Усе словы

зажаўцець дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць жаўцець (у 2 знач.).

• Зажаўцелі пясчаныя гурбы.

зажурчаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць журчаць.

• Зажурчаў ручай.

зажурыцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Засумавацца, замаркоціцца; пачаць журыцца.

• Зажурыўся хлопец па доме.

зажыва прыслоўе

У жывым стане, пры жыцці.

• З. пахаваны.

зажывіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Залячыць, даць зажыць (ране).

|| незакончанае трыванне: зажыўляць.

зажынкі назоўнік

Пачатак жніва і яго святкаванне.

• Спраўляць з.

|| прыметнік: зажынкавы.

зажыцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Пражыць даўжэй звычайнага, меркаванага.

   • З. на дачы.
   • З. на белым свеце.

2. Пачаць жыць заможна, абжыцца.

|| незакончанае трыванне: зажывацца.

зажыць² дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Пачаць жыць (пэўным чынам).

   • З. па-новаму.

2. чаго. Узяць панюшку табакі (размоўнае).

   • З. табакі.

зазваніць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць званіць.

• Зазванілі званы.

зазваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Паклікаць, запрасіць прыйсці.

• З. у госці.

|| незакончанае трыванне: зазываць.

зазвінець дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць звінець.

• Зазвінеў званок.

заздароўны прыметнік

Які выражае пажаданне здароўя, аб’яўляецца ці выпіваецца за чыё-н. здароўе.

• Заздароўная песня.
• З. тост.

зазелянець дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць зелянець (у 2 і 3 знач.).

• Зазелянела рунь.
• Удалечыні зазелянеў гай.

зазеляніць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Запэцкаць чым-н. зялёным, у зялёнае.

• З. сукенку травой.

заззяць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць ззяць.

• Заззялі зоркі на небе.
• Заззялі вочы шчасцем.

зазлаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Прыйсці ў злосны стан, раззлавацца.

зазнайка назоўнік | мужчынскі і жаночы род | размоўнае

Чалавек, які зазнаецца.

• Гэта быў сур’ёзны чалавек, не з.

зазнацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Заганарыцца, заважнічаць.

|| незакончанае трыванне: зазнавацца.

|| назоўнік: зазнайства.

зазначыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Паставіць знак, памеціць пэўным чынам.

   • З. патрэбнае месца ў лесе.

2. без дапаўнення. або са злучнік «што». Сказаць што-н., уставіць у размову.

   • «Сёння будзе добрае надвор’е», — зазначыў сусед.

|| незакончанае трыванне: зазначаць.

зазор назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Шчыліна, паглыбленне, вузкі прамежак паміж прылеглымі паверхнямі.

• Зашпакляваць з.

|| прыметнік: зазорны.

зазубень назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Выступ, зуб на якім-н. інструменце, прыладзе, дзталі машыны.

|| прыметнік: зазубенны.

зазыўны прыметнік

Які зазывае, гучыць як заклік.

• Зазыўныя гукі трубы.

зазявацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Загледзецца па баках і не ўбачыць чаго-н. іншага.

• З. на вітрыны.

зазямліцца дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае трыванне

Злучыцца з зямлёй (пра электрычны ланцуг).

|| незакончанае трыванне: зазямляцца.

зазямліць дзеяслоў | закончанае трыванне

Злучыць (электрычны ланцуг) з зямлёй.

• З. антэну.

|| незакончанае трыванне: зазямляць.

|| назоўнік: зазямленне.

зазімаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Застацца зімаваць дзе-н.

• З. на поўначы.
• Зазімавала някошаная сенажаць.

зазімак назоўнік | мужчынскі род

Першы снег з марозам, пачатак зімы.

зазірнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і заглянуць.

• З. у твар.

|| незакончанае трыванне: зазіраць.

зазіхацець дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць зіхацець.

• Снег зазіхацеў на сонцы.

зайграць² дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць іграць (у 1 і 3 знач.).

• Зайграў аркестр.

зайздрасць назоўнік | жаночы род

Пачуццё прыкрасці і раздражнення, выкліканае дабрабытам, поспехамі іншых.

• Глядзець з зайздрасцю на што-н.
• На зайздрасць — так (такі), што можна пазайздросціць.
• Лопнуць ад зайздрасці — пра бурнае праяўленне зайздрасці.

зайздросны прыметнік

1. Які заўсёды зайздросціць, поўны зайздрасці, які выражае зайздрасць.

   • З. чалавек.
   • З. позірк.

2. Здольны абудзіць зайздрасць.

   • З. лёс.
   • Зайздроснае здароўе.

|| назоўнік: зайздроснасць.

зайздроснік назоўнік | мужчынскі род

Зайздросны чалавек.

|| жаночы род: зайздросніца.

|| прыметнік: зайздросніцкі.

зайздросціць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Зведваць пачуццё зайздрасці да каго-, чаго-н.

