Усе словы

вабны прыметнік

Які вабіць, зачароўвае сваім выглядам, прывабны.

|| назоўнік: вабнасць.

вабік назоўнік | мужчынскі род

Дудачка, свісток і інш. прылады паляўнічых, пры дапамозе якіх у час палявання падзываюць птушак або звяроў, падрабляючы іх голас.

вабіць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Захапляючы, зачароўваючы сваім выглядам, прыцягваць да сябе.

   • Поўдзень вабіць сваей прыродай.

2. Падзываць птушак, звяроў, падрабляючы іх голас.

   • В. свістам птушак.

|| закончанае трыванне: павабіць.

вавёрка назоўнік | жаночы род

Звярок роду млекакормячых атрада грызуноў з пушыстым хвастом, а таксама футра гэтага звярка.

|| прыметнік: вавёркавы. Вавёркавае футра.

вавілонскі прыметнік

Гл. стоўпатварэнне.

вага² назоўнік | жаночы род

1. толькі адз. Цяжар каго-, чаго-н., які вызначаецца ўзважваннем.

   • Вызначыць вагу товару.
   • Вагой у дваццаць кілаграмаў.
   • Меры вагі.
   • Барэц цяжкай вагі.
   • На вагу золата (вельмі дорага).

2. толькі адз., пераноснае значэнне: Уплыў, аўтарытэт, значэнне.

   • Мець вагу ў калектыве.

3. Прылада для ўзважвання чаго-н.

   • Аўтаматычныя вагі.

|| прыметнік: вагавы.

• Вагавыя катэгорыі барцоў.
• В. збор.

вагаг назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Рычаг для рэгулявання чаго-н. або кіравання чым-н.

ваганетка назоўнік | жаночы род

Невялікі адкрыгы вагон для перавозкі грузаў па вузкакалейных або падвесных дарогах.

вагацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. (1 і 2 ас. неўжыв). Мерна гайдацца з боку ў бок або зверху ўніз.

   • Маятнік вагаецца.

2. пераноснае значэнне: Быць у нерашучасці, адчуваць няўпэўненасць, сумнявацца.

   • В. ў ацэнцы чаго-н.

3. пераноснае значэнне: Быць няўстойлівым, хісткім, мяняцца.

   • Тэмпература паветра вагаецца ад 13 да 17 гр.

|| закончанае трыванне: павагацца.

|| назоўнік: ваганне.

|| прыметнік: вагальны.

• Вагальны рух.

вагаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Мерна разгойдваць што-н. зверху ўніз або з боку ў бок.

• В. рычаг.

|| закончанае трыванне: павагаць.

вагаўшчык назоўнік | мужчынскі род

Той, хго займаецца ўзважваннем чаго-н.

• Чыгуначны в.

|| жаночы род: вагаўшчыца.

|| прыметнік: вагаўшчыцкі.

вагон назоўнік | мужчынскі род

Транспартны сродак для перавозкі пасажыраў або грузаў па рэйкавых дарогах.

• Таварны в.
• Пасажырскі в.
• Трамвайны в.
• В.-ляднік.
• В.-рэстаран.
• В. дроў (колькасць, якая змяшчаецца ў ім).

|| памяншальная форма: вагончык.

|| прыметнік: вагонны.

вагранка назоўнік | жаночы род

Шахтавая печ для плаўкі чыгуну, а таксама для апалу руд каляровых металаў.

|| прыметнік: ваграначны і вагранкавы.

вада назоўнік | жаночы род

1. Празрыстая бясколерная вадкасць, якая ўяўляе сабой хімічнае злучэнне вадароду і кіслароду.

   • Шклянка вады.
   • Марская в.
   • Таўчы ваду ў ступе або насіць ваду ў рэшаце (займацца пустымі справамі, марнай працай; размоўнае).
   • Вадой не разліць (не разальеш) - каго (пераноснае значэнне: пра неразлучных сяброў; размоўнае).
   • Як у ваду глядзеў (быццам загадзя ведаў).
   • Вады (нікому) не замуціць (пераноснае значэнне: не зрабіць шкоды).
   • Выйсці сухім з вады (пераноснае значэнне: застацца непакараным).
   • Віламі па вадзе пісана (пераноснае значэнне: пра што-н. маламагчымае, няпэўнае).
   • Ліць ваду на млын - чый, каго (пераноснае значэнне: прыводзіць доказ або дзейнічаць у чыю-н. карысць).

