Усе словы

абмежаванне назоўнік | ніякі род

1. гл. абмежаваць.

2. Правіла, якое абмяжоўвае пэўныя дзеянні, ставіць каго-, што-н. у пэўныя рамкі.

   • А. ў выкарыстанні выбуховых рэчываў.

абмежаваны прыметнік

1. Нязначны, невялікі.

   • Абмежаваныя грашовыя сродкі.

2. пераноснае значэнне: Пра чалавека: неразвіты, недалёкі, адсталы.

   • А. чалавек.

|| назоўнік: абмежаванасць.

абмежавацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Не пайсці ў сваіх дзеяннях далей чаго-н., задаволіцца чым-н.

• А. дасягнутым.

|| незакончанае трыванне: абмяжоўвацца.

абмежаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Паставіць у пэўныя рамкі, межы; звузіць чыю-н. сферу дзейнасці.

• А. дакладчыка рэгламентам.
• А. права ўвозу.

|| незакончанае трыванне: абмяжоўваць.

|| назоўнік: абмежаванне.

абмежак назоўнік | мужчынскі род

Тое, што і узмежак.

абмен назоўнік | мужчынскі род

1. гл. абмяняць, -цца.

2. У эканоміцы: працэс руху тавараў як форма размеркавання вырабленых грамадствам каштоўнасцей.

   • Абмен рэчываў — сукупнасць працэсаў, якія адбываюцца ў арганізме пры засваенні ежы.

абменны прыметнік

Які служыць для абмену чаго-н.

• А. пункт.
• Абменная аперацыя.

абмераць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Тое, што і памераць (у 1 знач.).

2. Адмераць менш, чым трэба, ашукаць.

   • А. пакупніка.

|| незакончанае трыванне: абмерваць і абмяраць.

|| назоўнік: абмер і абмерванне.

|| прыметнік: абмерны.

абмерзлы прыметнік

Пакрыты лёдам, шэранню, абледзянелы.

• Абмерзлыя дрэвы.

абмерзнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пакрыцца лёдам, шэранню, абледзянець.

• Дарога абмерзла.

|| незакончанае трыванне: абмярзаць.

абмеркаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Калектыўна абгаварыць што-н., прааналізаваць, абдумаць і зрабіць вывады.

• А. даклад.
• А. новы праект статута.

|| незакончанае трыванне: абмяркоўваць.

|| назоўнік: абмяркоўванне.

|| назоўнік: абмеркаванне.

абмерці дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Самлець, страціць прытомнасць.

2. Знямець ад нечаканага і моцнага ўзрушэння.

• А. ад страху.

|| незакончанае трыванне: абміраць.

|| назоўнік: абміранне.

абмесці дзеяслоў | закончанае трыванне

Змятаючы, змахваючы, ачысціць ад пылу, снегу і пад.

• А. венікам валёнкі.

|| незакончанае трыванне: абмятаць.

абмовіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Агаварыцца, сказаць не тое, што трэба.

2. Нечакана, між іншым сказаць тое, пра што не варта было ўпамінаць.

   • Не абмовіцца (ні адным) словам (размоўнае) — нічога не сказаць, змоўчаць.

|| незакончанае трыванне: абмаўляцца.

абмоклы² прыметнік

1. Які страціў першапачатковаю цвёрдасць, пругкасць.

   • А. хлеб.

2. пераноснае значэнне: Пра чалавека, характар, які стаў больш мяккім.

   • Суровы гаспадар ад пахвалы зрабіўся абмяклым.

|| назоўнік: абмякласць.

абмокнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Стаць мокрым, змокнуць.

• А. на дажджы.

|| незакончанае трыванне: абмакаць.

абмотка назоўнік | жаночы род

1. гл. абматаць.

2. Тое, чым абматаны што-н. (спецыяльны тэрмін).

   • Ізаляцыйная а.

3. звычайна Доўгія палосы матэрыі для абмотвання ног ад чаравікаў да кален.

   • Салдацкія абмоткі.

|| прыметнік: абмотачны.

абмуляць дзеяслоў | закончанае трыванне

Пашкодзіць скуру трэннем, нацерці.

• А. ногі.

|| незакончанае трыванне: абмульваць.

абмундзіраванне назоўнік | ніякі род

1. гл. абмундзіраваць.

2. Камплект ваеннага форменнага адзення.

   • Афіцэрскае а.

абмундзіраваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Забяспечыць абмундзіраваннем (у 2 знач.).

