Усе словы

глыбакаводны прыметнік

1. Паўнаводны, глыбокі, па якім могуць хадзіць судны.

   • Глыбакаводная рака.

2. Які жыве або знаходзіцца на глыбіні ў вадзе.

   • Глыбакаводная фауна.

|| назоўнік: глыбакаводнасць.

глыбакадумны прыметнік

1. Поўны глыбокіх думак; удумлівы.

   • Г. паэтычнае:

2. Сур’ёзны, засяроджаны.

   • Г. выгляд.

|| назоўнік: глыбакадумнасць.

глыбакаснежжа назоўнік | ніякі род | спецыяльны тэрмін

Зімовы час глыбокіх снягоў.

глыбець дзеяслоў | незакончанае трыванне

Станавіцца больш глыбокім.

|| закончанае трыванне: паглыбець.

глыбока прыстаўка

Першая частка складаных слоў са знач.:

1. які знаходзіцца глыбока, на вялікай глыбіні (у 1 знач.), які ўдаецца ў глыбіню, напр. глыбоказалягальны, глыбокапрамярзальны,глыбокарыхліцель, глыбокаўрэзаны;
2. які знаходзіцца глыбока (у 2 знач.), напр. глыбокаразмешчаны (раён);
3. глыбокі (у 4 знач.), напр. глыбокапаважаны, глыбокашаноўны.

глыбокапаважаны прыметнік

Вельмі шаноўны (ужыв. пры ветлівым афіцыйным звароце).

глыбокі прыметнік

1. Які мае вялікую глыбіню (у 1 знач.).

   • Глыбокая яма.
   • Рыба плавала глыбока (прыслоўе).

2. Які знаходзіцца ў глыбіні (у 2 знач.) чаго-н., аддалены.

   • Г. тыл.

3. пераноснае значэнне: Недаступны, скрыты.

   • Глыбокая тайна.

4. пераноснае значэнне: Які валодае глыбінёй (у 3 знач.), модны, поўны.

   • Глыбокія пачуцці.
   • Глыбокія думкі.

5. Які дасягнуў высокай ступені праяўлення, мяжы ў сваім развіцці.

   • Глыбокая старасць.
   • Глыбокая ноч.

глыбіня назоўнік | жаночы род

1. Адлегласць ад паверхні да дна або ад якога-н. месца ў напрамку да нізу.

   • Г. возера.

2. чаго. Прастора ўнутр ад мяжы, ад краю чаго-н.

   • У глыбіні лесу.

3. пераноснае значэнне, чаго. Сіла, ступень праяўлення чаго-н.; змястоўнасць.

   • Г. пачуцця.
   • Г. думак.

Фразеалагізмы:

• Да глыбіні душы — вельмі моцна крануць, уразіць.
• У глыбіні душы — пра пачуцці, перажыванні людзей, скрытыя ад іншых.
• У глыбіні вякоў — у далёкім мінулым.

|| прыметнік: глыбінны.

• Глыбінная бомба (супраць падводных лодак).
• Глыбінная веска (якая знаходзіцца далёка ад цэнтра).

глыбінямер назоўнік | мужчынскі род

Прыбор для вымярэння глыбіні адтулін пазоў, вышыні выступаў у дэталях машын.

глынуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. глытаць.

2. Перакусіць або выпіць (размоўнае).

   • Глыні трохі перад сдыходам.

Глынуць гора (слёз) (размоўнае) — перанесці многа цяжкасцей.

глытаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Пры дапамозе мышцаў горла праштурхоўваць што-н. праз стрававод.

• Г. ежу.
• Г. кнігі (пераноснае значэнне: прагна і без разбору чытаць).
• Г. слёзы (пераноснае значэнне: старацца стрымаць слёзы).
• Г. паветра (уцягваць у сябе).
• Г. словы (пераноснае значэнне: гаварыць хутка і неразборліва).

|| аднакратны дзеяслоў: глытнуць.

|| назоўнік: глытанне.

|| прыметнік: глытальны.

глыток назоўнік | мужчынскі род

1. Аднаразовы рух мускулаў глытальных мышцаў пры глытанні.

   • Выпіць за два глыткі.

2. Колькасць вадкасці, якая глытаецца за адзін раз.

   • Г. вады.

глюга назоўнік | жаночы род | размоўнае

Дзюба ў драпежнай птушкі.

• Груган звесіў глюгу.

глюгасты прыметнік

З вялікай глюгай або падобны на глюгу.

• Г. арол.
• Г. нос.

|| назоўнік: глюгастасць.

глюкоза назоўнік | жаночы род

Вінаградны цукар, які ўтрымліваецца ў пладах раслін і жывёльных арганізмах.

|| прыметнік: глюкозны.