2. (звычайна з азначэннем). Напітак, тэхнічныя растворы.

   • Газіраваная в.
   • Мінеральная в.
   • Вапнавая в.

3. Водная паверхня ракі, возера, мора і пад., а таксама яе ўзровень.

   • Падарожнічаць па вадзе.
   • Высокая в.
   • Дастаўляць грузы вадой.
   • Вывесці не чыстую ваду каго-н. (пераноснае значэнне: выкрыць чые-н нядобрыя ўчынкі).
   • Цішэй вады, ніжэй травы (пра сціплага, вельмі спакойнага, ціхага чалавека).

4. множны лік: Водная прастора якога-н. раёна.

   • Тэрытарыяльныя воды.
   • Унутраныя воды.

5. множны лік: Плынь, хвалі, водная маса.

   • Глыбокія воды.
   • Воды Нёмана.

6. множны лік: Мінеральныя крыніцы курорт з такімі крыніцамі.

   • Лячыцца на водах Мінеральныя воды.

7. пераноснае значэнне:, адз. Пра наяўнасць пустога, беззмястоўнага шматслоўя j дакладзе, лекцыі і пад. (размоўнае).

   • Не доклад, а в.
   • Верхавая вада — вада, якая сцякла ў рэчкі пасля дажджу ці ўтварылася з расталага снегу.
   • Жоўтая вада — хвароба вачэй, пры якой зрэнка набывае жоўты колер.
   • Цёмная вада — слепата, выкліканая атрафіяй зрокавага нерва.

|| памяншальна-ласкальная форма: вадзіца і вадзічка.

|| прыметнік: водны і вадзяны.

• Водны шлях.
• Водны раствор.
• Водны спорт.
• Вадзяная пара.
• Вадзяны павук.
• Вадзяны млын.

вадабоязь назоўнік | жаночы род

Тое, што і шаленства (у 1 знач.).

вадавоз назоўнік | мужчынскі род

Той, хто возіць ваду.

вадавозны прыметнік

Які служыць для перавозкі вады.

• Вадавозная бочка.

вадагрэйны прыметнік

Прызначаны для награвання вады.

• В. кацёл.

вадазліў назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Адтуліна ў верхняй частцы плаціны для сцёку лішняй вады.

|| прыметнік: вадазліўны.

вадакачка назоўнік | жаночы род

Спецыяльнае збудаванне з помпамі для падачы вады.

вадалаз назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст, які займаецца падводнымі работамі ў спецыяльным воданепранікальным касцюме.

|| прыметнік: вадалазны.

• Вадалазныя работы.

вадалей назоўнік | мужчынскі род | размоўнае | неадабральнае

Пра таго, хто многа і беззмястоўна гаворыць, піша.

вадаліў назоўнік | мужчынскі род

1. Рабочы, які вылівае або адпампоўвае ваду.

2. Старшы рабочы на баржы.

вадамер назоўнік | мужчынскі род

1. Прылада для вымярэння расходу вады.

2. Вымяральная рэйка для назірання за ўзроўнем вады.

|| прыметнік: вадамерны.

ваданос назоўнік | мужчынскі род

Той, хто носіць ваду.

ваданосны прыметнік

Які ўтрымлівае ў сабе ваду.

• В. пласт.

вадаплаўны прыметнік

Вадаплаўныя птушкі — агульная назва птушак, якія жывуць на вадзе.

вадапой назоўнік | мужчынскі род

1. Месца на рацэ, возеры і інш., дзе пояць жывёлу і куды прыходзяць піць звяры.

2. Паенне жывёлы вадой.

|| прыметнік: вадапойны.

вадарод назоўнік | мужчынскі род

Хімічны элемент, самы лёгкі газ, які ў злучэнні з кіслародам утварае ваду.

|| прыметнік: вадародны.

• Вадародная бомба (разнавіднасць атамнай бомбы).

вадаскід назоўнік | мужчынскі род

Гідратэхнічнае збудаванне для спуску лішняй вады з вадасховішчаў.

• Запасны е.

|| прыметнік: вадаскідны.

вадаспад назоўнік | мужчынскі род

Імклівы паток вады, што спадае са стромага ўступа ў рэчышча ракі.

• Горны в.

|| прыметнік: вадаспадны.

вадаспуск назоўнік | мужчынскі род

Труба ў плацінах і вадасховішчах для спуску вады.

|| прыметнік: вадаспускны.

