Усе словы

засольваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і саліць (у 2 знач.).

засохлы прыметнік

1. Сухі, зацвярдзелы.

   • Засохлая гразь.

2. Які завяў, загінуў ад неспрыяльных умоў (пра расліны).

   • Засохлая кветка.

заспакаенне назоўнік | ніякі род

1. гл. заспакоіць.

2. Тое (той), што (хто) заспакойвае, радуе каго-н.

   • Знайсці сабе з. ў чым-н.
   • Ты маё з.

заспакаяльны прыметнік

Які прыносіць заспакаенне ці знімае боль.

• Заспакаяльныя сродкі.

заспакоенасць назоўнік | жаночы род

1. Стан спакою, заспакаення, ураўнаважанасці.

2. Задаволенасць дасягнутым, бестурботнасць.

заспакойлівы прыметнік

Які заспакойвае, прыносіць заспакаенне.

• Заспакойлівае слова.
• Заспакойлівая вестка.

|| назоўнік: заспакойлівасць.

заспакоіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Суняць свой непакой, узбуджанасць, супакоіцца.

• Даведаўшыся пра гэта здарэнне, я доўга не магла з.

Фразеалагізмы:

• Заспакоіцца на дасягнутым — дамогшыся пэўных поспехаў, страціць актыўнасць, энергію.

|| незакончанае трыванне: заспакойвацца.

заспакоіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зрабіць спакойным, супакоіць.

   • З. расхваляванага чалавека.

2. Суняць, зменшыць.

   • З. боль.

|| незакончанае трыванне: заспакойваць.

|| назоўнік: заспакаенне.

заспаны прыметнік

Са слядамі сну, сонны.

• Заспаныя вочы.
• З. твар.

заспацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Пасля лазні заспаўся.

заспаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Прачнуцца пазней, чым трэба, праспаць.

   • Сёння трохі заспаў.

2. Доўга сплючы, пазбавіць свежасці (размоўнае).

   • З. твар.

|| незакончанае трыванне: засыпаць.

заспець дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Прыбыўшы, паспець убачыць, знайсці на месцы.

   • З. поезд на станцыі.
   • Я заспеў сябра яшчэ дома.

2. Раптоўна застаць дзе-н., у якім-н. стане, за якім-н. заняткам.

   • З. злодзея.
   • Ноч заспела падарожнікаў у лесе.

заспрачацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць спрачацца.

• Гутарылі спакойна, а потым заспрачаліся.

заспяваць² дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

1. Знаходзіць каго-н. дзе-н., за чым-н.

   • З. за работай.

2. Раптоўна захопліваць.

   • З. злодзея на месцы злачынства.

заспяшацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць спяшацца.

заспіртаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Палажыць у спірт для засцярогі ад гніення.

|| незакончанае трыванне: заспіртоўваць.

застава назоўнік | жаночы род

1. У стары час: месца ўезду ў горад, пункт кантролю прывазных грузаў і прыезджых.

2. Воінскае падраздзяленне, якое ахоўвае дзяржаўную граніцу.

   • Пагранічная з.

|| прыметнік: застаўны.

заставіць² дзеяслоў | закончанае трыванне

Прымусіць рабіць што-н.

• З. пайсці да доктара.

|| незакончанае трыванне: застаўляць.

застагнаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць стагнаць.

• З. ад болю.

застарэлы прыметнік | размоўнае

Закаранелы, невылечны, непапраўны.

• Застарэлая хвароба.
• Застарэлыя звесткі.

застарэць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Закаранець, устарэць.

• Хвароба застарэла.
• Метады кіраўніцтва застарэлі.

застацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Прадоўжыць знаходжанне дзе-н.

   • З. дома.
   • З. на другі год у класе.

2. Захавацца, не знікнуць.

   • Засталося пачуццё крыўды.

3. Пакінуць, захаваць пэўны стан, погляды, становішча і пад.

   • З. пры сваёй думцы.
   • Якім быў, такім і застаўся.

4. Апынуцца ў якім-н. становішчы, стане і пад.

   • З. за гаспадара.
   • З. задаволеным.
   • За ім застаўся доўг.
   • З. ні з чым.

5. Аказацца ў наяўнасці пасля карыстання чым-н., смерці каго-н. і пад.

   • У вінтоўцы застаўся адзін патрон.
   • Пасля бацькі засталося двое дзяцей.

6. безасабовая форма, каму з інфінітывам: Прыйдзецца, прыйшлося.

   • Мне засталося з усім згадзіцца.

7. кім, у кім. Прагуляўшы ў картачнай гульні, атрымаць якую-н. мянушку ў залежнасці ад назвы гульні (размоўнае).

   • З. дурнем.
   • З. ў дурнях (таксама перан,: аказацца ў недарэчным становішчы).

|| незакончанае трыванне: заставацца.

застаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і заспець.

• Вайна застала мяне ў дарозе.

|| незакончанае трыванне: заставаць.

застаялы прыметнік

1. Які доўгі час прастаяў, не рухаўся.

   • З. конь.

2. Які страціў свежасць ад працяглай нерухомасці.

   • Застаялая вада.

|| назоўнік: застаяласць.

застаяцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Доўга прастаяць без руху.

