Усе словы

з-пад прыназоўнік

1. Абазначае накіраванасць дзеяння з якога-н. месца, што знаходзіцца пад чым-н.

   • Выбрацца з-пад снегу.

2. Абазначае накіраванасць дзеяння, паяўлення з якога-н. месца, што знаходзіцца каля чаго-н.

   • Прыехалі з-пад Баранавіч.

3. Указвае на вызваленне ад якога-н. становішча, стану і пад.

   • Выйсці з-пад агню.
   • Уцячы з-пад варты.

4. Указвае на былое прызначэнне прадмета як ёмішча для чаго-н.

   • Бутэлька з-пад малака.

за прыстаўка

1. Утварае дзеясловы са знач.:

   1. пачатку дзеяння, напр. заапладзіраваць, захварэць, закрычаць, заспяваць, забегаць, замахаць;
   2. закончанасць, вынік дзеяння або стану, напр. забяліць, завязаць, запакаваць, засохнуць, зацвярдзець;
   3. выхад дзеяння за межы звычайнага або дапушчальнага, напр. забавіцца, загаварыцца, захваліць;
   4. распаўсюджанне дзеяння за якія-н. межы, напр. заехаць (за дом), зайсці (за сцяну), заслаць (на край свету);
   5. адхіленне ўбок ад асноўнага напрамку руху з кароткачасовым спыненнем, напр. забегчы, заехаць, загпянуць (да знаёмых).

2. Утварае назоўнікі, прыметнікі, прыслоўі са знач.: які знаходзіцца на тым баку чаго-н., ззаду або за межамі чаго-н., напр. заакіянскі, завуголле, загародны, задворкі, залетась, заўчора.

3. Утварае якасныя прыметнікі і прыслоўі і абазначае перавышэнне якасці, напр. завельмі, завузкі, завялікі, замнога, занадта.

4. Утварае прыслоўі са знач.: у межах таго перыяду, які называецца словам без прыстаўкі; да наступлення новага перыяду, напр. замалада, засветла, зацемна, зацепла.

заа прыстаўка

Першая частка складаных слоў; ужыв. замест «зоа..», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр. заалогія, заапарк, заатэхнік, зааферма, зааэкспарт.

заадно прыслоўе

1. Сумесна, у згодзе.

   • Быць, дзейнічаць з. або з. з кім-н.

2. Адначасова з чым-н., мімаходам.

   • Захапі там з. і вядро ў хату.

заакіянскі прыметнік

Які знаходзіцца за акіянам, які прыбыў, прывезены з-за акіяна.

• Заакіянскія краіны.
• З. місіянер.
• Заакіянскія тавары.

заалогія назоўнік | жаночы род

Навука, якая вывучае жывёльны свет.

|| прыметнік: заалагічны.

заапарк назоўнік | мужчынскі род

Заалагічны парк.

|| прыметнік: заапаркаўскі.

заараць² дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Пачаць араць.

|| незакончанае трыванне: заворваць.

заарганізаваць дзеяслоў | размоўнае | неадабральнае | закончанае трыванне

Арганізуючы, надаць справе фармальны характар, не даць праявіцца ініцыятыве.

|| назоўнік: заарганізаванасць.

заасад назоўнік | мужчынскі род

Заалагічны сад.

|| прыметнік: заасадаўскі.

заатэхнік назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст па заатэхніі.

заатэхніка назоўнік | жаночы род

Тое, што і заатэхнія.

|| прыметнік: заатэхнічны.

заатэхнія назоўнік | жаночы род

Навука аб развядзенні, утрыманні і выкарыстанні сельскагаспадарчых жывёл.

|| прыметнік: заатэхнічны.

заахвоціцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Адчуць жаданне, ахвоту да чаго-н.

|| незакончанае трыванне: заахвочвацца.

заахвоціць дзеяслоў | закончанае трыванне

Выклікаць ахвоту да чаго-н., жаданне займацца чым-н.

• З. да вучобы.

|| незакончанае трыванне: заахвочваць.

|| назоўнік: заахвочванне.

заахвочвальны прыметнік

Прызначаны для заахвочвання.

• Заахвочвальная ўзнагарода.
• Заахвочвальныя прэміі.

заахвочванне назоўнік | ніякі род

1. гл. заахвоціць.

2. Тое, што заахвочвае каго-н. да чаго-н., пахвала, узнагарода.

   • Атрымаць з. ад кіраўніцтва.

забабонны прыметнік

Прасякнуты забабонамі, заснаваны на забабонах.

• Забабонныя людзі.

|| назоўнік: забабоннасць.

забабоны назоўнік

Вера ў таямнічыя сілы, у тое, што некаторыя з’явы і падзеі з’яўляюцца праяўленнем звышнатуральных сіл; прымхі.

забава назоўнік | жаночы род

Гульня, пацеха або тое, што забаўляе, весяліць.

• Дзіцячыя забавы.

забавіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Затрымацца дзе-н. даўжэй, чым меркавалася, запазніцца.

