Усе словы

задзьмуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Дзьмучы, затушыць.

2. Пачаць дзьмуць.

   • Задзьмуў вецер.

|| незакончанае трыванне: задзімаць.

задзяўбці дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Забіць, прыбіць ударамі дзюбы.

   • Каршун задзёўб курыцу.

2. Пачаць дзяўбці.

|| незакончанае трыванне: задзёўбваць.

задзёр назоўнік | мужчынскі род

Запальчывасць, гнеўнасць.

• Ісці на задзёр (размоўнае) — весці сябе задзірліва, абуральна.

задзімаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. гл. задзьмуць.

2. Пра вецер, мяцеліцу: дзьмуць, пранікаючы куды-н.

   • Часам у вокны задзімаў вецер.

задзіра назоўнік | мужчынскі і жаночы род | размоўнае

Завадатар сварак, боек, забіяка.

задзірака назоўнік | мужчынскі і жаночы род | размоўнае

Тое, што і задзіра.

задзірлівы прыметнік

Тое, што і задзірысты.

|| назоўнік: задзірлівасць.

задзірына (задзірынка) назоўнік | жаночы род | размоўнае

Задранае месца на гладкай паверхні.

• Дошка з задзірынамі.
• Ні сучка ні задзірынкі (пераноснае значэнне: вельмі гладка, без перашкод; размоўнае).

задзірысты прыметнік

Схільны, ахвочы да боек, сварак або які выражае задзірыстасць.

• З. позірк.
• З. характар.

|| назоўнік: задзірыстасць.

задне прыстаўка

Першая частка складаных прыметнікаў у знач. задні, напр. заднепаднябенны, заднеязычны.

задні прыметнік

Які знаходзіцца ззаду, накіраваны назад.

• Заднія ногі каня.
• Задняе кола.
• З. ход (ход назад).
• Заднім днём (больш раннім, чым было на самой справе).
• Без задніх ног (размоўнае) — пра вялікую стомленасць.
• Заднім розумам моцны (размоўнае) — пра непрадбачлівага, някемлівага чалавека.

заднік назоўнік | мужчынскі род

1. Частка абутку над абцасам, якая ахоплівае пяту.

2. Дэкарацыя на заднім плане сцэны (спецыяльны тэрмін).

задобрыць дзеяслоў | закончанае трыванне

Выклікаць у каго-н. прыхільнасць да сябе падарункамі, паслугамі і пад.

|| незакончанае трыванне: задобрываць.

задок назоўнік | мужчынскі род

Задняя частка якога-н. прадмета (звычайна пра павозку, мэблю).

• Сесці ў задку калёс.
• Цялячы з.

задоўга прыслоўе

За многа часу перад чым-н., да чаго-н.

• З. да пачатку заняткаў.

задоўгі прыметнік | размоўнае

1. Даўгаваты, даўжэйшы, чым трэба.

   • Задоўгая вяроўка.

2. Занадта доўгі ў часе.

   • З. тэрмін.

задрамаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Заснуць лёгкім сном, прыдрамнуць.

задрацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Адарваўшыся, загнуцца ўгору, залупіцца.

   • Кара на дрэве задралася.

2. Загнуўшыся, падняцца ўверх (пра вопратку).

   • Кашуля задралася.

3. Павесці сябе задзірыста.

   • З. ў кампаніі.

|| незакончанае трыванне: задзірацца.

задраць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. драць.

2. Адарваўшы, загнуць канцом у адваротны бок.

   • З. скурку на пальцы.

3. Падняць угору, уверх.

   • З. галаву.
   • З. кашулю.

|| незакончанае трыванне: задзіраць.

задраіць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае трыванне

Наглуха зачыніць.

• З. люкі.

|| незакончанае трыванне: задрайваць.

задрыжаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Здрыгануцца, скалануцца.

   • Задрыжалі шыбы ў вокнах.

2. Затрэсціся (ад хвалявання).

   • З. ад страху.

задрыпаны прыметнік | размоўнае | пагардлівае

Заношаны, брудны.

• Задрыпанае паліто.
• З. выгляд.

задубелы прыметнік | размоўнае

Які стаў цвёрдым, закарчанелы ад холаду.

• З. ад марозу шынель.
• Задубелыя ногі.

задубець дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

1. Зрабіцца цвёрдым, каляным, нягнуткім.

   • Вопратка задубела.

2. Моцна азябнуць, змерзнуць.

   • Рукі задубелі на холадзе.

задума назоўнік | жаночы род

1. Тое, што задумана, намечана, намеры.

   • Стратэгічная з.
   • Здзяйсненне задумы.

2. Закладзены ў творы сэнс, ідэя.

   • Творчая з. аўтара.

3. Задуменнасць, заклапочанасць.

   • Сядзець у задуме.

задумацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Аддацца думкам, пачаць думаць, разважаць над чым-н.

   • Ёсць над чым з.
   • З. на момант.

