Усе словы

адпяванне назоўнік | ніякі род

Хрысціянскі пахавальны абрад, звязаны з чытаннем малітвы і спяваннем над целам нябожчыка.

адпяць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Аддзяліць, павесіўшы фіранку, штору і пад.

   • А. сабе куток у хаце.

2. Адвязаць што-н. падцягнутае.

   • А. падпругу ў каня.

|| незакончанае трыванне: адпінаць.

адпячатаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Раскрыць, распакаваць.

• А. пісьмо.

|| незакончанае трыванне: адпячатваць.

адпячы дзеяслоў | закончанае трыванне

Ператрымаць у печы.

• А. хлеб (так, што скарынка адстала).

|| незакончанае трыванне: адпякаць.

адпячыся дзеяслоў | закончанае трыванне

Перасядзець у печы (пра хлеб і пад.).

• Хлеб адпёкся.

|| незакончанае трыванне: адпякацца.

адпілаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Аддзяліць, адрэзаць пілою.

• А. тоўсты сук.

|| незакончанае трыванне: адпілоўваць.

адпісацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Даць фармальны адказ, абмежавацца адпіскай.

|| незакончанае трыванне: адпісвацца.

адпісаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Даць пісьмовы адказ на пісьмо, запытанне і пад.

   • А. пісьмо.

2. Перадаць у спадчыну па завяшчанню.

   • А. дом сыну.

|| незакончанае трыванне: адпісваць.

адпіска назоўнік | жаночы род

Фармальны пісьмовы адказ на заяву, просьбу, які не закранае сутнасці справы.

адпіхнуцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Тое, што і адапхнуцца.

|| незакончанае трыванне: адпіхвацца.

адпіхнуць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Тое, што і адапхнуць.

|| незакончанае трыванне: адпіхваць.

адпіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. што і чаго. Выпіць крыху, частку чаго-н.

   • А. квасу.
   • А. паўшклянкі малака.

2. Скончыць піць (размоўнае).

|| незакончанае трыванне: адпіваць.

адработкі назоўнік

Раней: праца селяніна са сваімі прыладамі, канём на багацея за карыстанне зямлёй, за пазыку і пад.

• Уся вёска хадзіла да пана на а.

|| прыметнік: адработачны.

• Адработачная рэнта.

адрабіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Разлічыцца за даўгі сваёй працай.

   • Я адраблю вам на касьбе.

2. Скончыць, перастаць рабіць, працаваць.

   • Дзед сваё ўжо адрабіў.

3. Папрацаваць, парабіць нейкі час.

   • Адрабіў два гады.

4. чаго-што. Зрабіць так, каб вярнуць што-н..да ранейшага стану.

   • Таго, што зробіш, часам назад не адробіш.

|| незакончанае трыванне: адрабляць і адробліваць.

|| прыметнік: адработачны.

адраджэнне назоўнік | ніякі род

Аднаўленне, уздым пасля перыяду заняпаду, разбурэння, з’яўленне зноў.

• А. прамысловасці.
• Эпоха Адраджэння (эпоха росквіту навук і мастацтваў у Еўропе пасля сярэдневякоўя).

адрадзіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Аднавіцца, стаць ізноў дзейным, жывым; аджыць.

• Адрадзілася народная гаспадарка.
• А. да жыцця (пераноснае значэнне).

|| незакончанае трыванне: адраджацца.

адрадзіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Выклікаць адраджэнне каго-, чаго-н., аднавіць пасля перыяду разбурэння, заняпаду.

• А. горад.
• А. традыцыі.

|| незакончанае трыванне: адраджаць.

адразны прыметнік

1. Такі, які трэба і можна адрэзаць.

   • А. талон.

2. Не суцэльны, з прышытай часткай.

   • Сукенка з адразным станікам.

3. Прызначаны для адразання.

   • А. станок.

адразу прыслоўе

1. Зараз жа, у той самы момант.

   • Набегаўшыся, сынок а. засынае.

2. Адначасова.

   • Людзі выйшлі а. з усіх хат.

3. Непасрэдна за чым-н.

   • А. за хатай малады сад.

4. За адзін раз, з першага разу.

   • Як усё зрабіць а. ?

5. З самага пачатку.

   • Чалавек а. спадабаўся.

адранцвелы прыметнік

Які знаходзіцца ў стане адранцвення, здранцвелы, знямелы.

• Адранцвелыя ногі.

|| назоўнік: адранцвеласць.

адрас назоўнік | мужчынскі род

1. Надпіс на паштовым адпраўленні, які называе атрымальніка і месца назначэння.

   • Дакладны а. на пасылцы.
   • Зваротны а. (адрас адпраўшчыка).

2. Месцазнаходжанне, месцажыхарства, а таксама абазначэнне, назва месцазнаходжання, месцажыхарства.

   • Службовы а.
   • Пісаць на а.

3. Пісьмовае прывітанне ў гонар якой-н. урачыстай падзеі, юбілею.

   • Віншавальны а.

Не на той адрас (размоўнае) — не туды або не таму, куды або каму назначалася.

У адрас каго-чаго — у адносінах каго-, чаго-н., пра каго-, што-н.

|| прыметнік: адрасны.

• А. стол (установа, якая рэгіструе асоб, што жывуць у пэўнай мясцовасці, і выдае даведкі пра іх месцажыхарства).
• Адрасная кніга (са спісам адрасоў асоб і ўстаноў).

адрасавацца дзеяслоў | устарэлае | закончанае і незакончанае трыванне

Звярнуцца (-ртацца) асабіста або пісьмова.

адрасаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

1. Паслаць (-сылаць) на які-н. адрас.

