Усе словы

аніколькі прыслоўе | размоўнае

Тое, што і ніколькі.

аніколі прыслоўе | размоўнае

Зусім ніколі, век.

• Такой вайны на зямлі а. не будзе.

анілін назоўнік | мужчынскі род

Арганічнае злучэнне — алеістая вадкасць, якая выкарыстоўваецца пры вырабе лякарстваў, фарбавальнікаў, выбуховых рэчываў і інш.

|| прыметнік: анілінавы.

• Анілінавыя фарбы.

анімаліст назоўнік | мужчынскі род

Мастак, жывапісец або скулыгтар, які паказвае ў сваіх творах жывёл.

|| жаночы род: анімалістка.

анімізм назоўнік | мужчынскі род

Сістэма ўяўленняў пра існаванне ў чалавека, жывёлы, расліны, прадметаў духа, душы; адухаўленне сіл і з’яў прыроды.

|| прыметнік: анімістычны.

аніс назоўнік | мужчынскі род

1. Аднагадовая травяністая эфіраалейная расліна сямейства парасонавых з насеннем, якое мае рэзкі саладкаваты пах.

2. Гатунак яблыкаў.

|| прыметнік: анісавы.

• Анісавыя кроплі.
• А. алей.

анісаўка назоўнік | жаночы род

1. Тое, што і аніс (у 2 знач.).

2. Гарэлка, настоеная на анісе (у 1 знач.).

аніхто займеннік | размоўнае

Зусім ніхто.

• Праўды а. не абвергне.

анічога прыслоўе | размоўнае

Зусім нічога.

• Перапалоханы а. не мог сказаць.

анічуць прыслоўе | размоўнае

Зусім не.

• А. не баліць.

анішто займеннік | размоўнае

Зусім нішто.

аніяк прыслоўе | размоўнае

Ніяк, зусім ніяк.

• Не магу а. я з табой пагадзіцца.

аніякі прыметнік | размоўнае

Зусім ніякі.

• Доўга пра яго не было аніякіх звестак.

аорта назоўнік | жаночы род

Самая буйная, галоўная артэрыя, якая жывіць артэрыяльнай кроўю органы цела.

|| прыметнік: аортавы, аортны і аартальны.

апавядальны прыметнік

Які апавядае што-н., апісвае якія-н. падзеі.

• А. жанр.
• А. сказ (у граматыцы: не пытальны).

|| назоўнік: апавядальнасць.

апавядальнік назоўнік | мужчынскі род

Той, хто апавядае, расказвае што-н.

|| жаночы род: апавядальніца.

|| прыметнік: апавядальніцкі.

апавяданне назоўнік | ніякі род

1. Невялікі мастацкі эпічны твор як жанр.

   • Зборнік апавяданняў.

2. Славеснае паведамленне пра якія-н. падзеі, з’явы.

   • Хлапчукоў захаплялі апавяданні камандзіраў пра ваенныя паходы.

апавядаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

Расказваць, паведамляць аб чым-н.

апавясціць дзеяслоў | афіцыйнае | закончанае трыванне

Паведаміць аб чым-н., давесці да ведама каго-н.

• А. усіх аб сходзе.

|| незакончанае трыванне: апавяшчаць.

|| назоўнік: апавяшчэнне.

|| прыметнік: апавяшчальны.

апавяшчальнік назоўнік | мужчынскі род

1. Той, хто апавяшчае, аб’яўляе што-н.

2. Традыцыйны персанаж класічных трагедый, які апавяшчае аб падзеях за сцэнай (устарэлае).

|| жаночы род: апавяшчальніца.

|| прыметнік: апавяшчальніцкі.

апавіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Абвіць, абматаць каго-, што-н. чым-н.

   • Стужка апавіла галаву дзяўчыны.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв), пераноснае значэнне Пакрыць з усіх бакоў, ахутаць (дымам, туманам і пад.), ахапіць.

   • Лагчыну і лес апавіў туман.
   • Лёгкі сум апавіў сэрца.

|| незакончанае трыванне: апавіваць.

|| зваротны стан: апавіцца.

|| незакончанае трыванне: апавівацца.