• А. армію.

|| незакончанае трыванне: абмундзіроўваць.

|| зваротны стан: абмундзіравацца.

|| зваротны стан: абмундзіроўвацца.

|| назоўнік: абмундзіраванне і абмундзіроўка.

|| прыметнік: абмундзіровачны.

абмундзіроўка назоўнік | жаночы род | размоўнае

1. гл. абмундзіраваць.

2. Тое, што і абмундзіраванне.

   • Летняя а.

|| прыметнік: абмундзіровачны.

абмураваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Абкласці цэглай, каменнем што-н., замацоўваючы цэментам, глінай і пад.

• А. касцёл.

|| незакончанае трыванне: абмуроўваць.

|| назоўнік: абмуроўванне і абмуроўка.

|| прыметнік: абмуровачны.

абмуроўка назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

1. гл. абмураваць.

2. Тое, чым што-н. абмуравана.

   • Цагляная а. катла.

|| прыметнік: абмуровачны.

абмыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Змыць пыл, бруд, зрабіць чыстым.

   • А. ногі.
   • А. дзіця.

2. Памыць бялізну ўсім, многім.

   • А. сям’ю.

3. пераноснае значэнне: Адзначыць якую-н. падзею выпіўкай (размоўнае).

   • А. новую кватэру.
   • А. прэмію.

|| незакончанае трыванне: абмываць.

|| зваротны стан: абмыцца.

|| незакончанае трыванне: абмывацца.

|| назоўнік: абмыванне.

абмякнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зрабіцца мяккім, рыхлым.

   • Хлеб ад вільгаці абмяк.

2. Стаць больш мяккім, дабрадушным пад уплывам чаго-н. (размоўнае).

   • Крыклівая жанчына неяк абмякла і заплакала.

|| незакончанае трыванне: абмякаць.

абмялелы прыметнік

Які абмялеў, мелкі.

• Абмялелая затока.

абмяняцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зрабіць абмен, памяняцца кім-, чым-н.

   • А. кватэрамі.

2. Выпадкова памяняцца якімі-н. рэчамі.

   • А. шапкамі ў гардэробе.

3. пераноснае значэнне: Падзяліцца з кім-н. сваімі думкамі і выслухаць думкі, погляды субяседніка.

   • А. вопытам.

|| незакончанае трыванне: абменьвацца.

|| назоўнік: абмен.

абмяняць дзеяслоў | закончанае трыванне

Аддаць адно што-н. і атрымаць замест яго другое.

• А. кніжку ў бібліятэцы.

|| незакончанае трыванне: абменьваць.

|| назоўнік: абмен.

абмярцвелы прыметнік

1. Які страціў адчувальнасць, нежывы.

   • Абмярцвелая тканка.
   • Абмярцвелыя ногі.

2. пераноснае значэнне: Нерухомы, застылы.

   • А. ад страху твар.

|| назоўнік: абмярцвеласць.

абмяць дзеяслоў | закончанае трыванне

Прымяць, прыціснуць зверху, зрабіць шчыльнейшым.

• А. салому.

|| незакончанае трыванне: абмінаць.

|| назоўнік: абмінанне.

абмяшаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Прыправіць корм (сечку, мякіну, ахрап’е) мукою, бульбай.

• А. сечку карове.

|| незакончанае трыванне: абмешваць.

|| назоўнік: абмешванне і абмешка.

абмінуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Прайсці, праехаць міма каго-, чаго-н.

   • А. вёску.

2. Рухаючыся хутчэй, абагнаць каго-, што-н.

   • А. пешахода.

3. Не зачапіць, не закрануць.

   • Куля мяне абмінула.

4. пераноснае значэнне: Пазбегнуць, унікнуць чаго-н. (часцей з адмоўем).

   • Злачынцу не а. кары.

|| незакончанае трыванне: абмінаць.

абнавіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Стаць новым, абноўленым.

   • Краіна абнавілася.

2. Папоўніцца чымсьці новым.

   • Рэпертуар тэатра абнавіўся.
   • Абнавіўся склад рэдкалегіі.

|| незакончанае трыванне: абнаўляцца.

|| назоўнік: абнаўленне.

абнавіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Замяніць устарэлае чым-н. новым, папоўніць чым-н. новым.

   • А. рэпертуар.

2. Надаць чаму-н. новы выгляд, паднавіць.

   • А. мэблю.

3. Упершыню ўжыць, выкарыстаць новую рэч (размоўнае).

   • А. набытае паліто.

|| незакончанае трыванне: абнаўляць.

|| назоўнік: абнаўленне.

абнадзеіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Супакоіць, абудзіўшы надзею, суцешыць.

