Усе словы

восыпка назоўнік | жаночы род

Мука (звычайна з аўса ў сумесі з іншым збожжам), якой абмешваюць або асыпаюць корм жывёле; вобмешка.

вось² часціца

1. Ужыв. для ўказання на ўсё, што знаходзіцца або адбываецца ў непасрэднай блізкасці, непасрэдна перад вачамі або нібы перад вачамі.

   • В. і наш аўтобус.
   • В. тут прысядзем.
   • В. гэтыя рэчы.

2. Ужыв. для ўказання на паслядоўную змену падзей, з’яў і пад., на раптоўнае і нечаканае іх паяўленне.

   • Усе сціхла, але в. зноў пачуўся нейкі шум.

3. Ужыв. пры выкананні якіх-н. эмоцый у кліч. сказах разам з указаннем на прадмет, з’яву.

   • Ах, в. які ён чалавек!
   • В. здарэнне дык здарэнне!

4. У спалучэнні з пытальным займеннікам і прыслоўем надае ім сэнс указання на што-н. у адпаведнасці з іх знач. (з націскам на слове «вось»).

   • Вось што я вам скажу.
   • Вось у чым сутнасць.
   • Вось якая справа.
   • Вось куды трапіў.

5. Ужыв. для большай выразнасці, звычайна ўзмацняючы, падкрэсліваючы значэнне наступнага слова.

   • В. вы мне і патрэбны.
   • В. і я про гэта кажу.

6. Ужыв. замест звязкі пры іменным выказніку.

• Добрасумленная і высокапрадукцыйная праца — в. гарантыя нашых поспехаў.

Фразеалагізмы:

• Вось-вось (размоўнае) —

  1. вось іменна, менавіта так;
  2. зараз, неўзабаве. Бацька вось-вось павінен прыйсці.

• Вось вам! — атрымай(це) па заслугах.

• Вось дык (размоўнае іранічны сэнс) — ужыв. для выражэння агульнай ацэнкі чаго-н.

• Вось дык гулец!

• Вось дык сіла!

• Вось… дык (размоўнае) — афармляе сказ са знач. ацэнкі або вялікай ступені праяўлення чаго-н.

• Вось спецыяліст дык спецыяліст!

• Вось стараецца дык стараецца!

• Вось і — ужыв. пры ўказанні на завяршэнне чаго-н., наступленне чаго-н. жаданага, чаканага.

• Вось і прыйші.

• Вось і мы.

• Вось і ўсё (ужыв. пры заканчэнні гаворкі ў знач. больш няма чаго дадаць).

• Вось табе І… (размоўнае) — пачынае гаворку пра тое, што аказалася не такім, як чакалася.

• Вось табе і адпачылі!

• Вось табе і свята!

• Вось табе і на або вось табе і раз або вось табе і маеш (размоўнае) — вокліч з выпадку чаго-н. нечаканага, выказванне здзіўлення, расчаравання.

• Вось так — ужыв. пры выказванні пагарды, знявагі.

• Вось яно што! або вось яно як! — выражэнне здзіўлення або ўразумення.

• Вось яшчэ! (размоўнае) — ужыв. пры адмаўленні чаго-н., пры нязгодзе з чым-н. або пры адмоўных адносінах да чаго-н.

восьмы прыметнік

1. гл. восем.

2. восьмая, -ай. Які атрымліваецца дзяленнем на восем.

   • Восьмая частка.
   • Адна восьмая (назоўнік).

вотруб’е назоўнік | ніякі род | зборны назоўнік

Рэшткі расцёртай абалонкі пасля размолу зерня, якія скарыстоўваюцца на корм жывёле.

|| прыметнік: вотруб’евы.

вотум назоўнік | мужчынскі род | кніжнае

У дзяржаўным праве: рашэнне, прынятае галасаваннем.

• В. давер’я (недавер’я) ураду.

вотчына назоўнік | жаночы род

На Русі да 18 ст.: радавое спадчыннае зямельнае ўладанне.

|| прыметнік: вотчынны.

вох выклічнік

Вокліч пры здзіўленні, горы, болю і пад. пачуццях.

вохаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і вохкаць.

|| назоўнік: воханне.

вохкаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Усклікваць «вох», глыбока ўздыхаць, выказваючы пачуццё жалю, болю і пад.

|| аднакратны дзеяслоў: вохнуць.

|| назоўнік: вохканне.

вохра назоўнік | жаночы род

Прыродная мінеральная фарба жоўтага або чырвонага колеру.

|| прыметнік: вохравы.

вохрыць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | незакончанае трыванне

Фарбаваць, пакрываць вохрай.

воцат назоўнік | мужчынскі род

Вадкасць з рэзкім кіслым смакам, якая ўжываецца як вострая прыправа ў ежу, для кансервавання прадуктаў.

|| прыметнік: воцатны.

