Усе словы

заказаць² дзеяслоў | устарэлае | закончанае трыванне

Забараніць, зрабіць недаступным.

• Усе дарогі яму заказаны.
• Сэрцу не закажаш.
• Дзесятаму з. (зарачыся ніколі больш не рабіць чаго-н.).

|| незакончанае трыванне: заказваць.

заказны прыметнік

1. Зроблены на заказ, які дастаўляецца па заказу.

   • З. касцюм.
   • З. аўтобус.

2. Адпраўлены поштай з павышанай адказнасцю за дастаўку і з дадатковай аплатай.

   • Заказное пісьмо.

заказнік назоўнік | мужчынскі род

Род запаведніка, дзе часова забаронена паляванне, рыбная лоўля і дзе знаходзяцца пад асобай аховай расліны і жывёлы.

• Бабровы з.

заказчык назоўнік | мужчынскі род

Той, хто дае заказ (у 1 знач.).

|| жаночы род: заказчыца.

|| прыметнік: заказчыцкі.

заказытаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Змучыць казытаннем.

закалаціцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць калаціцца.

• Закалацілася ўсё ўнутры.

закалаціць² дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць калаціць (у 1, 2, 5 і 6 знач.).

закалец назоўнік | мужчынскі род

Сыры, недапечаны слой у хлебе каля ніжняй скарынкі.

• Мець закалец на каго (размоўнае) — затаіць злосць на каго-н.

закалоць² дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць калоць (у 1 знач.).

• Закалола ў бок.

закалыхацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Пачаць калыхацца.

   • Закалыхаліся сцягі ў калонах.

2. Дайсці да дрымотаага стану.

   • Закалыхаўся ў машыне.

|| незакончанае трыванне: закалыхвацца.

закалыхаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. калыхаць.

2. звычайна безасабовая форма Калыханнем выклікаць недамаганне, моташнасць.

   • Мяне закалыхала на катэры.

|| незакончанае трыванне: закалыхваць.

закаляцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Пракалоўшы сябе чым-н. вострым, пазбавіць жыцця.

• З. кінжалам.

|| незакончанае трыванне: заколвацца.

закана прыстаўка

Першая частка складаных слоў, ужыв. замест «закона…», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напр. заканадаўчы, заканадаўства.

заканадавец назоўнік | мужчынскі род

1. Той, хто ўстанаўлівае законы (у 2 знач.).

2. пераноснае значэнне: Той, хто сваім прыкладам устанаўлівае якія-н. правілы, новаўвядзенні.

   • З. мод.

|| прыметнік: заканадаўчы.

заканадаўства назоўнік | ніякі род

1. Сукупнасць законаў (у 2 знач.).

   • Працоўнае з.

2. Укладанне і выданне законаў.

   • Пытанні заканадаўства.

|| прыметнік: заканадаўчы.

заканазнавец назоўнік | мужчынскі род

Знаток законаў, юрыст.

заканамерны прыметнік

1. Які адпавядае законам (у 1 знач.).

   • Заканамерная з’ява.
   • Заканамернае дзеянне.

2. Тое, што і законны (у 2 знач.).

   • Ваша пытанне цалкам заканамернае.

|| назоўнік: заканамернасць.

заканурак назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Цеснае памяшканне, цёмны куток; патайное або аддаленае месца.

• Прымасціцца ў заканурку.
• Абшукаць усе закануркі.

заканчэнне назоўнік | ніякі род

Завяршэнне, канец чаго-н.

• З. школы.
• З. тэрміну дагавору.
• З. рамана.

закапацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. капацца.

2. Закапаць частку свайго цела ў што-н., засыпаць сябе чым-н.

   • З. ў сена.
   • З. ў кнігі, у работу (пераноснае значэнне: цалкам аддацца чытанню, рабоце).

|| незакончанае трыванне: закопвацца.

закапаць³ дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Паклаўшы ў паглыбленне, засыпаць.

   • З. скарб.

2. Засыпаць, зараўнаваць.

   • З. яму.

|| незакончанае трыванне: закопваць.

закапыліць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Скрывіць, надзьмуць (губы), выражаючы крыўду, незадаволенасць і пад.

• З. губы.

|| незакончанае трыванне: закапыльваць.

закапёршчык назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Завадатар, верхавод.

|| жаночы род: закапёршчыца.

|| прыметнік: закапёршчыцкі.

закаравець дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Зрабіцца каравым, закарэць (у 2 знач.).

• Анучы закаравелі.

закаранелы прыметнік

Застарэлы, які цяжка паддаецца зменам.