• А. цяжкахворага.

|| незакончанае трыванне: абнадзейваць.

абнародаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Абвясціць, апублікаваць для ўсеагульнага азнаямлення.

• А. указ.

|| назоўнік: абнародаванне.

абнасеніць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае трыванне

Засеяць насеннем ніву, зямлю. Лісцёвыя пароды абнасенілі ўчастак лесу.

|| незакончанае трыванне: абнасеньваць.

абнасіцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Знасіць сваё адзенне.

   • А. за гады вучобы.

2. Ад нашэння стаць зручным, прывычным.

   • Боты абнасіліся, не ціснуць.

|| незакончанае трыванне: абношвацца.

абнасіць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Панасіўшы адзенне, абутак, зрабіць яго зручным, прывьмным.

• А. новыя чаравікі.

|| незакончанае трыванне: абношваць.

абнемагчы дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Страціць здароўе, сілы, абнддужаць.

• Абнемагла жанчына.

|| незакончанае трыванне: абнемагаць.

абнесці дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Пранесці каго-, што-н. вакол каго-, чаго-н.

• А. вакол стала.

1. што чым. Абгарадзіць, акружыць сцяною і пад.

   • А. сад парканам.

2. Падыходзячы да кожнага, пачаставаць.

   • А. усіх пачастункамі.

3. Частуючы, прапусціць каго-н.

   • А. свата за сталом.

|| незакончанае трыванне: абносіць.

абноскі назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Падношанае, пашарпанае адзенне, абутак.

• Хадзіць у абносках.
• Насіць чужыя а.

абноўка назоўнік | жаночы род | размоўнае

Новая, нядаўна набытая рэч (звычайна адзенне).

• Надзець абноўку.

абнюхаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Панюхаць з усіх бакоў.

   • Мядзведзь абнюхаў барсукову нару і пайшоў.

2. Знайсці, нюхаючы; знюхаць.

   • Сабака абнюхаў след.
   • Суседка ўсё абнюхала (пераноснае значэнне і пранюхала, выведала).

|| незакончанае трыванне: абнюхваць.

абнядужаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Страціць сілы, здароўе, аслабець.

• Абнядужаў дзед.

|| незакончанае трыванне: абнядужваць.

абняславіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Распаўсюдзіць нядобрую славу пра каго-, што-н. і зганьбіць.

• А. чалавека.

|| незакончанае трыванне: абнеслаўляць і абняслаўліваць.

|| назоўнік: абнеслаўленне, абняслаўліванне і абняслаўленне.

абняцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Абняць адзін аднаго.

• А. пры сустрэчы.

|| незакончанае трыванне: абнімацца і абдымацца.

абняць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Ласкава абхапіць рукамі каго-, што-н. для выражэння сардэчных адносін.

   • Маці пяшчотна абняла сына.

2. Акінуць, ахапіць позіркам.

   • Не а. вачамі прасторы палёў.

3. Акружыць з розных бакоў.

   • Маладыя рабіны абнялі сядзібу.
   • Пажар абняў сяло (пераноснае значэнне).

4. пераноснае значэнне: Ахапіць, авалодаць (пра пачуцці).

   • Лясны спакой абняў душу лагодай.
   • (Як) вокам (позіркам) абняць (размоўнае) — вельмі далёкі, як толькі можна ўбачыць.

|| незакончанае трыванне: абнімаць і абдымаць.

абнімкі назоўнік

Тое, што і абдымкі.

• А. сяброў.

або злучнік

1. размеркавальны. Ужыв. для супастаўлення членаў сказа і сказаў з узаемным выключэннем, паказваючы на катэгарычнасць выбару аднаго з іх.

   • Або заўтра, або паслязаўтра.
   • Або пан, або прапаў (прыказка).
   • Пашукай на паліцы або ў шафе.
   • Дрыгва зацягне кожнага, хто аступіцца або зробіць неасцярожны крок.

2. пералічальна-размеркавальны. Аб’ядноўвае члены сказа і сказы пры пералічэнні.

   • Каго ты ні вазьмі, дык гэта або рабочы, або калгаснік, або інтэлігент.

3. далучальны. Ужыв. для злучэння розных назваў аднаго і таго ж паняцця, для паяснення, у знач. іншымі словамі, гэта значыць.

   • Берагавыя ластаўкі, або беражанкі, спрытна ляталі над вадой.

4. у знач. пытальнай часціцы. Ужыв. у пачатку пытальных сказаў у знач. «хіба?», «няўжо?» (размоўнае).

   • Або ты не ведаеш пра гэта?