   • Коні застаяліся.

2. Страціць нармальны стан, сапсавацца, доўга знаходзячыся ў нерухомасці.

   • Вада застаялася.

3. Затрымацца, прастаяўшы доўга на адным месцы.

   • З. перад карцінай.

4. Застацца на доўгі час не выкарыстаным (размоўнае).

   • Летам асвяжальны напітак у магазіне не застаіцца.

|| незакончанае трыванне: застойвацца.

застаўка назоўнік | жаночы род

Малюнак на шырыню старонкі ў пачатку кнігі, раздзела.

|| прыметнік: заставачны.

застой назоўнік | мужчынскі род

1. Спыненне, затрымка ў руху, функцыяніраванні чаго-н.

   • З. крыві ў лёгкіх.
   • З. у правах.
   • Плацяжы знаходзяцца ў застоі.

2. Час пасіўнага, вялага стану грамадскага жыцця, думкі.

   • З. эканомікі.
   • З. у духоўным развіцці.

|| прыметнік: застойны.

• Застойная вада.
• З. перыяд.

застолле назоўнік | ніякі род

Святочны стол з пачастункам, месца за сталом, а таксама ўсе тыя, што сядзяць за сталом.

• Поўнае з. гасцей.
• Гамоніць з.

застольны прыметнік

Які адбываецца за сталом (у час абеду, банкету і пад.).

• З. тост.
• Застольная песня.

застракацець дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць стракацець.

• На паляне застракацелі кветкі.

застраміць дзеяслоў | закончанае трыванне

Увагнаць стрэмку ў што-н.

• З. нагу.

|| незакончанае трыванне: застрэмліваць.

застрачыць² дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць страчыць (у 2 і 3 знач.).

• Застрачыў кулямёт.

застрашыць дзеяслоў | закончанае трыванне

Навесці страх, запужаць.

|| незакончанае трыванне: застрашваць.

застругаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Зрабіць вострым, стругаючы.

• З. палку.

|| незакончанае трыванне: застругваць.

застрэльшчык назоўнік | мужчынскі род

Той, каму належыць пачын у якой-н. справе.

• Застрэльшчыкі арганізацыі будаўнічых брыгад.

|| жаночы род: застрэльшчыца.

застрэліцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Забіць сябе з агнястрэльнай зброі.

застрэліць дзеяслоў | закончанае трыванне

Забіць з агнястрэльнай зброі.

• З. ваўка.

застрэшак назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Край страхі, што навісае над сцяной, а таксама месца пад ім.

• Ластаўкі гнёзды ўюць пад застрэшкам.

застрэшніца назоўнік | жаночы род

Дошка каля краю саламянай страхі, якая засцерагае яе ад ветру.

застрэшша назоўнік | ніякі род | размоўнае

Тое, што і застрэшак.

• З. адрыны закладзена гарбузамі.

застудзіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Даўшы азябнуць, прастудзіць.

• З. горла.
• З. ногі.

|| незакончанае трыванне: застуджваць.

застукаць² дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Захапіць, застапь на месцы злачынства.

заступнік назоўнік | мужчынскі род

Той, хто заступаецца за каго-н., абаронца.

|| жаночы род: заступніца.

|| прыметнік: заступніцкі.

заступніцтва назоўнік | ніякі род

Дзеянні заступніка, абарона.

|| прыметнік: заступніцкі.

заступіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Абараніць каго-н.

• З. за пакрыўджанага.

|| незакончанае трыванне: заступацца.

заступіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Замяніць, замясціць.

   • З. старога майстра ля станка.

2. на што і без дапаўнення. Замяніўшы каго-н., прыступіць да работы.

   • З. на дзяжурства.
   • З. на пост.

3. Загарадзіць, засланіць сабой.

   • З. каго-н. сабой.

4. Загарадзіць, зрабіць перашкоду.

   • З. дарогу каму-н. (таксама пераноснае значэнне: перашкодзіць дзейнасці каго-н.).

5. Пераступіць.

   • Конь заступіў ляйчыну.

|| незакончанае трыванне: заступаць.

застылы прыметнік

1. Які стаў густым, цвёрдым пры ахалоджванні.

   • З. тлушч.

2. Пакрыты лёдам, прымерзлы або закарчанелы ад холаду (размоўнае).

   • Застылая лужына.
   • Застылыя ногі.
   • Застылая ўсмешка (пераноснае значэнне: нерухомая).

|| назоўнік: застыласць.

застыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Загусцець, стаць цвёрдым ад холаду, ахалоджвання.

   • Лой застыў.
   • Смала застыла.

2. Пра ваду: ператварыцца ў лёд (размоўнае).

   • Рачулка застыла.

3. Моцна змерзнуць (размоўнае).

   • З. на марозе.
   • Рукі застылі.

4. Пра труп: стаць халодным, скарчанець.

5. пераноснае значэнне: Замерці (у 1 знач.), стаць нерухомым.

   • З. на месцы ад здзіўлення.

|| незакончанае трыванне: застываць.

|| назоўнік: застыванне.

засудзіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Абвінаваціць па суду.

• З. злачынца.

|| незакончанае трыванне: засуджваць.

засумаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць сумаваць.

• Хлопчык засумаваў па бабулі.