Усе словы

карнішон назоўнік | мужчынскі род

1. Маленькі, зняты пасля цвіцення агурок, прызначаны для марынавання.

2. Гатунак такіх агуркоў.

|| прыметнік: карнішонны.

каробка назоўнік | жаночы род

1. Невялікая скрынка (з кардону, дрэва, пластмасы і пад.), а таксама (спецыяльны тэрмін) такая ж скрынка з якім-н. таварам, наборам якіх-н. прадметаў.

   • К. пячэння.

2. Каркас будынка.

   • К. дзевяціпавярховага дома.
   • Каробка скарасцей — у розных машын: механізм для змены скорасці і напрамку руху.
   • Чарапная каробка — касцявое ёмішча галаўнога мозгу.

|| памяншальная форма: каробачка.

|| прыметнік: каробачны.

каробчаты прыметнік | спецыяльны тэрмін

Які мае выгляд каробкі, карабка.

• Каробчатае скляпенне.

карова назоўнік | жаночы род

Свойская малочная жывёліна; самка быка, а таксама некаторых іншых рагатых жывёлін, напр. лася, аленя.

• Дойная к. (таксама пераноснае значэнне: пра крыніцу матэрыяльных даброт, якой звычайна карыстаюцца несумленныя людзі ў асабістых мэтах).
• Марская карова — вымерлае воднае млекакормячае атрада сірэн.
• Як карова языком злізала каго-што (размоўнае жартаўлівае) — хутка і бясследна знік, як і не было.

|| памяншальная форма: кароўка.

|| прыметнік: каровін.

• К. рык.

карозія назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Хімічнае разбурэнне, раз’яданне.

• К. жалеза.

|| прыметнік: каразійны.

кароль назоўнік | мужчынскі род

1. Адзін з тытулаў манарха, а таксама асоба, якая носіць гэты тытул.

   • Іспанскі к.

2. Ігральная карта, на якой намалявана мужчынская фігура ў кароне.

3. Галоўная фігура ў шахматнай гульні.

4. пераноснае значэнне, чаго або які. Манапаліст у якой-н. галіне прамысловасці і гандлю.

5. пераноснае значэнне, чаго або які. Пра таго, хто вылучаецца сярод іншых у якой-н. галіне дзейнасці, хто дасягнуў дасканаласці.

   • К. пейзажу.

|| жаночы род: каралева.

• К. балю (пераноснае значэнне: пра жанчыну, якая вылучаецца сярод іншых).

|| прыметнік: каралеўскі.

каромысел назоўнік | мужчынскі род

1. Драўляная дуга з кручкамі на канцах для нашэння вёдзер з вадой і інш. грузаў.

2. Барак для запрэжкі.

3. Рычаг у некаторых механізмах, напр. у вагах.

Фразеалагізм:

• Дым каромыслам (размоўнае) — вялікае ажыўленне; шум, беспарадак.

|| прыметнік: каромыславы.

карона назоўнік | жаночы род

1. Галаўны ўбор манарха з каштоўнымі ўпрыгожаннямі, які з’яўляецца сімвалам улады манарха.

   • Царская к.
   • Барацьба за карону (пераноснае значэнне: за ўладу; устарэлае).
   • Барацьба за шахматную карону (пераноснае значэнне: за званне чэмпіёна свету па шахматах).
   • Улажыць касу каронай (перан,: вакол галавы).

2. Уся разгалінаваная частка дрэва з яго лісцем.

3. Светлы арэол вакол Сонца, бачны ў час сонечнага зацьмення (спецыяльны тэрмін).

   • Сонечная к.

Фразеалагізм:

• Карона з галавы не зваліцца (не спадзе) (размоўнае) — гонар не будзе закрануты, аўтарытэт не пацерпіць.

|| прыметнік: каронны.

каронка назоўнік | жаночы род

1. Знешняя частка зуба.

2. Металічны каўпачок, які надзяваецца на зуб, каб захаваць яго ад псавання.

   • Залатая к.

|| прыметнік: каронкавы.

каронны прыметнік

1. У манархічных краінах: дзяржаўны, урадавы (устарэлае).

   • К. суд.
   • Каронныя землі.

2. Пра ролю, выступленне і пад.: такі, які найлепш удаецца выканаўцу.

   • К. нумар канцэрта.

кароністы прыметнік

Які мае вялікую карону (у 2 знач.), галінасты.

• Кароністае дрзва.

|| назоўнік: кароністасць.

карослівы прыметнік

1. Які выклікаецца каростай.

   • К. сверб.

2. Хворы на каросту.

   • Ізалятар для карослівых.

