Усе словы

адрэзаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. што і чаго. Аддзяліць рэжучым інструментам.

   • А. кавалак хлеба.
   • Сем разоў адмерай, адзін раз адрэж (прыказка).

2. што і чаго. Аддзяліць межаваннем (зямельны ўчастак).

3. пераноснае значэнне: Аддзяліць, парушыць сувязь паміж кім-, чым-н.

   • А. частку войска ад галоўных сіл.
   • А. дарогу.

4. Рэзка, катэгарычна сказаць, заявіць (размоўнае).

   • — Мне з вамі няма чаго гаварыць! — адрэзала жанчына.

|| незакончанае трыванне: адразаць і адрэзваць.

|| назоўнік: адразанне, адрэзванне і адрэз.

• Лінія адрэзу (па якой трэба адрэзаць).
• Галаву даю на адрэз, што гэта так (запэўненне ў праўдзівасці чаго-н. і размоўнае).

адсадзіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Аддзяліць ад другіх, пасадзіць на другое месца.

   • Адсадзілі свавольніка на заднюю парту.

2. Адззяліць ад маткі.

   • А. цяля.

3. Аддзяліўшы, пасадзіць у іншым месцы (расліну).

   • А. малады куст парэчак.
   • Адсадзіць пячонкі (размоўнае) — моцна збіўшы, пашкодзіць унутраныя органы.

|| незакончанае трыванне: адсаджваць.

|| назоўнік: адсаджванне.

|| прыметнік: адсадачны.

адсапціся дзеяслоў | закончанае трыванне

Аддыхацца, аднавіць раўнамернае дыханне.

• А. пасля бегу.

|| незакончанае трыванне: адсопвацца.

адсартаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Сартуючы, аддзяліць.

• А. насенне.

|| незакончанае трыванне: адсартоўваць.

адсвечваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Даваць адсвет, адбіваць святло.

• Золатам адсвечвае лісце дрэў.

адседзецца (адсядзецца) дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Ратуючыся ад каго-, чаго-н., схавацца дзе-н., перачакаць што-н.

• А. ў рэзерве.

|| незакончанае трыванне: адседжвацца.

адседзець (адсядзець) дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Седзячы ў нязручнай позе, давесці да здранцвення якую-н. частку цела.

   • А. нагу.

2. Прабыць дзе-н., праседзець некаторы час.

   • А. цэлую гадзіну ў прыёмнай.

3. Адбываючы пакаранне, прабыць які-н. тэрмін у турме.

   • Ён сваё адсядзеў у астрозе.
   • А. за растрату.

|| незакончанае трыванне: адседжваць.

|| назоўнік: адседжванне і адседка.

адсек назоўнік | мужчынскі род

Ізаляваная або аддзеленая ад іншых частка спецыяльнага памяшкання (на самалёце, караблі і пад.).

адсесці дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Перасесці далей ад каго-, чаго-н.

   • А. ад акна.

2. Аддзяліцца, адстаць (пра скарынку хлеба).

|| незакончанае трыванне: адсядаць.

адсеяцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Аддзяліцца пры прасейванні.

   • Вотруб’е адсеялася ад мукі.

2. пераноснае значэнне: Выбыць са складу чаго-н.

   • Частка студэнтаў адсеялася.

3. Скончыць сяўбу.

   • Адсеяліся калгасы рана.

|| незакончанае трыванне: адсейвацца і адсявацца.

|| назоўнік: адсейванне, адсяванне і адсеў.

адсеяць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Прасейваннем аддзяліць.

   • А. асцюкі ад мукі.

2. пераноснае значэнне: Выключыць, звольніць.

   • А. двоечнікаў з інстытута.

3. Перасеяць участак, дзе вымакла збажына.

   • Адсеялі азіміну ярыной.

|| незакончанае трыванне: адсяваць і адсейваць.

|| назоўнік: адсяванне, адсейванне і адсеў.

адсеў назоўнік | мужчынскі род

1. гл. адсеяцца, -ць.

2. Тое, што адсеялася (у 1 знач.), тыя, хто адсеяўся (у 2 знач.).

   • Вялікі а. студэнтаў.

адскакаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Скончыць скакаць.

   • А. на адной назе.

2. Скончыць танцаваць.

   • Цэлы вечар адскакаў.

3. Выканаць танец.

   • А. казачка.

4. Праехаць на кані якую-н. адлегласць галопам.

   • Адскакаў на гнядым пяць кіламетраў.

адскочыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Скачком аддаліцца ад каго-, чаго-н.

   • А. ад дзвярэй.

