Гружаныя вагоны.

груз назоўнік | мужчынскі род

1. Цяжар, цяжкі прадмет.

   • Скінуць г. з колёс.

2. Тавары, прызначаныя для перавозкі.

   • Вагоны з грузам.
   • Падрыхтаваць г. для перавозкі.

|| прыметнік: грузавы.

• Грузавыя перавозкі.

груза (груза-) прыстаўка

Першая частка складаных слоў са знач.:

1. які мае адносіны да грузу (у 1 знач.), напр. грузаапорны, грузапад’ёмнік;
2. які мае адносіны да грузу (у 2 знач.), напр. грузаадпраўшчык, грузаатрымальнік, грузапаток, грузаперавозкі;
3. грузавы (у 2 знач.), напр. груза-пасажырскі, грузатаксі.

грузаабарот назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Работа транспарту па перавозцы грузаў у тона-кіламетрах.

• Павялічыць г. на чыгуначных перевозках.

|| прыметнік: грузаабаротны.

грузаадпраўшчык назоўнік | мужчынскі род | афіцыйнае

Той, хто адпраўляе грузы.

грузаатрымальнік назоўнік | мужчынскі род | афіцыйнае

Той, на чыё імя адпраўляецца груз.

грузавы прыметнік

1. гл. груз.

2. Прызначаны для перавозкі грузаў.

   • Грузавыя аўтамашыны.
   • Грузавыя таксі.

грузавік назоўнік | мужчынскі род

Грузавы аўтамабіль.

грузапад’ёмнасць назоўнік | жаночы род

Гранічная вага грузу, які можа быць падняты якім-н. механізмам, вагонам, суднам.

грузапад’ёмны прыметнік

Прызначаны для падымання грузаў.

• Г. кран.