Усе словы

гастраліраваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Выступаць на гастролях.

2. пераноснае значэнне: Быць гастралёрам (у 2 знач.; размоўнае, неадабральнае).

гастраном назоўнік | мужчынскі род

1. Знаток і любіцель смачнай ежы.

2. Гастранамічны магазін.

   • Купіць у гастрономе.

гастраномія назоўнік | жаночы род

Харчовыя прадукты, пераважна закусачныя.

|| прыметнік: гастранамічны.

• Г. магазін.

гастролі назоўнік | жаночы род

Выступленні, спектаклі прыезджых акцёраў.

• Г. тэатра лялек.

|| прыметнік: гастрольны.

гастрыт назоўнік | мужчынскі род

Запаленне слізістай абалонкі страўніка.

|| прыметнік: гастрычны і гастрытны.

гасудар назоўнік | мужчынскі род | гістарычнае

У старажытнай Русі і царскай Расіі: галава дзяржавы, цар.

|| жаночы род: гасударыня.

|| прыметнік: гасударскі.

гасцяваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і гасціць.

|| назоўнік: гасцяванне.

гасціна назоўнік | жаночы род | паэтычнае | абласное | народнае

1. зборны назоўнік: Госці.

   • Да нас сабралася вялікая г.

2. Прыём гасцей, частаванне.

   • Для гасціны ў мяне ёсць і мёд і цукеркі.

гасціная назоўнік | жаночы род

Пакой для прыёму гасцей, а таксама камплект мэблі для такога пакоя.

гасцінец² назоўнік | мужчынскі род

Вялікая бітая дарога; тракт.

• Даўгінаўскі г.

|| прыметнік: гасцінцавы.

гасцінны прыметнік

Які любіць прымаць і частаваць людзей.

• Г. чааавек.

|| назоўнік: гасціннасць.

гасціны прыметнік

Гасціны двор — у некаторых гарадах: спецыяльна пабудаваныя гандлёвыя рады, звычайна каменныя.

|| прыметнік: гасцінадворскі.

• Гасцінадворскія купцы.

гасцініца назоўнік | жаночы род

Дом з мэбляванымі пакоямі для часовага пражывання прыезджых.

|| прыметнік: гасцінічны.

гасціць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Жыць у каго-н. на становішчы госця.

• Г. у родных.

гасільнік назоўнік | мужчынскі род

1. Назва розных прыстасаванняў для гашэння агню, святла і пад.

2. Прыстасаванне для аслаблення або ліквідацыі дзеяння чаго-н. (спецыяльны тэрмін).

|| прыметнік: гасільны.

гасіць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Спыняць гарэнне, тушыць.

   • Г. свечку.

2. пераноснае значэнне: Перашкаджаць развіццю чаго-н., заглушаць (жаданні, пачуцці).

   • Г. ініцыятыву.

3. Змяншаць ці спыняць дзеянне чаго-н. (спецыяльны тэрмін).

   • Г. хістанні.
   • Г. скорасць.

4. Рабіць непрыгодным для далейшага ўжывання (афіцыйнае).

   • Г. маркі.

5. Моцна ўдараць па чым-н. (размоўнае).

   • Г. абухом па дзвярах.

Гасіць вапну — дабаўляць вады ў вапну, каб атрымаць з яе белы парашок (гашаную вапну).

|| закончанае трыванне: загасіць і пагасіць.

|| назоўнік: гашэнне.

гатавальня назоўнік | жаночы род

Каробка з наборам чарцёжных інструментаў.

гатавацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Варыцца (пра ежу).

   • На пліце гатуецца крупнік.
   • У чайніку гатуецца вада (кіпіць).

2. да чаго або з інфінітывам: Рыхтавацца да чаго-н., да якой-н. дзейнаеці.

   • Г. к вяселгю.

|| закончанае трыванне: згатавацца.

гатаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Варыць ежу.

   • Г. вячэру.
   • Г. малако (кіпяціць).

2. Прыводзіць у прыгодны для карыстання стан.

   • Г. цёплае адзенне да зімы.
   • Г. насенне да посеву.

|| закончанае трыванне: згатаваць.

|| назоўнік: гатаванне.

гатовы прыметнік

1. да чаго і з інфінітывам: Які зрабіў усе неабходныя прыгатаванні.

   • Г. да ад’езду.

2. на што або з інфінітывам: Які схільны зрабіпь што-н., з якім можа што-н. адбыцца.

   • Г. памагаць садзіць бульбу.
   • Бульба гатова зацвісці.

3. Канчаткова зроблены, годны для ўжывання, выкарыстання.

   • Абед г.
   • Гатовыя дэталі.
   • На ўсім гатовым (назоўнік: на поўным забеспячэнні).

4. толькі кар. ф., у знач. выказніка: Выражае канчатковы вынік якога-н. дзеяння або стану і ўжываецца ў значэннях: 1) памёр, сканаў; 2) зусім п’яны (размоўнае).

гатоўка назоўнік | жаночы род | размоўнае

Наяўныя грошы.

• Заплаціў пяць тысяч гатоўкаю.

гатоўнасць назоўнік | жаночы род

1. Стан, пры якім усё зроблена, падрыхтавана да чаго-н.

   • Баявая г.

2. Згода зрабіць што-н.

   • Выказаць г. выканаць заданне.

гатунак назоўнік | мужчынскі род

Разрад, катэгорыя чаго-н. (першапачаткова тавару) па якасці, расцэнцы і пад.; сорт.