2. Стукнуўшыся аб што-н., адляцець.

   • Мячык адскочыў ад сцяны.

3. Адбіцца, адляцець, адламацца (размоўнае).

   • Адскочыла ручка ў збане.

4. Хутка адрасці (размоўнае).

   • Пасля касьбы атава адскочыла.

5. Адлучыцца на кароткі час (размоўнае).

   • А. у магазін на хвілінку.

|| незакончанае трыванне: адскокваць і адскакваць.

|| назоўнік: адскокванне, адскакванне і адскок.

адскрэбці дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Скрабучы, зняць што-н. з паверхні; саскрэбці, абчысціць.

• А. фарбу.

|| незакончанае трыванне: адскрабаць і адскрэбваць.

адскубнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Скубануўшы, аддзяліць, адарваць.

• А. крдзелі.

адслаіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Аддзяліцца слоем.

|| незакончанае трыванне: адслойвацца.

|| назоўнік: адслойванне.

|| назоўнік: адслаенне.

адслаіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Аддзяліць слаямі.

• А. кару.

|| незакончанае трыванне: адслойваць.

|| назоўнік: адслойванне.

|| назоўнік: адслаенне.

адслужыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Скончыць служыць (у 1, 3 і 4 знач.).

2. Прабыць на службе нейкі тэрмін.

   • А. два гады.

|| незакончанае трыванне: адслужваць.

адсмактаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. што і чаго. Смактаннем аддзяліць, адпіць, убавіць.

   • П’яўкі адсмакталі кроў.

2. Скончыць смактаць.

|| незакончанае трыванне: адсмоктваць.

|| назоўнік: адсмоктванне.

|| прыметнік: адсмоктвальны.

адсохнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Пра часткі раслін: засохшы, адпасці.

   • Галінка адсохла.

2. Пра частку цела: перастаць дзейнічаць з прычыны хваробы (размоўнае).

   • Рука адсохла.

|| незакончанае трыванне: адсыхаць.

адсоўны прыметнік

Такі, які можна адсунуць; прыстасаваны для адсоўвання.

• Адсоўная засаўка.

адспяваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Скончыць спяваць.

• Адспявалі свае песні салаўі.

адставіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Паставіць на новае месца, пераставіць.

   • А. крэсла ўбок.

2. Адвесці ўбок, выставіць.

   • А. нагу.

3. Звольніць, зняць (устарэлае).

   • А. ад выканання абавязкаў.

4. адставіць! Каманда, якая азначае адмену папярэдняй каманды або загад спыніць што-н.

   • А. размовы ў страі!

|| незакончанае трыванне: адстаўляць.

адсталы прыметнік

1. Які адстаў ад іншых у дарозе.

   • Адсталая птушка.

2. пераноснае значэнне: Які стаіць на больш нізкім узроўні развіцця параўнальна з іншымі.

   • А. чалавек.
   • Адсталая краіна.
   • Адсталыя погляды.

|| назоўнік: адсталасць.

адстаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Рухаючыся марудней за іншых або затрымаўшыся, застацца ззаду.

   • Трэба было бегчы, каб не а. ад кампаніі.

2. Спазніўшыся куды-н., застацца на месцы.

   • А. ад цягніка.

3. пераноснае значэнне: Не дасягнуць неабходнага ўзроўню ў чым-н., апынуцца ззаду іншых, робячы што-н. або развіваючыся павальней, больш марудна.

   • А. у вучобе.
   • А. у выкананні плана.

4. Пра гадзіннік: паказаць больш ранні час, чым у сапраўднасці.

   • Гадзіннік адстаў на дзесяць мінут.

5. Аддзяліцца, адваліцца.

   • Шпалеры адсталі.

6. Перастаць дакучаць (размоўнае).

   • Адстаньце ад мяне!

|| незакончанае трыванне: адставаць.

|| назоўнік: адставанне.

адстаяць² дзеяслоў | закончанае трыванне

Прысутнічаючы дзе-н., прастаяць да канца.

• А. на нагах увесь сеанс.

|| незакончанае трыванне: адстойваць.

адстаўка назоўнік | жаночы род

Канчатковае звальненне з вайсковай, а таксама з дзяржаўнай службы.

• Капітан у адстаўцы.
• Выйсці ў адстаўку.

Адстаўка кабінета, урада — выхад у сувязі з вотумам недавер’я або зменай кіраўніка дзяржавы.

адстаўны прыметнік

Які знаходзіцца ў адстаўцы.

• А. маёр.