• Закаранелая хвароба.
• Закаранелыя звычкі.

|| назоўнік: закаранеласць.

закаранець дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Трывала замацавацца, укараніцца.

   • Хвароба закаранела.

2. у чым. Поўнасцю аддацца якім-н. звычкам.

   • З. у сваіх прывычках.

закаркавацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Заткнуцца, закупорыцца.

• Бутэлька добра закаркавалася.

|| незакончанае трыванне: закаркоўвацца.

закаркаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Заткнуць коркам (бутэльку і пад.).

|| незакончанае трыванне: закаркоўваць.

|| назоўнік: закаркоўванне і закаркоўка.

закарковачны прыметнік

Прызначаны для закаркоўвання.

• Закарковачная машына.

закарміць дзеяслоў | закончанае трыванне

Празмерным кармленнем адбіць ахвоту да яды або залішне насыціць.

• З. дзіця.

|| незакончанае трыванне: закормліваць.

закарузлы прыметнік

1. Агрубелы, шурпаты.

   • Закарузлыя рукі.

2. пераноснае значэнне: Адсталы, закаснелы.

   • Закарузлая душа.

|| назоўнік: закарузласць.

закарузнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць закарузлым.

• Рукі закарузлі.
• З. у сваіх звычках.

закарцець дзеяслоў | размоўнае | безасабовая форма | закончанае трыванне

Моцна захацецца.

• Мне закарцела купіць лыжы.

закарчанелы прыметнік | размоўнае

Вельмі азяблы, здранцвелы ад холаду.

• Закарчанелыя рукі.

|| назоўнік: закарчанеласць.

закарэлы прыметнік

1. Які засох, ператварыўся ў корку.

   • Закарэлая гразь.

2. Пакрыты засохлай граззю, кроўю і пад., карэлы.

   • З. бінт.

закарэць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Засохнуць, ператварыцца ў корку.

   • Кроў закарэла.

2. Пакрыцца засохлай граззю, кроўю і пад.

   • Рукі закарэлі ад гразі.

|| незакончанае трыванне: закарваць.

закасаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Закрэсліць, выкрасліць.

• З. радок у вершы.
• З. каго-н. у спісе.

|| незакончанае трыванне: закасоўваць.

закасацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Загнуўшыся, падняцца, задрацца ўгору.

   • Рукаў закасаўся.

2. Закасаць сабе рукавы, полы і пад. (размоўнае).

   • Закасайся, каб не памачыць штаны.

|| незакончанае трыванне: закасвацца.

закасаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Загнуўшы, падняць вышэй, падкасаць.

• З. штаны.

|| незакончанае трыванне: закасваць.

закаснелы прыметнік

Які закаснеў, зрабіўся косным, закаранелым.

• Закаснелыя традыцыі старога быту.

|| назоўнік: закаснеласць.

закасцянелы прыметнік

1. Акамянелы, цвёрды, як костка.

   • Закасцянелая зямля.

2. Тое, што і закаснелы.

|| назоўнік: закасцявеласць.

закасцянець дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. касцянець.

2. Тое, што і закаснець.

закасіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Косячы, перайсці мяжу, скасіць лішняе, што належыць іншаму.

|| незакончанае трыванне: закошваць.

закатаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Замучыць катаваннем, давесці да смерці.

• З. вязня.

закаханы прыметнік

Які адчувае або выяўляе каханне да каго-н., захапленне кім-, чым-н.

• З. ў каго-н.
• З. позірк.

|| назоўнік: закаханасць.

закахацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Адчуць пачуццё кахання да каго-н.

закахаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Абудзіць у кім-н. пачуццё кахання да сябе.

• З. у сябе.

закаціцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Коцячыся, трапіць куды-н.

   • Мячык закаціўся ў куток.
   • Кола закацілася за вугал.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Апусціцца за гарызонт (пра нябесныя свяцілы).

   • Сонца закацілася за лес.
   • Яго слава ўжо закацілася (пераноснае значэнне).

|| незакончанае трыванне: закочвацца.

закаціць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Коцячы, накіраваць, змясціць, падзець куды-н.

   • З. калёсы ў пуню.
   • З. мяч пад стол.
   • З. вочы (завесці зрэнкі пад верхнія павекі).

2. пераноснае значэнне, што каму. Зрабіць, учыніць што-н. незвычайнае (размоўнае).

   • З. аплявуху.
   • З. прамову.

|| незакончанае трыванне: закочваць.

закачаць² дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць качаць (у 5 знач.).

• Зусім закачалі капітана.