Усе словы

дварняк назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Дваровы сабака простай пароды.

• Насустрач нам кінуўся здаравенны д.

дваровы прыметнік

1. гл. двор.

2. Які адносіцца да сядзібы і знаходзіцца на двары.

   • Дваровыя пабудовы.

3. Які належыць да дворні (гістарычнае).

   • Дваровыя людзі.

4. назоўнік Прыгонны селянін, узяты ў панскі двор для абслугоўвання памешчыка.

   • Флігель для дваровых.

дварцовы прыметнік

1. гл. дварэц.

2. Які адносіцца да двара.

   • Д. парк.

Дварцовы пераварот — насільная змена манарха прыдворнай знаццю без удзелу шырокіх грамадскіх мае.

дварышча назоўнік | ніякі род

1. Участак з хатай і іншымі гаспадарчымі будынкамі; месца, дзе раней была сядзіба.

   • Д. зарасло травой.

2. Месца, дзе быў раней двор, жыллё радавітай асобы (гістарычнае).

   • Радзівілава д.

дварэц назоўнік | мужчынскі род

1. Вялікі і прыгожы па архітэктуры будьшак.

   • Мармуровыя дварцы Венецыі.

2. Такі будынак, у якім пражывае манарх са сваей сям’ёй.

   • Летні д. Пятра Першага.

|| прыметнік: дварцовы.

дварэцкі назоўнік | мужчынскі род

У памешчыцкім і буржуазным грамадстве: старшы лакей у панскім доме, які кіраваў хатняй гаспадаркай і абслуговым персаналам.

дваццаць лічэбнік

Лічба і колькасць 20.

• Д. дзеліцца на пяць.
• Д. рублёў.

Дваццаць разоў (размоўнае) — многа разоў гаварыць, паўтараць.

|| парадкавы лічэбнік: дваццаты.

дваццацігадовы прыметнік

1. гл. дваццацігоддзе.

2. Які праіснаваў 20 год.

   • Дваццацігадовая служба.

дваццацігоддзе назоўнік | ніякі род

1. Тэрмін у дваццаць год.

   • З той пары мінула цэлае д.

2. чаго. Гадавіна падзеі, што адбылася дваццаць год назад.

   • Адзначыць д. працоўнай дзейнасці.

3. кого. Чыя-н. дваццатая гадавіна.

   • Адзначыць сваё д. (дваццаты дзень нараджэння).

|| прыметнік: дваццацігадовы.

дваюрадны прыметнік

Тое, што і стрыечны.

двая прыстаўка

Першая частка складаных слоў; ужыв. замест «двое…», калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр. дваяборац, дваяверац, дваяжэнец, дваяжонства, дваяшлюбнасць.

дваяборац назоўнік | мужчынскі род

Спартсмен, які ўдзельнічае ў дваябор’і.

|| жаночы род: дваяборка.

дваявор’е назоўнік | ніякі род

Спартыўныя спаборніцтвы, якія складаюцца з двух відаў практыкаванняў.

• Лыжнае д. (гонкі і прыжкі з трампліна).
• Цяжкаатлетычнае д.

дваякавыпуклы прыметнік

Выпуклы з абодвух бакоў.

• Дваякавыпуклая лінза.

дваякадыхаючыя назоўнік | жаночы род

Падклас рыб, якія дыхаюць не толькі жабрамі, але і лёгкімі.

дваякаўвагнуты прыметнік

Увагнуты з абодвух бакоў.

• Дваякаўвагнутае шкло.

дваісты прыметнік

1. Такі, які змяшчае ў сабе дзве розныя якасці, часта супярэчлівыя адна ў адносінах да другой.

   • Дваістая натура.
   • Дваістае пачуццё.

2. Двудушны.

   • Дваістая палітыка крахам канчаецца.

|| назоўнік: дваістасць.

дваіцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Здавацца падвоеным (пра зрокавае ўяўленне).

• У вачах дваіліся ўсе предметы.
• Хто баіцца, таму ўваччу дваіцца (прыказка).

дваіць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Паўгорна ўзорваць, пераворваць.

   • Д. поле.

2. Падзяляць на дзве часткі (спецыяльны тэрмін).

   • Д. скуры.

|| закончанае трыванне: падваіць.

|| назоўнік: дваенне.

двое² прыстаўка

Першая частка складаных слоў, якая абазначае два, двайны, пішацца «двое…» тады, калі ў другім слове націск падае не на першы склад, напр.: двоеўладдзе, двоеўладны.

двоечнік назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Вучань, які часта атрымлівае двойкі.

|| жаночы род: двоечніца.

двоеўладдзе назоўнік | ніякі род

Адначасовае існаванне дзвюх улад у адной краіне, арганізацыі.

|| прыметнік: двоеўладны.

двойчы прыслоўе

Два разы.

• Д. сказаць.
• Д. тры — шэсць.

двор² назоўнік | мужчынскі род

У манархічных краінах: манарх і яго прыбліжаныя.

• Царскі д.
• Быць пры двары.

дворня назоўнік | жаночы род | зборны назоўнік

Пры прыгонным праве: хатнія слугі ў памешчыцкім доме.

• Збеглася ўся д.

дворнік назоўнік | мужчынскі род

1. Работнік, які падтрымлівае чысціню і парадак на двары і на вуліцы каля дома.

