Усе словы

грызня назоўнік | жаночы род

1. Бойка паміж жывёламі.

   • Г. сабак.

2. пераноснае значэнне: Жорсткая сварка, спрэчка.

   • Кожны вечар у хаце пачыналася г.

грызун назоўнік | мужчынскі род

Млекакормячае (вавёрка, суслік, мыш, заяц і інш.) з доўгімі пярэднімі зубамі.

• Атрад грызуноў.

грызці дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Раскусваць зубамі што-н. цвёрдае.

   • Г. морквіну.
   • Г. костку.

2. пераноснае значэнне: Пастаянна папракаць, прыдзірацца, сварыцца.

3. пераноснае значэнне: Не даваць спакою, мучыць.

   • Мяне грызе пакутлівая думка.

|| аднакратны дзеяслоў: грызануць.

|| закончанае трыванне: разгрызці.

|| назоўнік: грызенне.

грызціся дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Кусаць адзін аднаго зубамі (пра жывёл).

   • Сабакі грызуцца.

2. пераноснае значэнне: Сварыцца, лаяцца адзін з адным.

   • Яны грызуцца паміж сабой.

|| закончанае трыванне: пагрызціся.

грыльяж назоўнік | мужчынскі род

Гатунак шакаладных цукерак з пражанымі арэхамі ці міндалем.

|| прыметнік: грыльяжны.

грым назоўнік | мужчынскі род

1. Афармленне твару артыста для пэўнай ролі з дапамогай фарбаў, наклеек, накладак.

   • Іграць без грыму.
   • Зняць г.

2. Спецыяльныя фарбы, накладкі і інш., якія ўжыв. пры грыміроўцы.

грым-прыбіральня назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Пакой у тэатры, цырку — грымёрная і прыбіральня (у 1 знач.).

грымак назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Удар кулаком, кухталь.

• Надаваць грымакоў.

грымаса назоўнік | жаночы род

Наўмыснае або міжвольнае скрыўленне твару (выкліканае якім-н. пачуццём).

грымаснік назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Той, хто любіць рабіць грымасы.

|| жаночы род: грымасніца.

грымаснічаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Рабіць грымасы.

|| назоўнік: грымаснічанне.

грымець дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Утвараць моцныя гукі, грукат.

   • Грымяць калёсы па бруку.
   • За лесам грымела (пра гром; безасабовая форма).
   • Г. каструлямі.

2. пераноснае значэнне: Мець вялікую папулярнасць, славу.

   • Г. на ўсю краіну.

|| закончанае трыванне: прагрымець.

|| аднакратны дзеяслоў: грымнуць.

грымлівы прыметнік | размоўнае

З громам, грымотамі.

• Грымлівае лета.

грымнуцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. З грукатам паваліцца.

   • Г. з калёс.

2. Ударыцца аб што-н.

   • Г. аб вушак.

грымнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гг. грымець.

2. Нечакана, раптоўна пачацца.

   • Грымнула ваша.

3. чым і без дапаўнення.

   • З сілай ударыць.
   • Г. кулаком па стале.

4. З сілай кінуць.

   • Г. палена на подлогу.

5. З шумам, грукатам паваліцца.

   • Г. з лесвіцы.

грымотны прыметнік

1. Які стварае гром, грымоты.

   • Грымотныя хмары.

2. Моцны, аглушальны.

   • Г. голас.
   • Г. выбух.

грымоты назоўнік

Раскацістыя гукі грому.

грымучы прыметнік

1. Які стварае рэзкія гукі, моцны шум.

   • Грымучыя калёсы.

2. Шумны, гучны.

   • Г. голас.

Фразеалагізмы:

• Грымучая змяя — трапічная ядавітая змяя.
• Грымучая ртуць — выбуховае хімічнае рэчыва.
• Грымучы газ — выбуховая сумесь вадароду з кіслародам.

грымёр назоўнік | мужчынскі род

Работнік тэатра, які грыміруе артыстаў.

|| жаночы род: грымёрка.

|| прыметнік: грымёрскі.

грыміраваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Накладваць грым з мэтай надання акцёру патрэбнага для яго ролі выгляду.

2. пад каго або кім-чым. Пры дапамозе грыму надаваць каму-н. якую-н. знешнасць.

   • Г. пад селяніна.

|| закончанае трыванне: загрыміраваць і нагрыміраваць.

|| зваротны стан: грыміравацца.

|| закончанае трыванне: загрыміравацца.

|| назоўнік: грыміроўка і грыміраванне.

грып назоўнік | мужчынскі род

Вірусная хвароба з запаленнем дыхальных шляхоў і гарачкай.

• Вірусны г.

|| прыметнік: грыпозны.

• Г. хворы.
• Г. стан.

грыпаваць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Хварэць грыпам.

• Цэлы тыдзень грыпаваў.

грыф³ назоўнік | мужчынскі род

1. Штэмпель з узорам чыйго-н. афіцыйнага подпісу, а таксама адбітак з гэтага штэмпеля.

2. Спецыяльны надпіс на кнігах і дакументах.

   • Брашура з грыфам «На правах рукапісу».

грыфель назоўнік | мужчынскі род

1. Палачка з асобай пароды сланцу для пісання на грыфельнай дошцы.

2. Тое, што і графіт (у 2 знач.).

|| прыметнік: грыфельны.

грыфон назоўнік | мужчынскі род

Скульптурны, жывапісны і пад. відарыс антычнага грыфа (у 1 знач).

грыўня назоўнік | жаночы род

1. Грашовая адзінка ў Старажытнай Русі — злітак серабра вагой каля фунта.

2. У Старажытнай Русі — сярэбранае або залатое ўпрыгожанне, якое насілі на шыі.

3. Сума або манета вартасцю ў 10 капеек.

|| прыметнік: грыўневы.

грэбаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Быць грэблівым у адносінах да каго-, чаго-н.

• Ён нічым не грэбуе.

|| закончанае трыванне: пагрэбаваць.

|| назоўнік: грэбаванне.

грэбацца дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Корпацца.

• Г. на агародзе.

грэбаць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Капаць (рукамі, пальцамі і пад.).

• Г. зямлю.

грэбень назоўнік | мужчынскі род

1. Пласцінка з радам зубоў для расчэсвання валасоў або заколвання і змацавання жаночай прычоскі.

2. Прыстасаванне такой формы, ужыв. у розных галінах вытворчасці (спецыяльны тэрмін).

   • Прадзільны г.

3. Мясісты нарост на галаве некаторых птушак.

   • Г. пеўня.

4. пераноснае значэнне: Вяршыня чаго-н.

   • Г. хвалі.
   • Горны г.

|| памяншальная форма: грабеньчык.

|| прыметнік: грабеньчыкавы.

|| прыметнік: грабенны, грабянёвы і грабнявы.

• Грабеннае прадзенне (камвольнае).
• Грабенны (грабянёвы) выраст.
• Грабнявыя культуры (якія вырошчваюцца на грабянях град).

грэбля назоўнік | жаночы род

Насціл з бярвення ці галля для праезду па гразкім месцы, гаць.

|| памяншальная форма: грэбелька.

грэблівы прыметнік

Які гідліва адносіцца да неахайнасці і ўсюды яе падазрае.

• Г. чалавек.

|| назоўнік: грэблівасць.

грэбці дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Збіраць у адно месца, зграбаць граблямі, віламі і пад.

   • Г. сена.

2. Разграбаць, капаць.

   • Г. пясок.

3. пераноснае значэнне: З прагнасцю браць, захопліваць сабе.

   • Г. дабро.
   • Кожная курыца пад сябе грабе (з народнай творчасці).

грэбціся дзеяслоў | незакончанае трыванне

Капацца, разграбаць што-н. пальцамі, лапамі.

• Г. ў пяску.

грэйдэр назоўнік | мужчынскі род

1. Машына для рыцця канаў, выраўноўвання палатна грунтавых дарог.

