Усе словы

адсутнасць назоўнік | жаночы род

Становішча, калі няма ў наяўнасці каго-, чаго-н.

• А. дапамогі.
• У маю а. (калі мяне не было).

адсутны прыметнік

1. Які адсутнічае.

   • Запісаць адсутных (назоўнік).

2. Які не выяўляе ніякай цікавасці да навакольнага, абыякавы, пасіўны.

   • А. позірк.

адсутнічаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Не быць на месцы, не прысутнічаць дзе-н. у пэўны час.

• На занятках адсутнічала частка слухачоў.

адсцябаць (адсцёбаць) дзеяслоў | закончанае трыванне

Набіць, сцябаючы; адлупцаваць, адхвастаць.

• А. лазінай.

адсылка назоўнік | жаночы род

1. гл. адаслаць.

2. Месца ў тэксце, якое адсылае за даведкай да другой часткі тэксту.

   • Сістэма адсылак у слоўніку.

адсыпаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Аддзяліць, насыпаўшы, высыпаўшы.

• А. мукі.

|| незакончанае трыванне: адсыпаць.

|| назоўнік: адсыпанне і адсыпка.

адсырэлы прыметнік

Які стаў сырым, вільготным.

адсюль прыслоўе

1. З гэтага або ад гэтага месца.

   • А. да горада далёка.

2. З гэтай мясцовасці.

   • Ён недзе а., з-пад Мінска.

3. пераноснае значэнне: Са сказанага перад гэтым; у выніку гэтага.

   • А. зрабі вывад.

адсябяціна назоўнік | жаночы род | размоўнае | неадабральнае

Свае словы, устаўленыя ў чужы тэкст, які патрабуе дакладнай перадачы, а таксама дзеянні, учынкі, зробленыя самавольна.

• У выкананне песні ўнесці адсябяціну.
• Займацца адсябяцінай.

адсяліць дзеяслоў | закончанае трыванне

Аддзяліць, пасяліўшы на іншае месца.

• А. сына ў новую хату.

|| незакончанае трыванне: адсяляць.

|| зваротны стан: адсяліцца.

|| незакончанае трыванне: адсяляцца.

|| назоўнік: адсяленне.

адсячы (адсекчы) дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Аддзяліць, ударыўшы чым-н. вострым.

   • А. сухую галіну.

2. пераноснае значэнне: Рашуча пазбавіцца чаго-н., парваць сувязь з кім-, чым-н.

   • А. ранейшыя прывычкі.

3. Сказаць, адказаць у рэзкай, катэгарычнай форме.

   • Не сказаў, а адсек: не буду!

|| незакончанае трыванне: адсякаць.

|| назоўнік: адсяканне.

|| назоўнік: адсячэнне.

• Галаву даю на а., што гэта так (запэўненне ў праўдзівасці чаго-н. і размоўнае).

|| прыметнік: адсечны.

• А. артылерыйскі агонь.

адсёрбаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Сёрбаючы, троху з’есці, адпіць чаго-н. вадкага.

• А. з міскі булёну.

|| незакончанае трыванне: адсёрбваць.

адталы прыметнік

Які адтаў пад уздзеяннем цяпла.

• Адталая зямля.

адтанцаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Станцаваць.

   • А. польку.

2. Перастаць, скончыць танцаваць.

адтаптаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Пашкодзіць што-н., наступаючы нагою.

   • А. нагу.

2. Натрудзіць, пашкодзіць доўгаю хадою.

   • А. ногі ў далёкай дарозе.

3. Прайсці вялікую адлегласць пехатой.

   • А. сотні вёрст.

|| незакончанае трыванне: адтоптваць.

адтапырыцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Вытыркнуцца, выпнуцца, высунуцца.

• Адтапырыліся кішэні.

|| незакончанае трыванне: адтапырвацца.

адтапырыць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Адставіць, выпнуць, высунуць уперад.

• А. кішэні.
• Адтапыраныя вушы.

|| незакончанае трыванне: адтапырваць.

адтапіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Ператварацца ў тварог.

• Малако адтапілася.

|| незакончанае трыванне: адтоплівацца і адтапляцца.

адтапіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Падаграваючы, прымусіць аддзяліцца, стварожыцца.

   • А. кіслае малако.

2. Расплавіўшы, ператварыўшы ў вадкі стан, аддзяліць адно рэчыва ад другога.

   • А. усе прымесі з сала.

|| незакончанае трыванне: адтопліваць і адтапляць.

адтаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пад дзеяннем цяпла вызваліцца ад лёду, снегу.

• Зямля адтала.
• Сэрца адтала (пераноснае значэнне: змякчылася).

|| незакончанае трыванне: адтаваць.

адтачыцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць вострым, вастрэйшым пасля тачэння.

• Сякера добра адтачылася.

|| незакончанае трыванне: адточвацца.

адтачыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зрабіць вострым.

   • А. нож.

2. пераноснае значэнне: Удасканаліць майстэрства, зрабіць выразным.

   • А. пяро крытыка.

|| незакончанае трыванне: адточваць.

адтаяць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Тое, што і адтаць.

   • Замарожанае мяса адтаяла.