глядач назоўнік | мужчынскі род

Той, хто глядзіць на што-н., назірае за чым-н.

• Тэатральны г.

|| жаночы род: глядачка.

|| прыметнік: глядзельны.

• Глядзельная зала.

глядзельны прыметнік

1. гл. глядач.

2. Тое, што і аптычны (у 1 знач.).

   • Глядзельная труба.

глядзецца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. у што. Глядзець на сваё адлюстраванне ў чым-н.

   • Г. ў люстэрка.

2. Пра фільм, пастаноўку: з інтарэсам успрымацца.

   • Спектакль глядзіцца з увагай.

3. Пра рэч, прадмет: добра выглядаць, дэманстраваць свае лепшыя якасці.

   • Касцюм добра глядзіцца.

|| закончанае трыванне: паглядзецца.

глядзець дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. на каго-што і ў што. Накіроўваць позірк, каб убачыць каго-, што-н.

   • Г. на неба.
   • Г. на экран.
   • Вокны глядзяць у агарод (пераноснае значэнне: выходзяць на агарод).

2. Прысутнічаючы дзе-н. і разглядаючы, знаёміцца з кім-, чым-н.

   • Г. спектакль.
   • Г. выстаўку карцін.

3. Рабіць агляд, абследаванне.

   • Г. хворага.

4. каго-што, кагочаго, за кім-чым і са злучнік «каб». Даглядаць, турбавацца (размоўнае).

   • Г. дзяцей.
   • Г. за парадкам.
   • Г., каб усё было, як трэба.

5. Браць прыклад з каго-н., лічыцца з кім-н.

   • Г. на старэйшых.
   • Не глядзі на лежабокаў.

6. Так ці інакш адносіцца да каго-, чаго-н., мець сваю ацэнку.

   • Г. на рэчы проста.

7. Віднецца, паказвацца адкуль-н.

   • Беднасць глядзела з кожнага кутка хаты.

8. глядзі(це)! у знач. выклічнік: Выражае:

   1. папярэджанне або пагрозу.
      • Глядзіце, не спазніцеся!;
   2. здзіўленне, спалох.
      • Глядзі, што нарабіў гэты разбойнік!;
   3. ужыв. як знак спасылхі ў тэксце.
      • Глядзі наступную старонку.

9. гладэй, 2 ас. адзіночны лік: цяп. глядзіш у знач. пабочн.

   • Між тым, тым часам (размоўнае).
   • Глядзіш, і жніво надыдзе.
   • За якую гадзіну, глядзіш і грыбоў вядро.

10. гляджу (глядзім) у знач. пабочн. Як выяўляецца (размоўнае).

    • Гляджу, аўтобус ужо на прыпынку.

Фразеалагізмы:

• Воўкам глядзець (размоўнае) — таіць злосць на каго-н.
• Глядзець з рук каго або чыіх (размоўнае неадабральнае) — не мець самастойнасці, быць у матэрыяльнай залежнасці ад каго-н.
• Глядзець праўдзе ў вочы — чэсна і правільна ўсё ўспрымаць.
• Глядзець праз пальцы (размоўнае неадабральнае) — несур’ёзна ставіцца да каго-, чаго-н., наўмысна не надаваць сур’ёзнай увагі каму-, чаму-н.
• Глядзець смерці ў вочы — быць у вялікай небяспецы.
• Як у ваду глядзеў (размоўнае) — быццам наперад ведаў.

|| закончанае трыванне: паглядзець.

|| аднакратны дзеяслоў: глянуць.

гляк назоўнік | мужчынскі род

Нізкая гліняная пасудзіна з выпуклымі бакамі і вузкім горлам.

|| памяншальная форма: глячок.

|| прыметнік: глячны.

глянец назоўнік | мужчынскі род

Бляск начышчанай або адпаліраванай паверхні.

• Навесці г. (таксама перан,: канчаткова прывесці да ладу закончаную работу).

глянцавацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Паддавацца глянцаванню.

глянцаваць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | незакончанае трыванне

Пакрываць глянцам.

• Г паперу.
• Г. абутак.

|| закончанае трыванне: наглянцаваць.

|| назоўнік: наглянцаванне і глянцоўка.

|| прыметнік: глянцавальны.

глянцавы прыметнік

З наведзеным глянцам, бліскучы.

• Глянцавая паверхня.

глянцавіты прыметнік

З глянцам, не матавы.

• Глянцавітая папера.

|| назоўнік: глянцавітасць.

гляцыялогія назоўнік | жаночы род

Навука пра леднікі, пра формы лёду, пра снежнае покрыва.

|| прыметнік: гляцыялагічны.