• Мука першага гатунку.

|| прыметнік: гатунковы.

• Гатунковае насенне.

гатунковасць назоўнік | жаночы род

Прыналежнасць да таго ці іншага гатунку.

гатэнтоты назоўнік | мужчынскі род

Народнасць, якая жыве ў Паўднёва-заходняй і Паўночнай Афрыцы.

|| жаночы род: гатэнтотка.

|| прыметнік: гатэнтоцкі.

гафрыраваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Зрабіць (рабіць) рады паралельных складак на чым-н. (метале, тканіне, паперы і пад.).

• Г. каўнер.

|| назоўнік: гафрыраванне і гафрыроўка.

|| прыметнік: гафрыравальны і гафрыровачны.

гафрыроўка назоўнік | жаночы род

1. гл. гафрыраваць.

2. Рад паралельных хвалепадобных складак на чым-н.

гафрэ назоўнік

1. нескланяльнае, н. Складкі, цвёрда запрасаваныя і закладзеныя з выгінам.

2. нязменнае: Пра выраб: з такімі складкамі.

   • Спадніца г.

гафт назоўнік | мужчынскі род

Від ажурнай вышыўкі.

гафтаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Рабіць узор на чым-н. спецыяльным відам ажурнай вышыўкі.

|| закончанае трыванне: выгафтаваць.

|| назоўнік: гафтаванне.

гафтачка назоўнік | жаночы род

Пятля ў вопратцы для апліка.

гахаць (гахкаць) дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

З сілай удараць, суправаджаючы ўдар выкрыкам слова «гах!»

|| аднакратны дзеяслоў: гахнуць.

гахнуцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Моцна ўдарыцца, стукнуцца аб што -н.

• Г. галавой аб дзверы.

гаць назоўнік | жаночы род

1. Насціл з бярвення, галля, ламачча для праезду цераз балота ці гразкае месца.

2. Запруда для павышэння ўзроўню вады ў рацэ.

|| прыметнік: гацевы.

гаціць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Рабіць гаць, пакрываць гаццю.

• Г. болота.

|| закончанае трыванне: загаціць.

гашаны прыметнік

Падвергнуты гашэнню.

• Гашаныя маркі.
• Гашаная вапна (атрыманая шляхам падлівання вады ў вапну).

гашыш назоўнік | мужчынскі род

Наркатычны сродак з індыйскіх канапель.

• Курыць г.

|| прыметнік: гашышны.

гашэтка назоўнік | жаночы род

Прыстасаванне для спуску курка.

• Націснуць на гашэтку.

|| прыметнік: гашэтачны.

гаючы прыметнік

Карысны для здароўя, здольны вылечваць хваробы.

• Гаючая вада.

|| назоўнік: гаючасць.

гаіць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Залечваць, даваць магчымасць зажываць (аб ране).

• Г. руку.
• Травы гояць раны (маюць лекавыя ўласцівасці).
• Час гоіць душэўныя раны (пераноснае значэнне; супакойвае, сцішае крыўды і пад.).

гаўбіца назоўнік | жаночы род

Артылерыйская гармата для навеснай стральбы па закрытых цэлях.

• Лёгкая г.

|| прыметнік: гаўбічны.

гаўкала назоўнік | мужчынскі і жаночы род | размоўнае

1. Пра сабаку, які дакучае брэхам.

2. Пра сварлівага чалавека (пагардлівае).

гаўкаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Брахаць (пра сабаку).

2. пераноснае значэнне: Паклёпнічаць, нагаворваць (пра зламысных людзей; размоўнае).

|| аднакратны дзеяслоў: гаўкнуць.

|| назоўнік: гаўканне.

гаўптвахта назоўнік | жаночы род

1. Памяшканне для трымання пад арыштам ваеннаслужачых.

   • Пасадзіць на гаўптвахту.

2. Каравульнае памяшканне з пляцоўкай для вывядзення каравула (устарэлае).

|| прыметнік: гаўптвахтавы.

гваздануць дзеяслоў | размоўнае | аднакратны дзеяслоў | закончанае трыванне

Моцна ўдарыць чым-н.

• Г. кулаком.

гваздзік назоўнік | мужчынскі род

Травяністая дзікарастучая і садовая расліна з яркімі кветкамі і вострым пахам.

гваздзіка назоўнік | жаночы род | зборны назоўнік

Высушаныя пупышкі гваздзіковага дрэва, якія выкарыстоўваюцца як прыправа.

гваздзіковы² прыметнік

Які здабываецца з гваздзікі.

• Г. алей.
• Гваздзіковае дрэва.

гвалт назоўнік | мужчынскі род

1. Прымяненне фізічнай сілы да каго-н.

   • Партызаны помсцілі немцам за г. і здзекі.
   • Гвалтом (прыслоўе) пасадзіць у машыну.

2. Прымусовае ўздзеянне на каго-, што-н.

   • Чыніць г.

3. Крык, лямант.

   • Кожны вечар у хаце стаяў г.

4. у знач. выклічнік: Кліч аб ратунку ў выпадку небяспекі (размоўнае).

   • Г., ратуйце!

Хоць гвалт крычы (размоўнае) — пра цяжкае бязвыхаднае становішча.

гвалтаванне назоўнік | ніякі род

1. гл. гвалтаваць.

2. Тое, што і гвалт (у 1 і 2 знач.).