Усе словы

зло назоўнік | ніякі род

1. Усё шкоднае, благое; процілегласць дабро.

   • Рабіць з. каму-н.
   • Адплаціць злом за дабро.

2. Бяда, няшчасце, непрыемнасць.

   • Знайсці віноўніка, што прычыніў такое з.

3. Прыкрасць, злосць (размоўнае).

   • З. ўзяло.

злоба назоўнік | жаночы род

Тое, што і злосць (у 1 знач.).

Злоба дня — тое, што асабліва актуальнае, важнае сёння.

злодзей назоўнік | мужчынскі род

1. Той, хто крадзе, займаецца крадзяжом.

   • Злавіць злодзея.

2. Ужыв. як лаянкавае слова (размоўнае).

   • Што ж ты, з., тут натварыў!

|| жаночы род: зладзейка.

|| прыметнік: зладзейскі.

зложніца назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Форма, якая запаўняецца расплаўленым металам для атрымання злітка.

злом назоўнік | мужчынскі род

1. Месца пералому, разлому.

2. Круты паварот.

   • З. ракі.

На злом галавы (размоўнае) — тое, што і на скрут галавы (гл. скруг).

зломак назоўнік | мужчынскі род

1. Непрыгодная, паламаная рэч або адламаны кавалак чаго-н.

2. Пра слабага, надарванага чалавека (звычайна з адмоўем; размоўнае).

   • Бацька дужы, і сын не з.

злосны прыметнік

1. Поўны злосці, нядобразычлівасці.

   • З. паклёп.
   • Злосныя намеры.

2. Сярдзіты, куслівы, злы (пра жывёл).

   • З. сабака.

3. Свядома нядобрасумленны.

   • З. банкрут.

4. Закаранелы ў чым-н. заганным.

   • З. парушальнік дысцыпліны.

|| назоўнік: злоснасць.

злоснік назоўнік | мужчынскі род

Чалавек, які мае зло на каго-н., вораг.

• Сябры і злоснікі.

|| жаночы род: злосніца.

|| прыметнік: злосніцкі.

• Злосніцкія нагаворы.

злосць назоўнік | жаночы род

1. Пачуццё варожасці, жаданне прычыняць зло.

   • Не мець злосці на каго-н.

2. Пачуццё гневу, раздражнення.

   • Гаварыць са злосцю.
   • З. разбірае каго-н.

злоты назоўнік | мужчынскі род

Грашовая адзінка ў Польшчы.

злоязычны прыметнік | устарэлае

Схільны да злых нагавораў, рэзка адмоўнай ацэнкі каго-, чаго-н.

|| назоўнік: злоязычнасць.

злоўжыванне назоўнік | ніякі род

1. гл. злоўжыць.

2. звычайна Учынак, звязаны з незаконным, злачынным выкарыстаннем сваіх правоў і магчымасцей.

   • Прыняць меры да спынення злоўжыванняў.

злоўжыць дзеяслоў | закончанае трыванне

Ужыць на зло, незаконна выкарыстаць што-н. каму-н.

• З. службовым становішчам.
• З. давер’ем.

|| незакончанае трыванне: злоўжываць.

|| назоўнік: злоўжыванне.

злубянелы прыметнік | размоўнае

Які злубянеў, зрабіўся каляны.

• Злубянелыя на марозе прасціны.

злучальны прыметнік

Які служыць для злучэння, змацавання чаго-н.

• Злучальная тканка (тканка жывёльнага арганізма).
• Злучальныя галосныя (у складаных словах, напр. «а» ў слове скуралуп).
• Злучальныя злучнікі (у граматыцы).

злучны прыметнік

Прызначаны для злучкі, які мае адносіны да злучкі.

• З. пункт.
• З. перыяд.

злучнік назоўнік | мужчынскі род

У граматыцы: службовае слова, якое ўжыв. для злучэння сказаў і слоў унутры сказа.

|| прыметнік: злучнікавы.