кароста назоўнік | жаночы род

Заразная хвароба скуры ў чалавека і жывёл, якая суправаджаецца моцным свербам.

|| прыметнік: кароставы.

• К. клешч (паразіт жывёльнага паходжання, які з’яўляецца ўзбуджальнікам каросты).

каротка прыстаўка

Першая частка складаных слоў, якая адпавядае па значэнню слову кароткі і пішацца тады, калі націск у другой частцы падае не на першы склад, напр. кароткаметражны, кароткачасовы.

кароткаметражны прыметнік

Пра фільм: карацейшы за звычайны па метражу.

• Хранікальны к. фільм.

кароткатэрміновы прыметнік

Які працягваецца кароткі тэрмін, дазваляецца на кароткі час.

• К. водпуск.
• Кароткатэрміновая пазыка.

|| назоўнік: кароткатэрміновасць.

кароткахвалявік назоўнік | мужчынскі род

Радыёаматар, які займаецца перадачай і прыёмам на кароткіх хвалях.

кароткачасовы прыметнік

Які працягваецца нядоўгі час.

• К. дождж.
• К. перапынак.

|| назоўнік: кароткачасовасць.

кароткі прыметнік

1. Невялікі па даўжыні; процілегласць доўгі.

   • Кароткая сукенка. Кароткая стрыжка.
   • Кароткія хвалі (радыёхвалі ад 10 да 200 метраў).
   • У кароткіх словах (сцісла расказаць).

2. Непрацяглы ў часе; процілегласць доўгі.

   • Кароткая нарада.
   • К. дзень.

3. Сціслы, нешматслоўны.

   • Кароткае пісьмо.
   • К. адказ.

4. Рашучы, хуткі, суровы.

   • К. удар.
   • Прысуд ворагам к.

5. Пра гукі, якія вымаўляюцца хутка, адрывіста.

   • «І» кароткае (й).

6. Які характарызуецца кароткай формай канчатка або адсутнасцю яго.

   • К. прыметнік.
   • Кароткая памяць у каго (неадабральнае) — дрэнная, слабая памяць (звычайна ў таго, хто не хоча помніць, прыпомніць што-н.).
   • Кароткі завароткі у каго (размоўнае) — пра таго, хто дзейнічае рашуча, не задумваючыся.
   • На кароткай назе хто з кім — у добрых, сяброўскіх адносінах з кім-н.
   • Кароткі розум — пра слабы, невялікі розум.
   • Рукі кароткія у каго (размоўнае) — няма магчымасці, сілы зрабіць што-н.

|| памяншальная форма: кароценькі.

|| назоўнік: кароткасць.

кароўнік назоўнік | мужчынскі род

Хлеў для кароў.

карп назоўнік | мужчынскі род

Прэснаводная рыба сямейства карпавых, якая разводзіцца ў штучных вадаёмах; культурная разнавіднасць сазана.

• Люстраны к.

|| прыметнік: карпавы.

карпаніна назоўнік | жаночы род | размоўнае

Марудлівая, малапрадукцыйная работа.

• Не работа, а толькі к.

карпаратыўны прыметнік

Вузкагрупавы, замкнуты ў межах карпарацыі.

• Карпаратыўныя інтарэсы.

|| прыметнік: карпаратыўнасць.

карпарацыя назоўнік | жаночы род

1. Група асоб, аб’яднаных адной прафесіяй або саслоўнымі інтарэсамі.

   • Радыёвяшчальная к.

2. Адна з форм манапалістычнага аб’яднання.

карпатлівы прыметнік

1. Старанны да дробязей, дбайны, але марудлівы, павольны.

   • К. супрацоўнік.

2. Які патрабуе такой стараннасці і руплівасці.

   • Карпатлівая праца.

|| назоўнік: карпатлівасць.

карпач назоўнік | мужчынскі род | размоўнае | зневажальнае

Той, хто марудна робіць якую-н. работу, павольна корпаецца.

|| жаночы род: карпачка.

карпець дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

1. над чым і без дапаўнення. Старанна, цярпліва і доўга займацца чым-н.

   • К. над рукапісам.

2. пераноснае значэнне: Жыць у пакутах, цяжкіх умовах.

   • Вось так карпею ўсё жыццё.

карсар назоўнік | мужчынскі род

Даўней на Захадзе: марскі разбойнік, пірат.

|| прыметнік: карсарскі.

карст назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Стан зямной паверхні ў месцах, глеба якіх ўтворана з растваральных прыроднымі водамі асадкавых буйназярністых парод.

|| прыметнік: карставы.

• Карставыя ўтварэнні.
• Карставыя пячоры.