2. Устройства для механічнага выцірання назіральнага шкла ў машыне ад снегу, вільгаці, пылу і інш.

|| жаночы род: дворнічыха.

|| прыметнік: дворніцкі.

дворніцкая назоўнік | жаночы род | устарэлае

Памяшканне для дворніка.

дву (двух) прыстаўка

Першая частка складаных слоў са знач.:

1. які складаецца з дзвюх якіх н. адзінак, змяшчае дзве аднолькавыя прыметы, напр. двудушнасць, двудушнічаць, двурушнік, двурушніцтва, двурушны, двухбортны, двухгаловы, двухгадовы, двухгалосны, двухгорбы, двухгранны, двухкапеечны, двухкрылы, двухматорны, двухмерны, двухпакаёвы, двухрогі, двухспальны, двух’ярусны;
2. які мае адносны да двух, да дзвюх, напр. двухгадзінны (поезд, г. зн. які адыходзіць у дзве гадзіны).

двуадзіны прыметнік | кніжнае

Які складаецца з дзвюх частак, двух элементаў і ўтварае адзінства.

двудушны прыметнік

Няшчыры, крывадушны.

• Гэта быў д. чалавек.

|| назоўнік: двудушнасць.

двукоссе назоўнік | ніякі род

Значкі (« ») для выдзялення простай мовы, цытат, загалоўкаў, а таксама слоў, ужытых ва ўмоўным або іранічным сэнсе.

• Узяць цытату ў д.
• Вучоны ў двукоссі (так званы; іранічны сэнс).

двукроп’е назоўнік | ніякі род

Знак прыпынку ў выглядзе дзвюх кропак, размешчаных адна над другой.

двурушнік назоўнік | мужчынскі род | пагардлівае

Чалавек, які паказвае, што ён адданы каму-н., а на справе дзейнічае на карысць варожага боку.

|| жаночы род: двурушніца.

|| прыметнік: двурушніцкі.

двурушніцтва назоўнік | ніякі род | пагардлівае

Паводзіны двурушніка.

• Палітычнае д.

|| прыметнік: двурушніцкі.

двурушнічаць назоўнік | пагардлівае

Быць двурушнікам, дзейнічаць, як двурушнік.

|| закончанае трыванне: здвурушнічаць.

двухаблічны прыметнік | кніжнае

Тое, што і двудушны.

|| назоўнік: двухаблічнасць.

двухадзіны прыметнік | кніжнае

Які складаецца з дзвюх частак, двух элементаў і ўтварае адзінства.

двухбортны прыметнік

Пра верхняе адзенне: з двума бартамі і двума радамі гузікаў.

• Д. касцюм.

двухвярстовы прыметнік

Працягласцю ў дзве вярсты.

• Двухвярстовая адлегласць.

двухгадзінны прыметнік

1. Які працягваецца дзве гадзіны.

   • Д. доклад.

2. Прызначаны на дзве гадзіны (пра цягнік, параход і пад.; размоўнае).

   • Д. параход.

двухгадовы прыметнік

1. гл. двухгоддзе.

2. Які мінуў, пражыў два гады.

   • Д. тэрмін.
   • Двухгадовае дзіця.

двухгаловы прыметнік

З дзвюма галавамі.

• Д. змей.

Двухгаловы арол — геральдычны відарыс арла з дзвюма галавамі на дзяржаўным гербе Расіі.

двухгоддзе назоўнік | ніякі род

1. Тэрмін у два гады.

   • Мінулае д.

2. чаго. Гадавіна падзеі, якая адбылася два гады назад.

   • Споўнілася д. са дня прыняцця закона аб мовах у Рэспубліцы Беларусь.

двухдзённы прыметнік

1. Працягласцю ў два дні.

   • Д. турысцкі паход.

2. Разлічаны, прызначаны на два дні.

   • Д. запас харчоў.

двухдольны прыметнік | спецыяльны тэрмін

Які складаецца з дзвюх долей.

• Двухдольныя расліны (з зародкам з дзвюх семядолей).
• Сямейства двухдольных (назоўнік).
• Д. памер верша (харэй, ямб).

двухдомны прыметнік | спецыяльны тэрмін

Такі, у якога мужчынскія і жаночыя кветкі знаходзяцца на розных асобінах (пра расліны).

• Каноплі, шпінат — двухдомныя расліны.
• Сямейства двухдомных (назоўнік).

двухжыльны прыметнік

1. Які ўяўляе сабой дзве скручаныя жылкі (спецыяльны тэрмін).

   • Д. провад.

2. Вынослівы, дужы, моцны (размоўнае).

   • Наша пакаленне двухжыльнае, яно ўсё перамагло, усё адолела.

двухзменны прыметнік

Які адбываецца, выконваецца ў дзве змены; працягласцю ў дзве змены.

• Двухзменная работа.
• Д. рабочы дзень.

двухзначны прыметнік

1. Які складаецца з двух знакаў.

   • Д. лік.

2. Які мае два значэнні.

   • Двухзначное слова.
   • Д. выраз.

двухколерны прыметнік

Які мае ў сваей афарбоўцы два кодеры або складаецца з дзвюх частак рознага колеру.

• Двухколерная тканіна.
• Д. сцяг.