злучок назоўнік | мужчынскі род

Кароткая рыска (-), якая ўжыв. як знак пераносу або як злучальная рыса паміж словамі, напр. дзе-небудзь.

злучыцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Утварыць адно цэлае, зліцца адзін з другім.

   • Войскі злучыліся.
   • З. шлюбам.

2. Дакрануўшыся, змацавацца, звязацца.

   • Канцы правадоў злучыліся.

3. Увайсці ў зносіны, устанавіць сувязь.

   • З. з кім-н. па тэлефоне.

|| незакончанае трыванне: злучацца.

|| назоўнік: злучэнне.

злучыць² дзеяслоў | закончанае трыванне

Спараваць самку і самца для атрымання прыплоду.

• З. кныра са свіннёй.

|| незакончанае трыванне: злучаць.

|| назоўнік: злучка.

злучэнне назоўнік | ніякі род

1. гл. злучыцца, -ць.

2. Месца, дзе што-н. злучана.

   • Сустрэцца на злучэнні дарог.

3. Вайсковае аб’яднанне, група, якая складаецца з асобных воінскіх часцей і некаторых іншых самастойных вайсковых адзінак.

   • Партызанскае з.

4. Рэчыва, у якім атамы аднаго ці розных элементаў знаходзяцца ў пэўнай хімічнай сувязі.

   • Арганічнае з.

5. У граматыцы: спосаб сувязі некалькіх слоў або простых сказаў на аснове іх граматычнай раўнапраўнасці.

   • Спосаб злучэння і падпарадкавання сказаў.

злы прыметнік

1. Які тоіць у сабе зло.

   • З. намер.
   • Злая доля (няшчасная).

2. Поўны злосці, варожасці.

   • З. чалавек.
   • Злыя вочы.

3. Сярдзіты, поўны злосці на каго-, што-н.

   • Ён з. на ўсіх.

4. Куслівы, злосны (пра жывёл).

   • З. сабака.

5. пераноснае значэнне Ужыв. для абазначэння вышэйшай ступені якой-н. якасці, дзеяння, стану і пад., выражанага назоўнікам (размоўнае).

   • З. мароз.
   • Злыя вятры.

злыбеда назоўнік | жаночы род | размоўнае

Бяда, ліха.

• Навалілася з. на вёску.

злыгаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Знізаць, звязаць.

   • З. стаеннікаў.

2. пераноснае значэнне: Злучыць, звязаць.

   • Ходзяць, нібы чорт іх злыгаў.

|| незакончанае трыванне: злыгваць.

|| назоўнік: злыгванне.

злыдзень назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

1. Шкодны чалавек, ліхадзей.

2. толькі Нягоды, бяда.

   • Як уваляцца злыдні, то не на тры дні (прыказка).

злыселы прыметнік | размоўнае

Зусім лысы, аблыселы.

• Злыселая галава.

злюбіцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Палюбіць адзін аднаго, прыйсціся па душы.

Сцерпіцца — злюбіцца (прыказка) — прыцярпеўшыся, прывыкнеш, пагодзішся.

зляжацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Ушчыльніцца ад доўгага ляжання.

• Сена зляжалася.

злямцаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Збіць у лямец.

• З. воўну.

зляпаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Зрабіць што-н. наспех, абы-як.

• Сяктак зляпаў дзверы.

зляпіцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Пра што-н. клейкае, ліпкае: змацавацца, злучыцца.

• Лісты кнігі зляпіліся.

|| незакончанае трыванне: злеплівацца.

зляпіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. ляпіць.

2. Злучыць чым-н. ліпкім, склеіць (размоўнае).

   • З. лісты паперы.
   • З. кавалкі статуэткі.

|| незакончанае трыванне: злепліваць.

злятацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Набыць навыкі для сумесных палётаў.

• Лётчыкі звяна добра зляталіся.

зляцецца дзеяслоў | закончанае трыванне

Прыляцець у адно месца з розных бакоў.

• Восы зляцеліся на салодкае.

|| незакончанае трыванне: злятацца.

|| назоўнік: злёт.