• Воцатная кіслата (спецыяльны тэрмін).
• Воцатная эсенцыя.

вочап назоўнік | мужчынскі род

Шост, да якога прымацоўваецца калодзежнае вядро.

вочапка назоўнік | жаночы род | размоўнае

1. Прывязка ў цэпа.

2. Вешалка ў адзенні.

3. Ручка (пераважна вераўчаная) вядра.

вочка назоўнік | ніякі род

1. гл. вока.

2. Невялікая круглая адгуліна ў якім-н. прадмеце.

   • Дзеярное в.

3. Пупышка, зрэзаная з дрэва для прышчэпкі.

4. Зародак парастка на бульбяным клубні.

5. Значок на ігральнай карце.

6. Пятля ў вязанні.

   • Спусціла в.

вочны прыметнік

Які мае адносіны да вока (у 1 знач.).

• Вочныя хваробы.

вочнік назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Урач, спецыяліст па вочных хваробах.

вош назоўнік | жаночы род

Дробнае бяскрылае насякомае, якое паразітуе на целе чалавека і жывёл.

вошчаны прыметнік

Нацёрты воскам.

• Вошчаная нітка.

воін назоўнік | мужчынскі род | высокае

Той, хто змагаецца з ворагам, ваеннаслужачы, баец.

• Воін беларускай арміі.
• Адзін у полі не в. (прыказка).

воінскі прыметнік

1. Які мае адносіны да ваеннай оправы, ваеннай службы.

   • Воінская павіннасць.
   • Усеагульны в. абавязак.

2. Уласцівы воіну (высокае).

   • Воінская доблесць.

воінства назоўнік | ніякі род | зборны назоўнік | высокае

Войска, воіны.

воўк назоўнік | ніякі род

Драпежная жывёліна сямейства сабачых, звычайна шэрай масці.

• Колькі ваўка ні кармі, ён усё роўна ў лес глядзіць (прыказка).
• І ваўкі сыты і авечкі цэлы (прымаўка).
• Хоць воўкам вый (вельмі дрэнна, становішча бязвыхаднае).
• Воўкам глядзець (пазіраць) (глядзець панура, варожа).

Фразеалагізмы:

• Біты воўк (размоўнае) — пра бывалага, вопьггнага чалавека.
• Марскі воўк (размоўнае, адабральнае) — пра бывалага, вопытнага марака.

|| памяншальная форма: ваўчок.

|| зборны назоўнік: ваўкаўё.

|| прыметнік: воўчы і ваўчыны.

• Воўчы апетыт (вельмі моцны).

Фразеалагізмы:

• Воўчы білет (пашпарт) — у царскай Расіі: дакумент з адзнакай паліцыі аб палітычнай ненадзейнасці яго ўласніка.
• Воўчы закон — беззаконне, якое падтрымліваецца грубым насіллем.
• Воўчыя грыбы — агульная назва неядомых грыбоў.
• Воўчыя ягады — чырвоныя або чорныя плады ядавітых лясных раслін.

воўна назоўнік | жаночы род

1. Валасяное покрыва авечак.

2. Састрыжанае такое покрыва як матэрыял для вырабу сукна, валёнак і пад.

   • Часаць воўну.

|| прыметнік: ваўняны.

воўнапрадзенне назоўнік | ніякі род

Выраб пражы з воўны.

|| прыметнік: воўнапрадзільны.

• В. цэх.

воўначасальны прыметнік

Прызначаны для часання воўны.

• Воўначасольная машына.

вуаль назоўнік | жаночы род

1. Тонкая празрыстая матэрыя.

2. Кавалак такой матэрыі або сеткі, які прымацаваны да жаночага капелюша і закрывав твар.

   • Капялюш з вуаллю.

3. Налёт на негатыве, які зніжае кантраснасць фотаздымка (спецыяльны тэрмін).

вуаліраваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Наўмысна рабіць што-н. не зусім ясным, зацяняць сутнасць чаго-н.

|| закончанае трыванне: завуаліраваць.

• У завуаліраваной форме.

вугал назоўнік | мужчынскі род

1. У геаметрыі: плоская фігура, утвораная дзвюма лініямі, якія выходзяць з аднаго пункта.

   • Вяршыня вугла.
   • Прамы в. (90°).
   • Востры в. (меншы за 90°).
   • Тупы в. (большы за 90°).
   • Знешнія і ўнутраныя вуглы трохвугольніка.
   • Сагнуць што-н. пад вуглом.

2. Месца, дзе сутыкаюцца, перасякаюцца два прадметы або два бакі чаго-н.

   • В. дома.
   • Пайсці за в.
   • З-за вугла зрабіць што-н. (пераноснае значэнне: спадцішка).