2. Вывесці з замарожанага стану, размарозіць.

   • А. мёрзлыя яблыкі.
   • А. халадзільнік.

|| незакончанае трыванне: адтайваць.

адтрапаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Трэплючы, ачысціць ад кастрыцы.

   • А. лён.

2. Скончыць трапанне.

3. Прайсці пехатою (размоўнае).

   • А. дзесяць кіламетраў.

|| незакончанае трыванне: адтрэпваць.

адтрубіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пратрубіць што-н., скончыць трубіць.

• А. збор.
• Адтрубілі горны.

адтрэсці дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Трасучы, аддзяліць што-н.

   • А. пыл з вопраткі.

2. Пашкодзіць трасеннем (размоўнае).

   • Адтрасеш нутро на такой дарозе.

|| незакончанае трыванне: адтрасаць і адтрэсваць.

адтуль прыслоўе

З таго месца.

• А. вее ледзяны вецер.

адтуліна назоўнік | жаночы род

Дзірка, шчыліна, праход у чым-н.

• А. ў сцяне.

адтэрмінаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Перанесці на больш позні тэрмін.

   • А. плацяжы.

2. Прадоўжыць тэрмін годнасці чаго-н.

   • А. камандзіроўку.

|| незакончанае трыванне: адтэрміноўваць.

|| назоўнік: адтэрміноўка.

адубелы прыметнік | размоўнае

1. Які адубеў, змёрз, загінуў.

2. Які стаў нягнуткім ад холаду; скарчанелы.

   • Адубелыя рукі.

3. Каляны, цвёрды ад вады, марозу.

   • А. плашч.

|| назоўнік: адубеласць.

адубець дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Змерзнуць на холадзе.

   • Адубеў на марозе.

2. Стаць нягнуткім, страціць здольнасць варушыцца.

   • Рукі адубелі.

3. Памерці.

   • Можна а. у дарозе.

адубянелы прыметнік | размоўнае

Тое, што і адубелы.

• Адубянелая вопратка.

|| назоўнік: адубянеласць.

адубянець дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Тое, што і адубець.

• А. на холадзе.

адуванчык назоўнік | мужчынскі род

Расліна сямейства складанакветных з малочным сокам, жоўтымі кветкамі і пушыстым насеннем, якое разносіцца ветрам; дзьмухавец.

• Раслі каля дарогі адуванчыкі.

адужаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Тое, што і асіліць.

• А. ворага.
• А. хваробу.

|| незакончанае трыванне: адужваць.

адужэлы прыметнік

Які стаў дужэйшым; які паправіўся пасля хваробы.

адужэць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Набрацца сілы, ачуняць пасля хваробы.

2. пераноснае значэнне: Пабагацець.

   • Змяніўся, адужэў калгас.

адукаваны прыметнік

Які мае адукацыю, рознабаковыя веды.

• А. чалавек.

|| назоўнік: адукаванасць.

адукаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Даць каму-н. адукацыю, навучыць, выхаваць.

• А. дзяцей.

|| незакончанае трыванне: адукоўваць.

|| назоўнік: адукоўванне.

адукацыйны прыметнік

Які спрыяе адукацыі, мае дачыненне да адукацыі, асветы.

• А. ўзровень.
• Адукацыйная экскурсія.

Адукацыйны цэнз — узровень адукацыі, неабходны для якіх-н. правоў.

адукацыя назоўнік | жаночы род

1. Навучанне, асвета.

   • Права на адукацыю.

2. Сукупнасць ведаў, набытых у выніку навучання.

   • Сярэдняя а.
   • Вышэйшая а.

адум назоўнік | мужчынскі род

У выразе: сваім адумам — як самому ўяўляецца.

• Ты ўсё сваім адумам робіш.

адумацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Падумаўшы, змяніць намеры, зразумеўшы іх памылковасць.

• Адумаўся я і зрабіў інакш.

1. Апамятацца, сабрацца з думкамі.

   • Адумаўся хлопчык і расказаў пра ўсё, што адбылося.

|| незакончанае трыванне: адумвацца.

адурнелы прыметнік

Тое, што і адурэлы.

адурыць дзеяслоў | закончанае трыванне

У выразе: адурыць галаву (размоўнае) — надакучыць гаворкай, просьбамі, прапановамі і пад.

адурэлы прыметнік | размоўнае

Які дайшоў да адурэння, які выражае адурэнне.

• А. чалавек.
• А. позірк.

|| назоўнік: адурэласць.

адурэнне назоўнік | ніякі род | размоўнае

Стан, пры якім ад хвалявання, стомы дрэнна ўспрымаецца навакольнае.

• Дайсці да поўнага адурэння.

адурэць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Страціць здольнасць усведамляць што-н.

   • А. ад ператамлення.

2. Прыйсці ў стан адурэння ад розных пахаў.

   • Адурэла галава ад чаромхі.

|| незакончанае трыванне: дурэць.

адусюль прыслоўе

З розных месц, з усіх бакоў.

• А. чуліся вясёлыя галасы.

адутлаваты прыметнік

Тое, што і азызлы.

• А. твар.

|| назоўнік: адутлаватасць.