зляцець дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Летучы, спусціцца.

   • Верабей зляцеў з куста.

2. Упасці зверху (размоўнае).

   • З. з ганка.
   • Паперы зляцелі са стала.

3. Узляцеўшы, пакінуць якое-н. месца, вылецець куды-н. далёка.

   • Птушкі некуды зляцелі.
   • Прыказка зляцела з вуснаў (пераноснае значэнне).

|| незакончанае трыванне: злятаць.

злёгку прыслоўе

Не моцна, крыху, ледзьледзь.

• З. ўсміхнуцца.
• З. абапірацца на кіёк.

злёт назоўнік | мужчынскі род

1. гл. зляцецца.

2. Сход членаў якой-н. масавай арганізацыі; з’езд.

   • З. піянераў.

злётанасць назоўнік | жаночы род

Навык да сумесных палётаў.

• З. экіпажаў эскадрыллі.

злётацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Стаміцца ад беганіны, клопатаў і пад.

злётаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Летучы, пабыць дзе-н.

   • З. на самалёце ў Полацк.

2. Хутка схадзіць, збегаць куды-н. (размоўнае).

   • Ты ўжо і ў магазін злётала?

злізаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Счысціць, падабраць языком.

• З. масла з хлеба.

|| незакончанае трыванне: злізваць.

|| аднакратны дзеяслоў: злізнуць.

злінялы прыметнік

Які страціў першапачатковы колер, яркасць фарбаў, выцвілы.

• Злінялая хусцінка.

зліплы прыметнік

Які зліпся, склеіўся.

• Зліплыя валасы.

зліпнуцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Злучыцца, прыліпшы адзін да аднаго.

   • Лісты паперы зліпліся.
   • Валасы зліпліся ад поту.

2. пераноснае значэнне: Пра вочы: закрыцца (пры моцным жаданні спаць).

|| незакончанае трыванне: зліпацца.

злітавацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Праявіць літасць у адносінах да каго-, чаго-н., змілавацца.

   • З. над сіратой.

2. злітуйся (-йцеся). Ужыв. як выраз нязгоды, пярэчання (размоўнае).

   • Злітуйся, што ты мелеш!

злітак назоўнік | мужчынскі род

Застылы кусок расплаўленага металу.

• З. чыгуну.
• Серабро ў злітках.

|| прыметнік: зліткавы.

злітны прыметнік

1. Які зліўся, злучыўся ў адно, суцэльны.

   • З. тлум.

2. Пра напісанне слоў: не асобны, не праз злучок.

   • Злітнае напісанне прыслоўяў.

|| назоўнік: злітнасць.

зліцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Злучыцца ў адзін паток (пра вадкае, цякучае).

   • Ручаі зліліся ў рэчку.

2. пераноснае значэнне: Аб’яднацца, растварыўшыся адно ў другім, саставіць адно цэлае.

   • Грукат гармат зліўся ў суцэльную кананаду.
   • К вясне партызанскія атрады зліліся. Нашы намаганні зліліся.

|| незакончанае трыванне: злівацца.

|| назоўнік: зліццё.

зліць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Адліць, каб аддзяліць што-н. ад чаго-н.

   • З. ваду са зваранай бульбы.

2. Выліць, пераліць што-н. куды-н.

   • З. тлушч у слоік.

3. Змяшаць, наліўшы з розных месц.

   • З. малако ад розных кароў.

4. пераноснае значэнне: Злучыць, аб’яднаць.

   • З. галасы.
   • З. два калгасы.
   • З. сваю душу з прыродай (пераноснае значэнне).

5. Заліць усю паверхню вадкасцю.

   • З. падлогу вадой.

|| незакончанае трыванне: зліваць.

|| назоўнік: зліванне, зліў і зліццё.

злічэнне назоўнік | ніякі род

Сукупнасць прыёмаў абазначэння ў ліках, спосабаў вылічэння.

• Дзесятковая сістэма злічэння.