• Зайздрошчу ўнукам сваім.

|| закончанае трыванне: пазайздросціць.

займальны прыметнік

Здольны займаць увагу, уяўленне, забаўны.

• Займальная гульня.
• З. сюжэт.

|| назоўнік: займальнасць.

займацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. гл. заняцца1.

2. Працаваць (пра разумовы занятак), вучыцца.

   • З. ў інстытуце.
   • З. па начах.

3. чым. Мець што-н. прадметам сваіх заняткаў.

   • З. хіміяй.
   • Займацца балачкамі (размоўнае) — займацца пустымі размовамі.

займеннік назоўнік | мужчынскі род

У граматыцы: часціна мовы, якая ўключае словы, што не абазначаюць прадметаў, іх прымет, колькасці або парадку па падліку, а толькі паказваюць на іх.

• Асабовыя займеннікі (я, ты, ён).
• Прыналежныя займеннікі (мой, твой, яго) і інш.

|| прыметнік: займенны.

займішча назоўнік | ніякі род

Узбярэжная паласа, якая заліваецца ў час разліву ракі.

зайсці дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Ідучы, мімаходам пабыць дзе-н., наведаць каго-н., наогул прыйсці да каго-н.

   • З. ў кантору.
   • З. да сябра.
   • Зайдзіце да мяне вечарам.

2. па каго-што і з інфінітывам: Прыйсці куды-н. па каго-, што-н., з якой-н. мэтай.

   • З. ў яслі па дзіця.

3. Падысці не прама, а збоку, у абход.

   • З. ад лесу.
   • З. з правага боку.

4. Ідучы, трапіць куды-н. далёка, за якую-н. мяжу.

   • З. ў тыл.
   • З. па горла ў ваду.
   • Сонца зайшло за хмары або сонца зайшло (г. зн. схавалася за гарызонтам).
   • Гутарка зайшла за поўнач (пераноснае значэнне).
   • Справа зайшла надта далёка (пераноснае значэнне: перайшла дазволеныя межы).

5. Узнікнуць, пачацца (пра размову, гутарку).

   • Зайшла гаворка пра літаратуру.

6. Зрабіць ход, пайсці (пра гульні ў карты).

   • З. тузам (з туза).

7. у што. Заехаць, паглыбіцца.

   • Цвік зайшоў у сцяну па самую плешку.

|| незакончанае трыванне: заходзіць.

|| назоўнік: заход.

зайсціся дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Замерці, знямець, страціць адчувальнасць.

   • Пальцы зайшліся ад холаду.
   • Сэрца зайшлося ад страху.

2. Памерці (размоўнае).

   • З. ад голаду.

3. Пачаць нястрымана плакаць, смяяцца, кашляць і пад.

   • З. ад смеху.
   • Дзіця зайшлося ад плачу.

|| незакончанае трыванне: заходзіцца.

зайчаня (зайчанё) назоўнік | ніякі род

Дзіцяня зайца.

зайчык назоўнік | мужчынскі род

1. гл. заяц.

2. Светлая пляма на чым-н. ад сонечнага прамяня, адбітага бліскучай паверхняй.

   • Зайчыкі на сцяне.

зайчыха назоўнік | жаночы род

Самка зайца.

закабаліць дзеяслоў | закончанае трыванне

Паставіць у залежнасць ад каго-н.

|| незакончанае трыванне: закабальваць.

|| зваротны стан: закабаліцца.

|| незакончанае трыванне: закабаляцца.

|| назоўнік: закабаленне.

закаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Надзець на каго-н. кайданы.

   • З. злачынца.

2. пераноснае значэнне: Замарозіць, пакрыць лёдам.

   • Мароз закаваў раку.

3. Падбіваючы падкову, пашкодзіць нагу каню.

|| незакончанае трыванне: закоўваць.

закавулак назоўнік | мужчынскі род

1. Невялікі глухі завулак.

2. Аддалены, глухі куток дзе-н., месца ў памяшканні, закутак.

   • Абшукаць усе закавулкі.

закавырысты прыметнік | размоўнае

Замыславаты, мудрагелісты.

• Закавырыстае пытанне.

|| назоўнік: закавырыстасць.

закажанелы прыметнік | размоўнае

Недарослы з-за дрэннага догляду, запушчанасці, зачахлы.

• Закажанелае парася.

закажанець дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Зачахнуць, змарнець (пра жывёлу, расліны).

• Закажанела парася.
• Закажанелі расліны.

заказ назоўнік | мужчынскі род

1. Даручэнне або просьба зрабіць, выканаць што-н.

   • Па заказу (таксама пераноснае значэнне: па чыёй-н. просьбе, патрабаванню).
   • Паліто на з.
   • Стол заказаў.
   • Як на з. або як па заказу (пра тое, што адпавядае якому-н. патрабаванню, з’яўляецца ўзорным).

2. Заказаная рэч.

   • Разнесці гатовыя заказы.