   • З. ў горадзе.

2. Загуляцца.

   • Дзяўчынка забавілася лялькамі.

забагацець дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Стаць багатым; разбагацець.

забадаць назоўнік | жаночы род | размоўнае

Забалочанае месца.

забалабоніць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Зазвінець, забрынкаць.

2. Пачаць гаманіць, балбатаць.

забалаціраваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Не выбраць пры балаціроўцы.

• З. кандыдата.

забалбатацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Захапіцца балбатнёй.

забалбатаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Пачаць балбатаць.

   • Нешта забалбатаў і пайшоў.

2. Забулькатаць, забулькаць (пра ваду і пад.).

забалець дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць балець.

• Забалелі вочы.

забалоціцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Ператварыцца ў балота.

• Бераг забалоціўся.

|| незакончанае трыванне: забалочвацца.

забалочаны прыметнік

Які ператварыўся ў балота, стаў топкім.

• З. луг.

|| назоўнік: забалочанасць.

забараніць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. каму што або з інфінітывам: Не дазволіць што-н. рабіць.

   • З. курэнне.
   • З. ірваць кветкі на клумбах.

2. Прызнаўшы грамадска шкодным, непатрэбным, не дапусціць да прымянення, карыстання.

   • З. прапаганду вайны.
   • З. азартныя гульні.

|| незакончанае трыванне: забараняць.

|| назоўнік: забарона.

забаронны прыметнік

Які з’яўляецца забаронай, забяспечвае забарону.

• Забаронныя меры.
• Забаронная зона.

|| назоўнік: забароннасць.

забарсаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Працягнуць аборы ў вушкі лапця.

забарсні назоўнік | жаночы род

Вяровачныя петлі, пры дапамозе якіх лапаць прымацоўваецца да нагі.

|| прыметнік: забарсневы.

забаставаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Аб’явіць забастоўку, пачаць баставаць.

забастоўка назоўнік | жаночы род

Арганізаванае масавае спыненне работы на прадпрыемстве з мэтай дабіцца выканання якіх-н. патрабаванняў, стачка.

• Усеагульная з.
• Аб’явіць забастоўку.

|| прыметнік: забастовачны.

• З. камітэт.

забастоўшчык назоўнік | мужчынскі род

Удзельнік забастоўкі.

|| жаночы род: забастоўшчыца.

|| прыметнік: забастоўшчыцкі.

забаўка назоўнік | жаночы род

1. Тое, што і забава.

2. Рэч, якая служыць для гульні дзецям, цацка.

забаўляцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Праводзіць час у забавах.

   • З дзіцячымі гульнямі.

2. кім-чым і з чым.

   • Абыходзіцца з кім-, чым-н. як з цацкай, забаўкай.
   • З. з веерам.

забаўляць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Весяліць, пацяшаць чым-н. цікавым, забаўным.

• З. дзяцей цацкамі.
• З. публіку.

забаўны прыметнік

Такі, які можа пацешыць, развесяліць; дзіўны, цікавы.

• З. чалавек.
• Забаўная гісторыя.
• Забаўнае здарэнне.

|| назоўнік: забаўнасць.

забаўнік назоўнік | мужчынскі род

Чалавек, які ўмее пацяшаць, забаўляць.

|| жаночы род: забаўніца.

забег назоўнік | мужчынскі род

У спорце: бег на пэўную адлегласць.

• З. на 500 метраў.

забегацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Стаміцца ад беганіны.

• За дзень зусім забегаўся.

забегаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць бегаць.

• У хваляванні з. па пакоі.

забегчы дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Бегучы, трапіць куды-н.

   • Цяля забегла ў агарод.

2. Зайсці куды-н. мімаходам, на кароткі час (размоўнае).

   • З. да знаёмых.

3. Бегучы, аддаліцца на значную адлегласць.

   • Хлопчык забег далёка ў поле.

4. Бегучы, зайсці збоку або абагнаць каго-н.

   • З. наперад (таксама пераноснае значэнне: пачаць рабіць што-н. раней часу).

|| незакончанае трыванне: забягаць.

забеспячэнец назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Работнік органаў забеспячэння.

забеспячэнне назоўнік | ніякі род

1. гл. забяспечыць.

2. Тое, чым забяспечваюць каго-, што-н. (матэрыяльныя каштоўнасці, грошы і пад.).

   • Грамадзяне нашай краіны маюць права на матэрыяльнае з. ў старасці.

3. Сукупнасць мерапрыемстваў па задавальненню матэрыяльных патрэб насельніцтва, якіх-н. арганізацый.

   • Органы забеспячэння.
   • Прадуктовае з.

|| прыметнік: забеспячэнскі.

• Забеспячэнскія арганізацыі.

заблукаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Блукаючы, зайсці куды-н.

2. пераноснае значэнне: Пачаць блукаць.

   • На губах заблукала ўсмешка.

заблытаны прыметнік

Цяжкі для разумення, вырашэння.

• Заблытаныя справы.
• Заблытанае пытанне.

|| назоўнік: заблытанасць.