Адстаўной казы барабаншчык (размоўнае іранічны сэнс) — чалавек, з якім ніхто не лічыцца.

адстаўнік назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Адстаўны ваеннаслужачы.

адстой назоўнік | мужчынскі род

Асадак з вадкасці на дне пасудзіны.

адстойны прыметнік

Які служыць для адстойвання, ачышчэння вадкасці.

• А. бак.

адстойнік назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Басейн або рэзервуар, у якім адстойваецца вадкасць.

адстояцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Пра вадкасць: пастаяўшы, выдзеліць з сябе асадак.

2. пераноснае значэнне: Канчаткова сфарміравацца (пра думкі, погляды).

   • Думка адстоялася, ўсё стала зразумелым.

|| незакончанае трыванне: адстойвацца.

адстраляцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Адбіцца стральбой.

   • А. ад ваўкоў.

2. Скончыць стральбу (размоўнае).

   • Падраздзяленне адстралялася.

|| незакончанае трыванне: адстрэльвацца.

адстроіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Надаць які-н. пэўны выгляд (шляхам рамонту і пад.).

• А. кватэру.

|| незакончанае трыванне: адстройваць.

адстрыгчы дзеяслоў | закончанае трыванне

Адрэзаць стрыжкай.

• А. валасы.

|| незакончанае трыванне: адстрыгаць.

адстрэльваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. гл. адстрэліць.

2. Паляваць на каго-н., забіваючы па дазволу і пад. (спецыяльны тэрмін).

   • А. дзікіх качак.

|| назоўнік: адстрэл.

• А. ваўкоў.

адстрэліць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Адарваць куляй, снарадам.

   • А. палец.

2. Забіць (звера) па асобым дазволе.

   • А. лася.

|| незакончанае трыванне: адстрэльваць.

адстукаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Выканаць, зрабіць, стукаючы па чым-н.

   • А. такт.
   • А. заяву на машынцы (надрукаваць).

2. Стукаючы, пашкодзіць.

   • А. сабе ўсе пальцы.

|| незакончанае трыванне: адстукваць.

адступальны прыметнік

Які носіць характар адступлення, звязаны з адступленнем.

• А. манеўр.

адступленне назоўнік | ніякі род

1. гл. адступіць.

2. Адхіленне ад асноўнай тэмы.

   • Лірычнае а. ў літаратурным творы.

адступны прыметнік | устарэлае

Які даецца каму-н. за згоду адмовіцца, адступіцца ад каго-, чаго-н.

• Адступныя грошы.
• Сто тысяч рублёў адступнога (назоўнік).

адступнік назоўнік

Чалавек, які адступіўся, адрокся ад ранейшых перакананняў.

|| жаночы род: адступніца.

|| прыметнік: адступніцкі.

адступніцтва назоўнік | ніякі род

Паводзіны, спосаб дзеяння адступніка.

адступіцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Адмовіцца ад чаго-н., перастаць адстойваць што-н.

   • А. ад сваіх намераў.

2. Перастаць мець зносіны з кім-н., адвярнуцца ад каго-н.

   • Не адступіцеся ад маіх дзяцей!

|| незакончанае трыванне: адступацца.

адступіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Адысці, аддаліцца ад каго-, чаго-н.

   • А. улева на два крокі.
   • Хвароба адступіла (пераноснае значэнне).

2. Адысці назад пад націскам праціўніка.

   • Адступілі з баямі.
   • А. перад цяжкасцямі (пераноснае значэнне).

3. Перанесці ўвагу з асноўнага на другараднае.

   • Аўтар адступіў ад тэмы.

4. Перастаць прытрымлівацца чаго-н.

   • А. ад старых звычаяў.

5. Зрабіць водступ на паперы, пішучы ці друкуючы што-н.

   • А. ад краю.

6. ад чаго і без дапаўнення. Адмовіцца ад свайго намеру, сваіх планаў.

   • Ён не адступіць ад свайго.

|| незакончанае трыванне: адступаць.

|| назоўнік: адступленне.

адсунуцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Сунучыся, перамясціцца на невялікую адлегласць.

• А. ад акна.

|| незакончанае трыванне: адсоўвацца.

адсунуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Сунучыся, перамясціць на невялікую адлегласць.

   • А. стол ад акна.

2. Адчыняючы што-н., адвесці ўбок.

   • А. засаўку.

|| незакончанае трыванне: адсоўваць.

адсупоніць дзеяслоў | закончанае трыванне

Развязаць супоню, распрагаючы каня; рассупоніць.

|| незакончанае трыванне: адсупоньваць.