Усе словы

аддрукаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і надрукаваць.

• А. тыраж кнігі.

|| незакончанае трыванне: аддрукоўваць.

аддуха назоўнік | жаночы род | размоўнае

1. Кароткі перапынак для адпачынку.

   • Працавалі без аддухі.

2. Тое, што і аддушына (у 2 знач.).

аддушнік назоўнік | мужчынскі род

Тое, што і аддушына (у 1 знач.).

аддушына назоўнік | жаночы род

1. Адтуліна для выхаду паветра, дыму і пад.

   • А. ў печы.

2. пераноснае значэнне: Тое, што дае выхад чаму-н. (пачуццям, настрою і пад.).

   • Знайсці аддушыну ў гутарках з блізкім чалавекам.

аддымны прыметнік

Такі, які можна зняць, адняць, аддзяліць.

• Аддымныя дзверцы.

аддыхацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Перавесці дух, пачаць зноў роўна дыхаць.

• А. пасля бегу.

|| незакончанае трыванне: аддыхвацца.

аддышка назоўнік | жаночы род | размоўнае

Кароткі перапынак для адпачынку.

• Бегчы без аддышкі.

аджартавацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Адказаць на што-н. сур’ёзнае жартам.

|| незакончанае трыванне: аджартоўвацца.

аджарцы назоўнік | мужчынскі род

Народ, які складае асноўнае насельніцтва Аджарыі, якая ўваходзіць у Грузію.

|| жаночы род: аджарка.

|| прыметнік: аджарскі.

аджацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Скончыць жніво.

2. Жнучы, аддаліцца ад каго-, чаго-н.

   • А. ад дарогі.

|| незакончанае трыванне: аджынацца.

аджаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зжаць жыта, пшаніцу і пад. на невялікай частцы поля ад краю.

   • А. жыта ад дарогі.

2. Адпрацаваць на жніве.

   • А. за дапамогу ў касьбе.

|| незакончанае трыванне: аджынаць.

аджгір назоўнік | мужчынскі род | абласное

Ёрш (у 1 знач.).

• А. — рачная рыба.

аджлукціць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Апрацаваць, адмыць жлукчаннем.

   • А. бялізну.

2. Прагна адпіць чаго-н.

   • А. малака.

|| незакончанае трыванне: аджлукчваць.

аджывіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і ажывіць (у 1 знач.).

|| незакончанае трыванне: аджыўляць.

|| назоўнік: аджыўлённе.

аджылы прыметнік

Які аджыў, не адпавядае сучаснасці.

• Крытыкаваць старое, аджылае (назоўнік).

аджыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Скончыць жыць, пражыць.

   • А. свой век.

2. Тое, што і устарэць.

   • Аджылі розныя звычаі і забабоны.

3. Вярнуцца да жыцця, стаць зноў жывым, ажыць.

   • Прайшоў дождж, і аджыла ніва.

|| незакончанае трыванне: аджываць.

адзаліць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае трыванне

Апрацаваць заленнем.

• А. шкуру.

|| назоўнік: адзол.

|| прыметнік: адзольны.

• А. чан.

адзваніць дзеяслоў | закончанае трыванне

Скончыць званіць.

• Адзванілі званы.

|| незакончанае трыванне: адзвоньваць.

адзежа назоўнік | жаночы род

Тое, што і адзенне (у 1 знач.).

• Набыць зімовую адзежу.

|| памяншальная форма: адзежка.

• Каб не ежка ды не адзежка, была б грошай дзежка (прыказка).

адзежны прыметнік

Які мае адносіны да адзежы, прызначаны для яе.

• Адзежная шчотка.

адзежына назоўнік | жаночы род | размоўнае

Прадмет адзення.

• Купіць якую адзежыну.

адзенне назоўнік | ніякі род

1. Сукупнасць прадметаў з тканіны або футра, якія надзяваюць і носяць на сабе.

   • Зімовае а.
   • Магазін жаночага адзення.

2. Пакрыццё праезджай часткі вуліцы, дарогі (спецыяльны тэрмін).

   • Асфальтавае дарожнае а.

адзеравянелы прыметнік

Які страціў гібкасць, стаў цвёрды, неадчувальны.

• Адзеравянелыя ад холаду рукі.

|| назоўнік: адзеравянеласць.

адзець дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Надзець на каго-н. вопратку, апрануць.

   • А. дзіця.
   • Зіма адзела поле снегам (пераноснае значэнне).

2. Апрануць кім-н.

   • А. Дзедам Марозам.

3. Забяспечыць каго-н. адзеннем.

   • Бацькі дзяцей адзелі і абулі.

4. Тое, што і надзець; нацягнуць.