2. Дарога, пракладзеная пры дапамозе грэйдэра (размоўнае).

|| прыметнік: грэйдэрны.

грэйпфрут назоўнік | мужчынскі род

Пладовае дрэва сямейства цытрусавых, а таксама плод гэтага дрэва, падобны на апельсін.

|| прыметнік: грэйпфрутавы.

грэка (грэка-) прыстаўка

Першая частка складаных слоў са знач. грэчаскі, напр. грэка-лацінскі, грэкабалгарскі.

грэкі назоўнік | мужчынскі род

Народ, які складае асноўнае насельніцтва Грэцыі.

|| жаночы род: грачанка.

|| прыметнік: грэчаскі.

грэлка назоўнік | жаночы род

Прыстасаванне для абагравання, сагравання.

• Электрычная г.
• Гумавая г.

|| прыметнік: грэлачны.

грэнадзёр назоўнік | мужчынскі род

У царскай арміі: ваеннаслужачы некаторых прывілеяваных палкоў, якія называліся грэнадзёрскімі (першапачаткова — салдат, узброены гранатамі для кідання).

• Рота грэнадзёраў.
• Вось ты які г.! (пераноснае значэнне: пра рослага і дужага чалавека).

|| прыметнік: грэнадзёрскі.

грэнкі назоўнік | жаночы род

Падсмажаныя лустачкі хлеба, звычайна белага.

• Суп з грэнкамі.

грэх назоўнік | мужчынскі род

1. У веруючых: парушэнне правіл рэлігійнай маралі.

2. пераноснае значэнне: Заганны ўчынак.

   • Грахі мінулых дзён.

3. у знач. выказніка: Грэшна, нядобра (размоўнае).

   • Г. так гварыць.

Фразеалагізмы:

• Далей ад граху (размоўнае) — пра нежаданне ўцягвацца ў непрыемную гісторыю.
• З грахом папалам (размоўнае) — з вялікімі цяжкасцямі.
• І смех і грэх (размоўнае) — і смешна і сумна.
• Няма чаго граху таіць (размоўнае) — трэба прызнацца.
• Як на грэх (размоўнае) — як на зло, на няшчасце.

грэхападзенне назоўнік | ніякі род

1. У міфічным біблейскім паданні: парушэнне першымі людзьмі, Адамам і Евай, запаветаў бога.

2. Учынак, звязаны з парушэннем грамадскіх норм паводзін, маралі і пад. (кніжнае).

грэцкі прыметнік

У некаторых назвах: грэчаскі.

• Г. арэх.

грэцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Саграваць сябе, сваё цела.

   • Г. на печы.

2. Рабіцца цёплым, гарачым пад уздзеяннем агню, трэння.

   • Вада грэецца.
   • Піла грэецца.

грэцызм назоўнік | мужчынскі род

Слова або выраз у якой-н. мове, запазычаны з грэчаскай мовы.

грэць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Перадаваць сваю цеплыню.

   • Сонца грэе.

2. Рабіць цёплым.

   • Г. малако.

3. Захоўваць цеплыню, засцерагаць ад холаду.

   • Кажух грэе добра.

4. пераноснае значэнне: Супакойваць, суцяшаць.

   • Г. сэрца.
   • Грэюць матуліны вочы.

Грэць рукі на чым (размоўнае неадабральнае) — нажывацца несумленным спосабам.

грэчка назоўнік | жаночы род

Травяністая меданосная расліна, з зярнят якой робяць крупы і муку.

|| прыметнік: грэчкавы і грэцкі.

• Грэчкавы мёд (з сокаў кветачак грэчкі).
• Сямейства грэчкавых (назоўнік).
• Грэцкія крупы (прыгатаваныя з зерня грэчкі).

грэшны прыметнік

Які многа награшыў.

• Г. чалавек.
• Грэшныя думкі.

Грэшным чынам у знач. пабочн. (размоўнае) — трэба прызнацца (у чым-н. дрэнным, ганебным).

грэшнік назоўнік | мужчынскі род

Грэшны чалавек.

|| жаночы род: грэшніца.