вадасховішча назоўнік | ніякі род

Штучны вадаём для збору і захавання вады.

|| прыметнік: вадасховішчны.

вадасцёк назоўнік | мужчынскі род

Збудаванне для адводу, сцёку вады, а таксама пакатае месца, па якім сцякае вада.

|| прыметнік: вадасцёкавы.

• Вадасцёкавая труба.

вадатрубны прыметнік

Вадатрубны кацёл — паравы кацёл, у якім вада награваецца, праходзячы па трубах.

вадаём назоўнік | мужчынскі род

Натуральная або штучная ўпадзіна, напоўненая вадой, басейн.

• Натуральны в.

|| прыметнік: вадаёмны.

вадзянка назоўнік | жаночы род

1. Хвароба, пры якой у тканках і поласцях цела збіраецца вадкасць.

2. Запоўнены вадкасцю пухір (размоўнае).

|| прыметнік: вадзяначны.

вадзяністы прыметнік

Які ўтрымлівае многа лішняй вады, вільгаці.

• Вадзяністае чарніла.

|| назоўнік: вадаяністасць.

вадзіцель назоўнік | мужчынскі род

Той, хто кіруе самаходнай машынай.

• В. тралейбуса.
• В. таксі.

|| прыметнік: вадзіцельскі.

• Вадзіцельскія правы.

вадзіцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. (1 і 2 ас. не ужыв.). Быць, жыць (пра жывёл, птушак і пад.); быць у наяўнасці.

   • Там водзяцца бабры.
   • Гэткае дабро ў нас даўно не водзіцца.

2. безасабовая форма: Быць звычаем, правілам.

   • Як водзіцца ў нас.

3. Мець справу, сябраваць (размоўнае).

   • Не вадзіся больш з гэтым хлопчыкам.

вадзіць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Тое, што і весці ў 1, 2 і 4 знач. (але абазначае дзеянне, што адбываецца не ў адзін час, не за адзін прыём або не ў адным напрамку).

   • В. дзяцей гуляць.
   • В. войскі ў бой.
   • В. смыкам па струнах.
   • В. машыну.

2. што з кім. Падтрымліваць (знаёмства, дружбу).

3. пераважна безасабовая форма, каго-што. Хістаць у бакі, заносіць пры хадзьбе, яздзе.

   • Машыну начало в. па слізкай дарозе.

4. Кіраваць гульнямі, танцамі.

|| назоўнік: ваджэнне.

вадкасць назоўнік | жаночы род

1. гл. вадкі.

2. Рэчыва, якое мае ўласцівасць цячы і набываць форму той пасудзіны, у якой яно знаходзіцца.

|| прыметнік: вадкасны.

вады прыметнік

Які знаходзіцца ў стане вадкасці, здольны цячы.

• Вадкія рэчывы (у адрозненне ад цвёрдых і газападобных).
• Вадкае паліва.

|| назоўнік: вадкасць.

вадыр назоўнік | мужчынскі род

Пухір, які ўсхопліваецца пры апёку скуры.

вадэвіль назоўнік | мужчынскі род

Кароткая камічная п’еса, у якой дыялогі чаргуюцца з песнямі.

|| прыметнік: вадэвільны.

ваенкамат назоўнік | мужчынскі род

Ваенны камісарыят.

• Раённы в.

|| прыметнік: ваенкамацкі.

ваенком назоўнік | мужчынскі род

Ваенны камісар.

|| прыметнік: ваенкомаўскі.

ваенна (ваенна-) прыстаўка

Першая частка складаных слоў у знач. ваенны, які мае адносіны да абслугоўвання ўзброеных сіл, да вядзення вайны, напр. ваенна-паветраны,ваенна-прамысловы, ваенна-інжынерны.

ваенна-палявы прыметнік

Ваенны (у 2 знач.), які ажыццяўляецца, дзейнічае ва ўмовах ваеннага часу.

• Ваенна-палявы суд.
• Ваенна-палявая хірургія.

ваенна-прамысловы прыметнік

Ваенна-прамысловы комплекс — аб’яднанне манаполій, прадпрыемстваў, што вырабляюць ваенную прадукцыю, прадстаўнікоў узброеных сіл і часткі дзяржаўна-адміністрацыйнага апарату, якое ставіць сваёй мэтай гонку ўзбраенняў.