карт назоўнік | мужчынскі род

Гоначны мікралітражны аўтамабіль з матацыклетным рухавіком і без кузава.

карт-бланш назоўнік | мужчынскі род | нескланяльнае | кніжнае

Неабмежаваная, поўная свабода ў дзеяннях, дадзеная якой-н. асобе.

карта назоўнік | жаночы род

1. Зменшаны чарцёж паверхні Зямлі, зорнага неба або паверхні якой-н. планеты.

   • Геаграфічная к.
   • К. Месяца.
   • Астранамічная к.

2. Адзін з цвёрдых папяровых лісткоў, якія складаюць калоду для гульні і адрозніваюцца паміж сабой па намаляваных ка іх умоўных фігурах або ачках чатырох масцей.

   • Калода карт.
   • Зблытаць карты (таксама пераноснае значэнне: разладзіць, парушыць чые-н. планы, намеры).
   • І карты ў рукі (пераноснае значэнне: пра таго, хто мае ўсе магчымасці, умовы для чаго-н.).
   • К. біта (таксама пераноснае значэнне: пра чый-н. правал, пройгрыш).
   • Раскрыць карты (таксама пераноснае значэнне: перастаць трымаць у тайне свае планы і намеры).
   • Ставіць на карту што-н. (таксама пераноснае значэнне: рызыкаваць чым-н., спадзеючыся на выгаду, выйгрыш).

3. множны лік: Гульня пры дапамозе калоды такіх лісткоў.

   • Гульня ў карты.

4. Бланк для запаўнення якімі-н. звесткамі.

   • Санаторная к.

|| прыметнік: карцёжны і картачны.

картаваць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Перамешваць карты ў калодзе.

|| назоўнік: картаванне.

картавы прыметнік

З нячыстым, няправільным вымаўленнем гукаў («р» або «л»).

• Картавае дзіця.
• Картавае вымаўленне.

|| назоўнік: картавець.

картавінка назоўнік | жаночы род

Злёгку картавае вымаўленне.

• Гаварыць з картавінкай.

картавіць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Вымаўляць нячыста, няправільна гукі «р» і «л».

картаграфаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Наносіць на геаграфічную карту.

|| назоўнік: картаграфаванне.

картаграфія назоўнік | жаночы род

Навука аб складанні геаграфічных карт, а таксама само складанне іх.

|| прыметнік: картаграфічны.

картатэка назоўнік | жаночы род

Сістэматызаваны збор картак з якімі-н. звесткамі, матэрыяламі.

• К. з біяграфічнымі звесткамі выдатных артыстаў.
• К. замежнай літаратуры.

|| прыметнік: картатэчны.

картафляны (картапляны) прыметнік

Тое, што і бульбяны.

картафлянік (картаплянік) назоўнік | мужчынскі род

Тое, што і бульбянік.

картафлянішча (картаплянішча) назоўнік | ніякі род

Тое, што і бульбянішча.

картка назоўнік | жаночы род

1. Прамавугольны лісток паперы або кардону.

   • Каталожная к.
   • Лічбы на картках.

2. Пасведчанне, уліковы дакумент і пад. на невялікім лісце цвёрдай паперы.

   • Уліковая к.
   • Карэспандэнцкая к.
   • Візітная к.

3. Бланк з адразнымі талонамі на атрыманне чаго-н.

   • Прадуктовыя карткі.

4. Фатаграфічны здымак (размоўнае).

   • К. для пасведчання.

|| памяншальная форма: картачка.

|| прыметнік: картачны.

• Картачная сістэма (выдача прадуктаў па картках).

картограф назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст па картаграфіі.

картофлі (картоплі) назоўнік

Тое, што і бульба.

картуз назоўнік | мужчынскі род

Мужчынскі галаўны ўбор з аколышкам і цвёрдым казырком.

|| прыметнік: картузны.

картынг назоўнік | мужчынскі род

Гонкі на аўтамабілях тыпу карт як від спорту.

картынгіст назоўнік | мужчынскі род

Спартсмен — удзельнік картынга.

картэж назоўнік | мужчынскі род

Урачыстае шэсце, працэсія.

|| прыметнік: картэжны.

картэль назоўнік | мужчынскі род

1. Аб’яднанне буйных прадпрыемстваў якой-н. галіны прамысловасці, якія захоўваюць камерцыйную і вытворчую самастойнасць, арганізаванае з мэтай рэгулявання вытворчасці, забеспячэння панавання на рынку, кантролю над цэнамі і атрымання манапольных прыбыткаў.

   • Нафтавы к.

2. Пісьмо з выклікам на дуэль (устарэлае).

|| прыметнік: картэльны.

• Картэльнае аб’яднанне.