   • А. ліст брату.

2. пераноснае значэнне: Накіраваць (-роўваць).

   • Заўвагі адрасаваны рэдактару.

|| прыметнік: адрасавальны.

адрасант назоўнік | мужчынскі род

Той, хто пасылае паштовае адпраўленне; адпраўнік.

|| жаночы род: адрасантка.

адрасат назоўнік | мужчынскі род

Той, каму адрасавана паштовае адпраўленне.

|| жаночы род: адрасатка.

адрасці дзеяслоў | закончанае трыванне

Дасягнуць ў росце якіх-н. памераў (пра валасы, пазногці, расліны і пад.).

• Валасы адраслі.

|| незакончанае трыванне: адрастаць.

адрасціць дзеяслоў | закончанае трыванне

Даць адрасці чаму-н., адгадаваць, адпусціць (пра валасы, пазногці, і пад.).

• А. бараду.

|| незакончанае трыванне: адрошчваць.

адратавацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Выратавацца ад гібелі, знішчэння і пад.

• А. ад смерці.

|| незакончанае трыванне: адратоўвацца.

адратаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Выратаваць ад гібелі, знішчэння і пад.

• А. чалавека ад смерці.

|| незакончанае трыванне: адратоўваць.

адрачыся дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Адмовіцца ад каго-, чаго-н., здрадзіць каму-, чаму-н.

   • А. ад сваіх дзяцей.
   • А. ад сваіх слоў.

2. Адмовіцца ад сваіх правоў на што-н. (устарэлае).

   • А. ад спадчыны.

|| незакончанае трыванне: адракацца.

|| назоўнік: адрачэнне.

адрачэнец назоўнік | мужчынскі род

Той, хто адрокся ад ранейшых сваіх поглядаў, перакананняў.

адраіцца дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае трыванне

Утварыць новы рой, аддзяліўшыся ад старога (пра пчол).

• Пчолы адраіліся.

адраіць² дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае трыванне

Аддзяліць частку пчол для ўтварэння новага рою.

адрозненне назоўнік | ніякі род

1. Непадобнасць, розніца паміж кім-, чым-н.

   • Істотнае а.
   • Дыялектныя адрозненні.

2. Ужыв. ў некаторых выразах для абазначэння ўзнагароды, заахвочвання якой-н. дзейнасці.

   • Знакі адрознення (пра ордэны, медалі).

адрознівацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Мець асаблівасці, прыкметы, якія адрозніваюць ад іншых асоб, прадметаў і з’яў.

• Ён адрозніваецца кемлівасцю.

адрозніць дзеяслоў | закончанае трыванне

Устанавіць розніцу паміж кім-, чым-н.

• Часам цяжка адрозніць блізнят.

|| незакончанае трыванне: адрозвіваць.

адростак назоўнік | мужчынскі род

1. Малады парастак, пучок расліны, які расце ад сцябла або кораня.

   • Абрэзаць адросткі.
   • Пасадзіць а.

2. Адгалінаванне якога-н. органа.

   • А. сляпой кішкі.

адрузлы прыметнік | размоўнае

Які страціў пругкасць; вялы, зморшчаны, друзлы.

• А. твар.

|| назоўнік: адрузласць.

адруліць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае трыванне

1. Пра лётчыка: адвесці куды-н. самалёт па зямлі.

2. Пра самалёт: рухаючыся па зямлі, павярнуць.

• А. убок.

|| незакончанае трыванне: адрульваць.

адрывачны прыметнік

Які не з’яўляецца цэлым, нязвязны.

• Адрыванныя звесткі.

|| назоўнік: адрывачнасць.

адрывісты прыметнік

Які гучыць без плаўных пераходаў, рэзкі, з кароткімі паўзамі.

• Адрывістыя гукі.
• Гаварыць адрывіста (прыслоўе).

|| назоўнік: адрывістасць.

адрыгнуцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Выдаліцца са страўніка пры адрыжцы.

   • Адрыгнулася цыбуляй (безасабовая форма).

2. пераноснае значэнне: Адбіцца пэўным чынам за якое-н. зло (размоўнае).

   • Прыйдзе час — адрыгнецца яму гэта.

|| незакончанае трыванне: адрыгацца і адрыгвацца.

адрыгнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Вывергнуць, выдаліць часцінкі ежы пры адрыжцы.

|| незакончанае трыванне: адрыгаць і адрыгваць.

адрыжка назоўнік | жаночы род

1. Выхад газаў са страўніка праз рот.

   • А. ад рэдзькі.

2. пераноснае значэнне, чаго. Праяўленне чаго-н. аджылага.

   • А. старога свету.

адрына назоўнік | жаночы род

Халодная будыніна для захоўвання кармоў, інвентару і пад. і пуня.

адрынуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Адступіць, адысці, адхлынуць.

• Натоўп раптам адрынуў назад.

адрыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. рыць.

2. Рыючы, дастаць, вызваліць.

   • А. скарб.

|| незакончанае трыванне: адрываць.

адрыўны прыметнік

Такі, які можна адрываць.

• А. каляндар.

адрэз назоўнік | мужчынскі род

1. гл. адрэзаць.

2. Кусок тканіны, адрэзаны для шыцця чаго-н.

   • Купіць а. на паліто.

3. Месца, па якім адрэзана што-н.

   • Шырыня дошкі ў адрэзе.

адрэзак назоўнік | мужчынскі род

1. Невялікі адрэзаны кавалак чаго-н.

   • А. дошкі.

2. Частка чаго-н., што вымяраецца ў прасторы або часе.

   • А. шляху.