Усе словы

дагуляць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Скончыць гуляць; гуляючы, правесці астатак часу (канікул, адпачынку і пад.).

   • Д. дні адпачынку.
   • Д. вяселле.

2. Скончыць гульню ў што-н.

   • Д. партыю ў шахматы.

|| незакончанае трыванне: дагульваць.

дагэтуль прыслоўе | размоўнае

1. Да гэтага месца.

   • Ад города д. 20 кіламетраў.

2. Да гэтага часу.

   • Дзе ты блукаў д.?

дагістарычны прыметнік

Які адносіцца да той старажытнай пары, калі яшчэ не існавала пісьменнасці.

• Д. перыяд.

даданы прыметнік

У выразах:

1. даданы сказ — частка складаназалежнага сказа, сінтаксічна падпарадкаваная галоўнаму сказу, звязаная з ім пры дапамозе злучніка або злучальнага слова;

2. даданы член сказа — член сказа, які паясняе і дапаўняе які-н. з галоўных членаў сказа.

дадатак назоўнік | мужчынскі род

1. Тое, што прыбаўляецца да чаго-н.

   • Д. да раздзела кнігі.

2. Тое, што прыкладаецца да якога-н. падпіснога выдання.

   • Часопіс з бясплатным дадаткам.

дадатковы прыметнік

Які з’яўляецца дапаўненнем да чаго-н.; дабавачны.

• Д. поезд.
• Дадатковыя заняткі.
• Д. набор слухачоў.

дадатны прыметнік

1. Які выражае адабрэнне; станоўчы.

   • Дадатная ацэнка.

2. У матэматыцы: большы за нуль.

   • Д. лік.

3. Які адносіцца да таго віду электрычнасці, матэрыяльныя часцінкі якой называюцца пратонамі, пазітронамі (спецыяльны тэрмін).

   • Д. электрычны зарад.

4. Карысны, істотны.

   • Дадатная з ‘ява.

дадацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Далучыцца, дабавіцца да чаго-н.

• Да ўсіх бядот дадалося і гэтае няшчасце.

дадаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. каго-што і чаго. Даць, палажыць, зрабіць, сказаць, прылічыць у дадатак да чаго-н.

   • Астатнія грошы дадам заўтра.

2. што да чаго. Скласці лікі.

   • Да пяці д. чатыры.

3. што да чаго. Сказаць або напісаць у дадатак да чаго-н.

   • Да сказанага нечага д.

4. што да чаго. Прыкласці, далучыць.

   • Да заявы д. медыцынскае заключэнне.

|| незакончанае трыванне: дадаваць.

|| назоўнік: дадаванне і дадача.

дадзены прыметнік

Гэты, менавіта гэты.

• У д. момант.

Дадзеная велічыня — у матэматыцы: велічыня, якая загадзя вядомая і служыць для вызначэння іншых.

дадзець дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Прычыніць непрыемнасць, даняць, дапячы чым-н.

   • Д. да нутра.

2. Надакучыць, абрыдаць.

   • Сварка гэта ўжо дадзела.

|| незакончанае трыванне: дадзяваць.

дадзяўбці дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Здзяўбці да канца.

   • Куры дадзяўблі зерне.

2. Скончыць дзяўбці, прадзяўбці.

   • Д. дзірку долатам.

|| незакончанае трыванне: дадзёўбваць.

дадолу прыслоўе

Данізу, да зямлі.

• Вецер дрэвы гне д.

дадому прыслоўе

1. У сваю хату, кватэру; дамоў.

   • Пасля работы прыйшоў д.

2. На радзіму, у родныя мясціны.

   • Прыехаць д. на пабыўку.

3. Заданне вучню для выканання дома.

   • Даць заданне д.

дадраць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Скончыць драць.

   • Д. паперы.

2. Знасіць да дзірак (вопратку, абутак і пад.).

   • Д. боты.

3. Надраць дадаткова.

   • Д. моху.
   • Д. бульбы.

|| незакончанае трыванне: дадзіраць.

дадрукаваць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Надрукаваць да канца або да якога-н. месца.

   • Д. кнігу.
   • Д. старонку да палавіны.

2. Надрукаваць дадаткова.

   • Д. сто экзэмпляраў тэзісаў.

|| незакончанае трыванне: дадрукоўваць.

|| назоўнік: дадрукоўка і дадрукаванне.

дадубіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Скончыць дубіць, выдубіць да канца.

• Д. скуру.

|| незакончанае трыванне: дадубліваць.

дадумацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Разважаючы, прыйсці да якога-н. заключэння, вываду.

• Д. да цікавага рашэння.

|| незакончанае трыванне: дадумвацца.

дадурэцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Дурэючы, давесці сябе да непрыемных вынікаў.

дадушы выклічнік | размоўнае

Ужыв. як падмацаванне пры запэўніванні каго-н. у чым-н.; па знач. блізкае да слова «далібог».

• Д. гэта праўда.

дадыбаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Марудна, з цяжкасцю дайсці да якога-н. месца; давалачыся.

даесці дзеяслоў | закончанае трыванне

З’есці да канца, скончыць есці.

• Д. верашчаку.

|| незакончанае трыванне: даядаць.

даехаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Едучы, дабрацца да якога-н. месца; прыехаць.

• Да горада можна д. на машыне.

|| незакончанае трыванне: даязджаць.

дажартавацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Многа жартуючы, наклікаць на сябе непрыемнасці.

• Глядзі, хлопец, дажартуешся!

дажджаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Штучна арашаць шляхам распырсквання вады з дапамогай спецыяльных установак.

|| назоўнік: дажджаванне.

|| прыметнік: дажджавальны.

дажджавік назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Плашч з непрамакальнай тканіны.

дажджамер назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Прыбор для вымярэння колькасці атмасферных ападкаў.

|| прыметнік: дажджамерны.

дажджлівы прыметнік

Багаты частымі дажджамі.

• Дажджлівая восень.

|| назоўнік: дажджлівасць.

дажджом прыслоўе

1. Падобна на дождж, як дождж.

   • Іскры сыпаліся д.

2. У дождж.

   • Не хочацца ісці д.

дажджынка назоўнік | жаночы род | размоўнае

Кропля дажджу.

• На шыбах з’явіліся першыя дажджынкі.

дажджыць дзеяслоў | размоўнае | безасабовая форма | незакончанае трыванне

Ісці, імжыць (пра дробны дождж).

• З самай раніцы дажджыць.

дажынкі назоўнік

Святкаванне заканчэння жніва.

• Спраўляць д.

|| прыметнік: дажынкавы.

дажыцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Дажыць да якога-н. часу.

   • Дажыліся да новой вясны.

2. Жывучы, дайсці да якога-н. незайздроснага стану.

   • Дажыўся да таго, што людзі смяюцца.

дажыццё назоўнік | ніякі род | афіцыйнае

Час, які застаецца жыць да смерці.

• Страхаванне на д.

дажыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. да чаго. Дасягнуць якога-н. узросту; пражыць да якога-н. тэрміну.

   • Не дажыў ён да светлых дзён перамогі.

2. Прабыць дзе-н. астатак часу, тэрміну.

   • Д. тыдзень у санаторыі.

3. Вьдаткаваць на пражыццё.

   • Д. астатнія грошы.

Дажыць веку (размоўнае) — пражыць свой век.

|| незакончанае трыванне: дажываць.

дазатар назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Прыстасаванне для аўтаматычнага адмервання вадкіх або сыпкіх рэчываў, для раздзялення на дозы.

|| прыметнік: дазатарны.

дазвання прыслоўе

Поўнасцю, зусім, начыста.

• Ворагі зруйнавалі горад д.
• Узяць усе д.

дазваніцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Дачакацца адказу на тэлефонны званок.

• Цяжка д. ў канцылярыю.

|| незакончанае трыванне: дазвоньвацца.

дазвацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Дамагчыся, каб хто-н. адгукнуўся.

• Паўгадзіны зваў і не змог д.

дазвол назоўнік | мужчынскі род

Згода на што-н.; права зрабіць што-н., а таксама дакумент на такое права.

• Д. на камандзіроўку.

|| прыметнік: дазвольны.

дазволіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Даць дазвол, згадзіцца на што-н.

   • Д. ад’езд.

2. Даць магчымасць.

   • Гатунковае насенне дазволіць павысіць ураджай.

3. дазволь(це). Ужыв. як форма ветлівага звароту да прысутных.

   • Дазвольце запрасіць вас на выстаўку.

|| незакончанае трыванне: дазваляць.

дазнанне назоўнік | ніякі род | спецыяльны тэрмін

Папярэдняе расследаванне крымінальнай справы для ўстанаўлення факта злачынства і павінных у ім асоб.

дазнацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Выведаць і сабраць звесткі пра каго-, што-н., даведацца пра каго-, што-н.

• Д. пра злачынцаў.

|| незакончанае трыванне: дазнавацца.

дазор назоўнік | мужчынскі род

1. Абход для агляду.

   • Крэйсер накіраваўся ў д.

2. Невялікі атрад, які пасылаецца для аховы і разведкі.

   • Д. знаёміўся з мясцовасцю.

|| прыметнік: дазорны.

• Дазорнае судна.
• Змяніць дазорнага (назоўнік).

дазорац назоўнік | мужчынскі род

Службовая асоба, якая выконвае абавязкі па нагляду за чым-н., ахове чаго-н.

• Д. маяка.

|| прыметнік: дазорчы.

дазіметр назоўнік | мужчынскі род

Прыбор для вымярэння доз іанізуючых выпрамяненняў.

|| прыметнік: дазіметравы.

дазіметрыя назоўнік | жаночы род

Галіна прыкладной фізікі, у якой вывучаюцца фізічныя велічыні, што характарызуюць дзеянне іанізуючых выпрамяненняў, а таксама метады і прыборы для вымярэння гэтых велічынь.

|| прыметнік: дазіметрычны.

дазіраваць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае і незакончанае трыванне

Зрабіць (рабіць) дазіроўку.

• Д. лякарства.

|| назоўнік: дазіраванне і дазіроўка.

дайграцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Ігрой, легкадумнымі паводзінамі давесці сябе да непрыемнасцей.

• Дайграўся да таго, што пачалі балець рукі.
• Глядзі, дайграешся, галубок!

|| незакончанае трыванне: дайгравацца.

дайграць дзеяслоў | закончанае трыванне

Скончыць іграць.

• Д. вальс.
• Д. першы акт п’есы.

|| незакончанае трыванне: дайграваць.

|| назоўнік: дайграванне.