гляцыёлаг назоўнік | мужчынскі род

Спецыяліст па гляцыялогіі.

гліна назоўнік | жаночы род

Асадкавая горная парода, якая пры злучэнні з вадой утварае цестападобную масу, ужыв. для ганчарных вырабаў, будаўнічых і скульптурных работ.

|| прыметнік: гліняны.

гліназём назоўнік | мужчынскі род

Вокіс алюмінію, які прымяняецца ў тэхніцы для атрымання алюмінію.

|| прыметнік: гліназёмны.

гліназёмісты прыметнік

Які змяшчае ў сабе гліназём; з гліназёмам.

глінтвейн назоўнік | мужчынскі род

Гарачы напітак з чырвонага віна з цукрам і вострымі прыправамі.

гліністы прыметнік

1. Які ўтрымлівае ў сабе гліну.

   • Гліністыя глебы.

2. Колерам падобны на гліну.

|| назоўнік: гліністасць.

гліптыка назоўнік | жаночы род

Майстэрства разьбы на каштоўных камянях.

|| прыметнік: гліптычны.

глісер назоўнік | мужчынскі род

Пласкадоннае быстраходнае маторнае судна, якое лёгка слізгаціць па воднай паверхні.

|| прыметнік: глісерны.

гліснік назоўнік | мужчынскі род

Расліна сямейства складанакветкавых, высушанае насенне якой скарыстоўваецца як глістагонны сродак; цытвора.

|| прыметнік: гліснікавы.

гліст назоўнік | мужчынскі род

1. Чарвяк, які паразітуе ў арганізме чалавека або жывёлы.

2. Пра худога чалавека (грубае размоўнае:).

|| прыметнік: глісны.

глістагонны прыметнік

Прызначаны для выцалення глістоў (пра лякарства).

• Глістагонныя сродкі.

гліцынія назоўнік | жаночы род

Паўднёвая павойная дэкаратыўная расліна сямейства бабовых з гронкамі пахучых кветак.

|| прыметнік: гліцыніевы.

гліцэрына назоўнік | жаночы род

Бясколерная масляністая вадкасць, якую атрымліваюць з тлушчаў, ужыв. для медыцынскіх і тэхнічных мэт.

|| прыметнік: гліцэрынавы.

гм выклічнік | размоўнае

Выражае недавер’е, сумненне, іронію.

гмах назоўнік | мужчынскі род

Вялікі і высокі будынак.

гнайнік назоўнік | мужчынскі род

1. Гнойны нарыў, крыніца выдзялення гною.

   • Разрэзаць г.

2. пераноснае значэнне: Ачаг якой-н. шкоднай грамадскай з’явы.

|| прыметнік: гнайніковы.

гнасеалогія назоўнік | жаночы род

У філасофіі: тэорыя пазнання.

|| прыметнік: гнасеалагічны.

гнацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Бегчы следам, каб дагнаць або злавіць.

   • Г. за праціўнікам.

2. Імкнуцца да чаго-н., дамагацца каго-, чаго-н.

   • Г. за модай.
   • Г. за доўгім рублём.

гнаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Прымушаць рухацца ў якім-н. напрамку.

   • Г. авечак.
   • Г. звера (праследаваць).
   • Г. лес па рацэ (сплаўляць).
   • Паны гналі людзей на работу (пад прымусам).

2. Прымушаць хутка рухацца, ехаць на вялікай скорасці.

   • Фурман гнаў каня.
   • Г. машыну.

3. безасабовая форма, што. Вельмі хутка расці.

   • Бульбу гоніць у каліўе.

4. Здабываць пры дапамозе перагонкі.

   • Г. алей.

5. Рабіць, пастаўляць хутка, у вялікай колькасці.

   • Г. план.
   • Г. продукцню.

6. гані(це), Даваць (размоўнае).

   • Гані грошы.

7. безасабовая форма: Пра панос (размоўнае).

   • Жывот гоніць.

|| назоўнік: гон і гонка.

• Гон звера.

|| прыметнік: гонны.

• Гонныя галубы.

гнаявік назоўнік | мужчынскі род

Жук, які жыве ў гнаі.

гнаіцца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Выдзяляць гной.

• Рана гноіцца.

|| назоўнік: гнаенне.

гнаіць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Прыводзіць у стан гніення.

   • Г. дабро.

2. пераноснае значэнне: Доўгі час трымаць каго-н. у невыносна цяжкіх умовах для жыцця.

   • Г. у турме.

|| закончанае трыванне: згнаіць.

|| назоўнік: гнаенне.

гневацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Быць у стане гневу, абурацца.

• Г. на мужа.

гнездавацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і гняздзіцца (у 1 знач.).

|| назоўнік: гнездаванне.