Усе словы

адмякнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць мякчэйшым ад вільгаці, размякнуць.

• Скуры адмяклі.

|| незакончанае трыванне: адмякаць.

адмяніць дзеяслоў | закончанае трыванне

Аб’явіць несапраўдным, паведаміць, што што-н. не адбудзецца, не будзе ажыццяўляцца.

• А. пастанову.
• А. пасяджэнне.

|| незакончанае трыванне: адмяняць і адменьваць.

|| назоўнік: адмена.

адміністраваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Пра адміністрацыю: кіраваць чым-н. (спецыяльны тэрмін).

2. пераноснае значэнне: Кіраваць чым-н. фармальна, бюракратычна (неадабральнае).

|| назоўнік: адміністраванне.

адміністратар назоўнік | мужчынскі род

Службовая асоба, якая кіруе чым-н. і адказны распарадчык.

• Добры а.

|| жаночы род: адмінісіратарка.

|| прыметнік: адміністратарскі.

адміністрацыя назоўнік | жаночы род

1. Органы выканаўчай улады, кіравання.

2. зборны назоўнік: Службовыя асобы кіравання.

   • А. завода.

|| прыметнік: адміністрацыйны.

• У адміністрацыйным парадку (паводле распараджэння выканаўчай улады).

адмірал назоўнік | мужчынскі род

Вышэйшае воінскае званне каманднага саставу ваеннамарскіх сіл, а таксама асоба, якая мае такое званне.

• А. флоту.

|| прыметнік: адміральскі.

адміралцейства назоўнік | ніякі род

1. Месца пабудовы і абсталявання ваенных караблёў (устарэлае).

2. У царскай Расіі і Англіі: марское ведамства.

|| прыметнік: адміралцейскі.

адна прыстаўка

Першая частка складаных слоў са знач.:

1. які змяшчае адну якую-н. адзінку, напр. аднаактовы, аднавокі, аднаклетачны, аднаматорны, аднапакаёвы, аднаствольны;

2. які належыць да аднаго і таго ж, агульны з кім-, чым-н., напр. аднакарэнны, аднакласнік, аднакурснік, аднатыпны;

3. накіраваны ў адзін бок, скіраваны да чаго-н. аднаго, напр. аднанакіраваны, аднабаковы, аднабокі, аднадум, адналюб;

4. які існуе, працягваецца адзін адрэзак часу, напр. аднагадовы, аднагодак, аднадзённы;

5. прызначаны для аднаго, напр. аднаспальны;

6. агульны, адзіны з кім-, чым-н., напр. аднагалоснасць, аднадушнасць, аднапляменнік;

7. не звязаны з усімі іншымі, проціпастаўлены ўсім іншым, напр. аднаасобнік, аднаасобны;

8. які робіцца, ажыццяўляецца адзін раз, за адзін раз, прыгодны адзін раз, напр. аднаразовы;

9. падобны, аднолькавы, напр. аднастайнасць, аднастайны.

аднаасобны прыметнік

1. гл. аднаасобнік.

2. Які ажыццяўляецца адной асобай.

   • Аднаасобная ўлада.
   • Аднаасобнае рашэнне.

аднаасобнік назоўнік | мужчынскі род

Селянін, які мае асобную, самастойную гаспадарку і не з’яўляецца членам сельскагаспадарчай арцелі.

|| жаночы род: аднаасобніца.

|| прыметнік: аднаасобны і аднаасобніцкі.

• Аднаасобная гаспадарка.

аднаасобніцкі прыметнік

1. гл. аднаасобнік.

2. Уласцівы аднаасобніку.

   • Аднаасобніцкая псіхалогія.

|| назоўнік: аднаасобніцтва.

аднабаковы прыметнік

1. Які мае што-н. толькі з аднаго боку; які мае адзін бок.

   • А. драп.

2. Які закранае, ахоплівае толькі адзін бок.

   • Аднабаковае запаленне лёгкіх.

3. Які адбываецца толькі ў адным напрамку.

   • А. рух транспарту.

4. Які ажыццяўляецца адным бокам, адной асобай.

   • Аднабаковае спыненне ваенных дзеянняў.

5. пераноснае значэнне: Які ахоплівае толькі адзін бок з’явы, дзейнасці, вузкі, абмежаваны.

   • Аднабаковае выхаванне дзяцей.
   • А. розум.

|| назоўнік: аднабаковасць.

аднабокі прыметнік

1. Такі, у якога адзін бок або адзін бок большы.

   • А. кавун.

2. пераноснае значэнне: Аднабаковы паводле свайго дзеяння, накіраваны ў адзін бок.

   • А. падыход да вырашэння справы.

|| назоўнік: аднабокасць.

аднабортны прыметнік

Пра верхняе адзенне: з гузікамі па краі аднаго борта і петлямі па краі другога.

• А. пінжак.

аднаверац назоўнік | мужчынскі род | кніжнае

Чалавек адной з кім-н. рэлігіі, веры.

|| жаночы род: аднаверка.

аднавор назоўнік | мужчынскі род

У выразе: (сеяць) у аднавор (размоўнае) — пра сяўбу на полі, узараным адзін раз.

аднавясковец назоўнік | мужчынскі род

Жыхар або ўраджэнец вёскі ў дачыненні да каго-н. іншага з гэтай вёскі.

|| жаночы род: аднавяскоўка.

аднавіцель назоўнік | мужчынскі род

Рэчыва, пры дапамозе якога робіцца рэакцыя аднаўлення (саставу, колеру і пад.).

• А. для валасоў.

аднавіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Прыйсці, вярнуцца да ранейшага нармальнага стану; здрадзіцца.

   • Аднавілася народная гаспадарка.
   • Аднавілася здароўе.

2. пераноснае значэнне Прыпомніцца, зноў узнікнуць у памяці.