2. безасабовая форма, каму з інфінітывам: Прыйсці ў галаву, захацецца (размоўнае).

   • Задумалася мне схадзіць у ягады.

|| незакончанае трыванне: задумвацца.

задумаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. што і з інфінітывам: У думках вырашыць зрабіць што-н.

   • З. важную справу.
   • Задумала ехаць заўтра ў Полацк.

2. У думках выбраць, вызначыць што-н.

   • З. цотны лік.

|| незакончанае трыванне: задумваць.

задуменны прыметнік

Паглыблены ў думкі, разважанні, задумлівы.

• З. выгляд.

|| назоўнік: задуменнасць.

задумлівы прыметнік

Тое, што і задуменны.

|| назоўнік: задумлівасць.

задушыцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. душыць.

2. Памерці ад недахопу паветра, ад дыму, газу і пад.

|| незакончанае трыванне: задушвацца.

задымець² дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць дымець, задыміць.

задыміцца² дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць дыміцца.

задыміць² дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць дыміць.

задыхацца² дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Пачаць цяжка і часта дыхаць (ад хвалявання, бегу і пад.).

   • З. ад хвалявання.

2. Паміраць ад недахопу паветра, ад дыму, удушлівых газаў.

|| закончанае трыванне: задыхнуцца.

задышка назоўнік | жаночы род

Учашчанае і цяжкае дыханне, дыхавіца.

• Пакутаваць ад задышкі.

задыяк назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Пояс неба, па якім Сонца праходзіць свой бачны шлях на працягу года.

• Знакі задыяка (абазначэнне 12 сузор’яў, праз якія праходзіць задыяк).

|| прыметнік: задыякальны.

заедзь назоўнік | жаночы род | зборны назоўнік

Крылатыя насякомыя, якія смокчуць кроў з жывёлы (авадні, сляпні, мошкі і пад.).

заезд назоўнік | мужчынскі род

1. гл. заехаць.

2. Адзін з тураў спаборніцтва ў скачках, бегу, гонках.

   • Паўфінальны з.

3. Прыезд у пэўны тэрмін групы адпачываючых у санаторый, дом адпачынку.

   • Сёння ў доме адпачынку з.

|| прыметнік: заезны.

заездам прыслоўе | размоўнае

Тое, што і праездам.

заезджаны прыметнік | размоўнае

1. Стомлены, змучаны.

   • З. конь.

2. Даўно вядомы ўсім, збіты.

   • Заезджаная тэма.
   • З. жарт.

заезджы прыметнік

Які заехаў куды-н. мімаходам, ненадоўга.

• Заезджыя акцёры.

заездзіць² дзеяслоў | закончанае трыванне

Пачаць ездзіць.

• Трамваі заездзілі.

заезны прыметнік

1. гл. заезд.

2. Заезны двор (дом) (устарэлае) — карчма з месцамі для начлегу і дваром для коней.

заекатаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Пачаць екатаць.

• З. ад болю.

заесці дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Тое, што і загрызці.

   • Воўк заеў каня.
   • Нуда заела (пераноснае значэнне: замучыла).
   • Заелі вы мяне (пераноснае значэнне: замучылі) сваімі прыдзіркамі ды папрокамі.

2. што чым. З’есці што-н., каб заглушыць непрыемны смак.

   • З. лякарства цукеркай.

3. што. Зашчаміць, перашкодзіўшы руху (размоўнае).

   • У кулямёце нешта заела.

|| незакончанае трыванне: заядаць.

заесціся дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Счапіцца ў злоснай сварцы або быць у непрымірымых адносінах з кім-н.

• З. з суседам.
• Ен так заеўся, што ні ў чым не хоча саступаць.

|| незакончанае трыванне: заядацца.

заехаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Прыехаць куды-н. ненадоўга, па дарозе.

   • З. да знаёмых.

2. па каго-што, а таксама з інфінітывам: Прыехаць з якой-н. мэтай.

   • З. па дзяцей.
   • З. развітацца.

3. Пад’ехаць не прама, аб’язджаючы.

   • З. з левага боку.
   • З. наперад.

4. Едучы, апынуцца далёка або не там, дзе трэба.

   • З. на край свету.
   • З. у гразь.

5. каму ў што, па чым і без дапаўнення. Ударыць каго-н. (размоўнае грубае).

   • З. у вуха.

|| незакончанае трыванне: заязджаць.

|| назоўнік: заезд.

заечына назоўнік | жаночы род

Мяса зайца як ежа.

зажадацца дзеяслоў | безасабовая форма | закончанае трыванне

Узнікнуць, з’явіцца ў каго-н. (пра жаданне), захацецца.

Фразеалагізм:

• Зажадалася кабыле воцату (размоўнае асуджальнае) — захацелася невядома чаго.

зажадаць дзеяслоў | закончанае трыванне

Праявіць ахвоту, жаданне, захацець.

• З. ісці па грыбы.