   • Дедзь адзеў пальчаткі.

|| незакончанае трыванне: адзяваць.

|| зваротны стан: адзецца.

|| незакончанае трыванне: адзявацца.

|| назоўнік: адзяванне.

адзнака назоўнік | жаночы род

1. Знак, метка, след, якія паказваюць на што-н.

   • А. на карце.
   • А. ў дакументах.

2. Прыкмета, акалічнасць, па якіх можна вызначыць што-н.

   • Па ўсіх адзнаках ураджай будзе добры.

3. Рыса, якой асоба ці прадмет адрозніваюцца ад іншых асоб ці прадметаў.

   • Індывідуальная а. птушкі.

4. Абазначэнне ацэнкі ведаў і паводзін навучэнцаў.

   • Атрымаць выдатную адзнаку.

5. Ганаровы знак, ордэн, медаль і пад.

   • Дыплом з адзнакай.

адзначыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Абазначыць якой-н. меткай.

   • А. адсутных у журнале.
   • А. камандзіроўку.

2. Звярнуць увагу, заўважыць, указаць на каго-, што-н.

   • А. добрую якасць працы.

3. Вылучыць сярод іншых за якія-н. заслугі, узнагародзіўшы чым-н.

   • А. майстроў.

4. Ушанаваць чым-н. якую-н. дату, падзею.

   • А. заканчэнне інстытута.

|| незакончанае трыванне: адзначаць.

адзыўны прыметнік | афіцыйнае

Які змяшчае ў сабе паведамленне аб адазванні.

• Адзыўная грамата.

адзявацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. гл. адзець.

2. Насіць адзежу таго ці іншага фасону і пад.

   • А. па модзе.
   • А. проста.

адзяваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. гл. адзець.

2. Забяспечваць адзежай таго ці іншага фасону і пад.

   • А. дзяцей з густам.

адзёр назоўнік | мужчынскі род

Дзіцячая заразная хвароба, якая суправаджаецца высыпкай на целе.

|| прыметнік: адзёрны.

• Адзёрнае захворванне.

адзін назоўнік | мужчынскі і жаночы род

1. лічэбнік: кольк. Лік, лічба і колькасць 1.

2. прым.: Без іншых, асобна, у адзіноце.

   • Ён ізноў а.-адзінюткі (абсалютна адзін).

3. займеннік: Якасьці, нейкі.

   • Нарэшце прыйшоў а. чалавек.
   • Адна жанчына казала.

4. у знач. прым.: Той самы, тоесны.

   • Стаяць на адным месцы.
   • У адзін тон спяваць.
   • Адны і тыя пытанні.
   • Адно (назоўнік) і тое.

5. займеннік: Толькі, выключна.

   • На экскурсіі адны дарослыя, дзяцей няма.
   • Ад яго адны непрыемнасці.

6. займеннік: Які-небудзь сярод падобных.

   • А. з гасцей гаварыў прамову.

7. адзіночны лік, у знач. прым.: Адзіны, непадзельны.

   • Ручайкі зліліся ў адну раку.
   • Адзін другога варты (размоўнае неадабральнае) — пра людзей, якія аднолькава маюць адмоўныя якасці.
   • Адзін за адным; адзін за другім — услед, паслядоўна, па чарзе.
   • Адзін канец (размоўнае) — усё роўна, няхай будзе так.
   • Адзін на адзін — без сведак.
   • Адзін над адзін (адна пад адну, адно пад адно) (размоўнае адабральнае) — усе роўныя па росту, па сіле.
   • Адна перад адным (адна перад адной, адно перад адным) — не адстаючы, спаборнічаючы.
   • Адзін у адзін (адна ў адну, адно ў адно) (размоўнае адабральнае) — адборныя, адной велічыні, якасці.
   • Адна нага тут, другая там (размоўнае) — вельмі хутка (збегаць і пад.).
   • Ні адзін — ніхто з усіх.
   • Усе да аднаго (размоўнае) — усе без выключэння.
   • Усе як адзін (размоўнае) — пагалоўна ўсе.

|| парадкавы лічэбнік: першы.

адзіна прыстаўка

Першая частка складаных слоў са знач.:

1. які мае толькі адно, звязаны толькі з чым-н. адным, напр. адзінабожжа, адзінаверства, адзінаспадчыннасць, адзінашлюбнасць;
2. які робіцца, ажыццяўляецца толькі адным, адзіным, напр. адзінаначалле, адзінаўладдзе;
3. які робіцца, ажыццяўляецца адзін на адзін, напр. адзінаборства.

адзінабожжа назоўнік | ніякі род

Рэлігія, якая прызнае стваральнікам свету толькі аднаго Бога, монатэізм; процілегласць мнагабожжа.

адзінаборнічаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Удзельнічаць у адзінаборстве.

адзінаборства назоўнік | ніякі род

Бой адзін на адзін; паядынак.

• Уступіць у а. са стыхіяй.

адзінакроўны прыметнік

1. Які паходзіць ад аднаго бацькі, але розных маці (пра дзяцей).

   • Адзінакроўныя браты.

2. Тое, што і аднапляменны.

   • Адзінакроўныя народы.

|| назоўнік: адзінакроўе.

адзінаначалле назоўнік | ніякі род

Аднаасобнае кіраўніцтва.

• Прынцып адзінаначалля.

адзінаначальнік назоўнік | мужчынскі род

Асоба, якая кіруе на аснове адзінаначалля.

адзінарны прыметнік

Які складаецца з адной часткі, не падвойны.

• Адзінарная рама.

адзінаццаць лічэбнік

Лік і колькасць 11.

• А. рублёў.

|| парадкавы лічэбнік: адзінаццаты.

• А. дзень.

адзінаўладдзе назоўнік | ніякі род

Кіраванне, калі ўся ўлада сканцэнтрэвана ў руках адной асобы.

|| прыметнік: адзінаўладны.

• А. валадар.

адзінка назоўнік | жаночы род

1. У матэматыцы: першы, найменш цэлы лік у дзесятку, а таксама яго лічбавы знак «1».

2. Самая нізкая школьная адзнака паспяховасці пры пяцібальнай сістэме.

3. Велічыня, якой вымяраюцца іншыя аднародныя велічыні.

   • Грашовая а.
   • А. сілы току.

4. Асобная самастойная частка ў складзе цэлага, асобны прадмет ці асоба ў групе падобных.

   • Гаспадарчая а.
   • Штатная а.

5. множны лік: Асобныя прадметы ці людзі, істоты, нямногія па ліку.

   • Такіх людзей адзінкі (вельмі мала).
   • Адзінка захавання (спецыяльны тэрмін) — экспанат музея, экзэмпляр кнігі ў бібліятэцы.
   • У музеі тысячы адзінак захавання.

адзінкавы прыметнік

Асобы, рэдкі, нехарактэрны.

• А. выпадак.

|| назоўнік: адзінкавасць.

адзінокі прыметнік

1. Аддзелены ад іншых падобных; без іншых, да сябе падобных.

   • А. дуб.

2. Які не мае сям’і, блізкіх.

   • А. чалавек.

3. Які праходзіць, адбываецца ва ўмовах адзіноты.

   • Адзінокая старасць.

|| назоўнік: адзінокасць.

адзінота назоўнік | жаночы род

1. Адасобленасць у выніку страты родных, блізкіх і жаданне пабыць асобна ад іншых.

   • Жыць на адзіноце.

2. Бязлюднасць, сіратлівасць.

   • Адзінотай веяла з палёў.

3. Стан адзінокага чалавека; адзіноцтва.

   • Пачуццё адзіноты.

адзіноцтва назоўнік | ніякі род

Тое, што адзінота.

• Застацца ў адзіноцтве.

адзіночка назоўнік | мужчынскі і жаночы род

1. Чалавек, які жыве, працуе адзін, без удзелу, без дапамогі іншых.

   • Саматужнік-а.
   • Маці-а. (жанчына, якая самастойна выхоўвае пазашлюбнае дзіця).

2. ж. Камера на аднаго зняволенага.

   • Пасадзіць у адзіночку.

З. ж. Гоначная лодка з адным весляром.

• Байдарка-а.

адзіночналікавы прыметнік

Адзіночналікавы назоўнік — які ўжываецца толькі ў форме адзіночнага ліку, напр. хаўрус, туга, сорам, серабро.

адзіночны прыметнік

1. Які дзейнічае без дапамогі іншых або выконваецца, ажыццяўляецца сіламі аднаго, без удзелу, без дапамогі іншых.

   • А. палёт.

2. Прызначаны для аднаго, разлічаны на аднаго, для знаходжання ў ізаляцыі ад іншых.

   • Адзіночная камера.

3. Асобны, адзінкавы, выпадковы.

   • А. выстрал.
   • Адзіночны лік — граматычная катэгорыя, якая паказвае, што прадмет прадстаўлены ў колькасці, роўнай аднаму.

адзінства назоўнік | ніякі род

1. Агульнасць, поўнае падабенства.

   • А. думкі.
   • А. поглядаў.

2. Цэльнасць, згуртаванасць.

   • А. народа.

3. Непарыўнасць, узаемная сувязь.

   • А. тэорыі і практыкі.
   • А. формы і зместу.