3. Частка пакоя, які здаецца ў наймы, кут (у 2 знач.).

   • Наймаць в.

4. Наогул прыстанак, месца, дзе жывуць.

   • Мець свой в.

|| памяншальная форма: вугалок.

|| прыметнік: вуглавы.

вугаль назоўнік | ніякі род

1. (мн. вуглі). Цвёрдае гаручае выкапнёвае рэчыва арганічнага паходжання.

   • Каменны в.
   • Буры в.

2. (мн. вуглі і вугалі). Рэшткі няпоўнага згарання драўніны; кавалак абгаралага дрэва.

   • Драуляны в.
   • Выграбі вугалі з печы.
   • Белы вугаль — пра рухаючую сілу вады.
   • Блакітны вугаль — пра рухаючую сілу ветру.

|| памяншальная форма: вугалёк, вугельчык і вугольчык.

|| зборны назоўнік: вуголле.

|| прыметнік: вугальны.

вугальшчык назоўнік | мужчынскі род

1. Той, хто здабывае вугаль, шахцёр.

2. Той, хто вырабляе драўняны вугаль.

|| жаночы род: вугальшчыца.

|| прыметнік: вугальшчыцкі.

вуглаваты прыметнік

1. З выступамі і вугламі, няроўны.

   • Вуглаватыя камяні.
   • Вуглаватая постаць (з востра выступаючымі абрысамі).

2. пераноснае значэнне: Няўклюдны, нязграбны.

   • Вуглаватыя рухі.

|| назоўнік: вуглаватасць.

вуглавы прыметнік

1. гл. вугал.

2. Які знаходзіцца на вуглу або ў вуглу.

   • В. дом.
   • В. пакой.
   • В. ўдар (у спорце: удар з вугла поля).

3. Які мае адносіны да вымярэння вуглоў (спецыяльны тэрмін).

   • В. градус.

вугламер назоўнік | мужчынскі род

Тэхнічная прылада для вымярэння вуглоў.

|| прыметнік: вугламерны.

• Вугламерныя інструменты.

вуглевадарод назоўнік | мужчынскі род

Хімічнае злучэнне вугляроду і вадароду.

|| прыметнік: вуглевадародны.

вуглевыпальванне назоўнік | ніякі род | спецыяльны тэрмін

Выраб драўнянага вугалю шляхам спальвання драўніны.

вуглевыпальшчык назоўнік | мужчынскі род

Рабочы, які займаецца вуглевыпальваннем.

вугледрабільны прыметнік

Прызначаны для драблення каменнага вугалю.

вуглездабыча назоўнік | жаночы род

Здабыча каменнага вугалю.

вуглекіслата назоўнік | жаночы род

Абыходкавая назва двухвойсу вугляроду.

|| прыметнік: вуглекіслотны.

вуглепрамысловасць назоўнік | жаночы род

Прамысловасць па здабычы каменнага вугалю.

|| прыметнік: вуглепрамысловы.

вугляводы назоўнік | мужчынскі род

Неабходныя для жыццядзейнасці арганічныя рэчывы, якія ўтрымліваюць у сабе вуглярод, кісларод і вадарод.

|| прыметнік: вугляводны і вугляводзісты.

вуглякіслы прыметнік

Які адносіцца да солей вугальнай кіслаты.

вуглярод назоўнік | мужчынскі род

Хімічны элемент, які з’яўляецца асновай усіх арганічных рэчываў у прыродзе.

|| прыметнік: вугляродны.

вугольнік назоўнік | мужчынскі род

1. Чарцёжны інструмент у форме трохвугольніка для вычэрчвання вуглоў, правядзення перпендыкулярных ліній.

2. Металічная накладка, якая змацоўвае вуглы чаго-н. (рам і пад.).

вугор² назоўнік | мужчынскі род

Невялікі бугарок — тлушчавая пробка ў порах скуры.

• Твар у вуграх.

|| прыметнік: вугрысты.

вуграваты прыметнік

Пакрыты вуграмі.

• В. твар.

вуда назоўнік | жаночы род

Рыбалоўная снасць — гнуткая доўгая палка, да якой прымацавана лёска з кручком.

• Закінуць вуду (таксама пераноснае значэнне: паспрабаваць папярэдне разведаць што-н. і размоўнае).
• Злавіць на вуду (таксама пераноснае значэнне: падманам, хпрасцю выведаць што-н. і размоўнае).

|| памяншальная форма: вудачка.

вудзільна назоўнік | ніякі род

Частка вуды — доўгая гнуткая палка, да якой прымацоўваецца лёска.

• Арэхавае в.

|| прыметнік: вудзільневы.

вудзільны прыметнік

Які служыць для вуджэння рыбы.

• В. рыштунак.