   • Ранейшыя малюнкі аднавіліся ў памяці.

3. Вярнуць сабе ранейшае службовае, прававое становішча.

   • А. на працы.
   • А. ў правах.

4. Пачацца зноў пасля перапынку.

   • Заняткі ў школе аднавіліся.

|| незакончанае трыванне: аднаўляцца.

аднавіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Вярнуць да ранейшага нармальнага стану.

   • А. краіну.
   • А. здароўе.

2. пераноснае значэнне: Нанава ўзнавіць, прыпомніць.

   • А. у памяці.

3. Вярнуць каму-н. ранейшае службовае становішча.

   • А. у правах члена арцелі.

4. Пачаць зноў перарванае дзеянне, адносіны.

   • А. дружбу.

|| незакончанае трыванне: аднаўляць.

|| незакончанае трыванне: аднаўленне.

|| прыметнік: аднаўленчы.

• А. перыяд.

аднагадовы прыметнік

1. Ва ўзросце аднаго года.

   • А. хлопчык.

2. Працягласцю ў адзін год.

   • Аднагадовыя курсы.

3. Які развіваецца і адмірае на працягу аднаго года (спецыяльны тэрмін).

   • Аднагадовыя травы.

аднагалоснасць назоўнік | жаночы род

1. Поўная згода ўсіх па якім-н. пытанні.

2. Аднадушная падача галасоў за адно і тое ж рашэнне пры галасаванні.

   • Прынцып аднагалоснасці.

аднагалосны прыметнік

Прыняты ўсімі, аднадушны.

• Аднагалосная думка.

аднагодак назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Чалавек аднаго года нараджэння з кім-н. і равеснік.

|| жаночы род: аднагодка.

аднагучны прыметнік

Які гучыць адным і тым жа манатонным гукам.

• А. званок.

аднадзёнка назоўнік | жаночы род

1. Насякомае, якое жыве адзін дзень.

   • Матылёк-а.

2. Пра тое, што не мае вялікага значэння і існуе нядоўга (размоўнае).

   • Кніжка-а.

аднадзённы прыметнік

1. Працягласцю ў адзін дзень.

   • Аднадзённая паездка.

2. Зароблены, налічаны за адзін день.

   • А. заробак.

аднадзіць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Адвучыць ад якой-н. прывычкі ці хаджэння да каго-н. або куды-н.

• А. ад курэння.
• А. надакучлівага госця.

|| незакончанае трыванне: аднаджваць.

аднадольны прыметнік | спецыяльны тэрмін

Пра расліны: які мае адну семядолю.

аднадомны прыметнік | спецыяльны тэрмін

Пра расліны: якія маюць кветкі абодвух полаў, песцікавыя і тычынкавыя, на адным каліве.

|| назоўнік: аднадомнасць.

аднадумец назоўнік | мужчынскі род

Чалавек аднолькавых з кім-н. думак, поглядаў і перакананняў; аднамыснік.

аднадумнасць назоўнік | жаночы род | кніжнае

Аднолькавы з кім-н. склад думак.

аднадумнік назоўнік | мужчынскі род

Тое, што і аднадумец.

аднадумства назоўнік | ніякі род

Тое, што і аднадумнасць.

аднадушнасць назоўнік | жаночы род

Поўнае адзінства думак, пачуццяў, поўная згода ў дзеяннях.

• А. народаў у барацьбе за мір.

аднадушны прыметнік

Які выказваецца і прымаецца ўсімі згодна, дружна.

• Аднадушнае рашэнне.
• Прагаласавалі за мір аднадушна (прыслоўе).

аднадушша назоўнік | ніякі род

Тое, што і аднадушнасць.

адназначны² прыметнік

Які абазначаецца адной лічбай, адным знакам.

• А. лік.

|| назоўнік: адназначнасць.

аднайменны прыметнік

Які мае тое ж імя, тую ж назву.

• Аднайменныя гарады.

|| назоўнік: аднайменнасць.

аднак злучнік

1. злучнік: супраціўны. Тое, што і але (у 1 знач.).

   • Дажджу пакуль што няма, а. ён можа пайсці.
   • Хоць і многа працуе, а. не стамляецца.

2. пабочн. Тым не менш, усё ж.

   • Вы, а., не забудзьце абяцанага.
   • Чалавек, а., не здаваўся.

аднакалейка назоўнік | жаночы род | размоўнае

Аднакалейная чыгунка.

аднакалейны прыметнік

З адной чыгуначнай каляёй.

• Аднакалейная дарога.

аднакаляровы (аднаколерны) прыметнік

Афарбаваны ў адзін колер, аднатонны.

• Аднаколерная тканіна.

аднакаліберны прыметнік

Аднаго калібру.

• Аднакаліберныя гарматы.

аднакапытныя прыметнік

Атрад млекакормячых з цэльным нераздвоеным капытом.

аднакашнік назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Таварыш па вучобе, па выхаванню.

• Збор аднакашнікаў.

аднакласнік назоўнік | мужчынскі род

Вучань таго ж класа, у якім хто-н. вучыцца або вучыўся.

• Сустрэча аднакласнікаў.

|| жаночы род: аднакласніца.

аднаклубнік назоўнік | мужчынскі род

Той, хто належыць да таго самага клуба, таварыства.

|| жаночы род: аднаклубніца.

аднаконны прыметнік

Запрэжаны адным канём; прыстасаваны для ўпрагання аднаго каня.

• Аднаконная павозка.

аднакратны прыметнік

Які адбыўся або зроблены адзін раз; аднаразовы.

• А. прыём лякарства.
• А. дзеяслоў (які абазначае дзеянне, што адбылося ў адзін прыём, напр. стукнуць, маргнуць).

|| назоўнік: аднакратнасць.