апагей назоўнік | мужчынскі род

1. Пункт арбіты Месяца або штучнага спадарожніка Зямлі, найбольш аддалены ад Зямлі; процілегласць перыгей (спецыяльны тэрмін).

2. пераноснае значэнне: Вышэйшая ступень, росквіт чаго-н. (кніжнае).

   • У апагеі славы.

|| прыметнік: апагейны.

апагодзіцца дзеяслоў | размоўнае | безасабовая форма | закончанае трыванне

Тое, што і распагодзіцца.

• К вечару апагодзілася.

|| незакончанае трыванне: апагоджвацца.

апад назоўнік | мужчынскі род

1. гл. апасці.

2. зборны назоўнік: Плады, якія апалі ад ветру, у час навальніцы і пад.

   • Збіраць а.

ападкі назоўнік

1. множны лік: Атмасферная вільгаць, якая выпадае на зямлю ў выглядзе дажджу, снегу і пад.

2. часцей. Тое, што і апад.

   • Яблыкі-ападкі.

|| прыметнік: ападкавы.

апазнавальны прыметнік

Які служыць для апазнавання.

• А. знак.

апазнаць дзеяслоў | афіцыйнае | закончанае трыванне

Пазнаць па якіх-н. прыметах, адзнаках.

• А. мёртвага.
• А. свае рэчы.

|| незакончанае трыванне: апазпаваць.

|| назоўнік: апазнаванне.

|| назоўнік: апазнанне.

апазненне назоўнік | ніякі род

Тое, што і спазненне.

• Пачаць сход з апазненнем.

апазніцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і спазніцца.

• А. на работу.

|| незакончанае трыванне: апазняцца.

апазіцыя назоўнік | жаночы род

1. Супрацьдзеянне, супраціўленне (кніжнае). Быць у апазіцыі каму-, чаму-н. (будучы нязгодным з чыімі-н. поглядамі і дзеяннямі, супрацьдзейнічаць ім).

2. Група людзей унутры якога-н. грамадства, арганізацыі, партыі і пад., якая вядзе палітыку супрацьдзеяння, супраціўлення большасці.

   • Парламенцкая а.

|| прыметнік: апазіцыйны.

апазіцыянер назоўнік | мужчынскі род

Удзельнік, прыхільнік апазіцыі (у 2 знач.).

|| жаночы род: апазіцыянерка.

|| прыметнік: апазіцыянерскі.

апак назоўнік | мужчынскі род

1. Гатунак белай гліны, што ідзе на выраб фаянсу.

2. Посуд, выраблены з такой гліны.

|| прыметнік: апаковы.

апакаліпсіс назоўнік | мужчынскі род

Адна з кніг Новага Запавета, якая змяшчае містычныя прароцтвы пра канец свету.

|| прыметнік: апакаліпсічны і апакаліптычны.

апал² назоўнік | мужчынскі род

Мінерал, бледны шклопадобны камень, некаторыя гатункі якога лічацца каштоўнымі.

• Пярсцёнак з белым апалам.

|| прыметнік: апалавы.

апала назоўнік | жаночы род

1. Даўней: няміласць, гнеў цара да каго-н., а таксама кара таму, хто трапіў у няміласць. Быць у апале.

2. пераноснае значэнне: Тое, што і няміласць, непрыхільнасць.

   • Ён у апале ў кіраўнікоў.

апалагет назоўнік | мужчынскі род | кніжнае

Актыўны абаронца якога-н. вучэння, ідэі, ладу.

|| прыметнік: апалагетычны.

апаласкаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Тое, што і апаласнуць.

|| незакончанае трыванне: апалоскваць.

апаласнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Абмыць, злёгку абдаўшы вадою.

• А. талерку.

апалаць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Ачысціць ад мякіны зерне, крупы пры дапамозе апалушак.

• А. ячмень.

|| незакончанае трыванне: палаць.

апалогія назоўнік | жаночы род | кніжнае

Непамернае ўсхваленне, абарона каго-, чаго-н.

|| прыметнік: апалагетычны.

апалонік² назоўнік | мужчынскі род

Вялікая лыжка, якой разліваюць вадкую страву.

апалоць дзеяслоў | закончанае трыванне

Полючы, ачысціць ад пустазелля.

• А. грады.

|| незакончанае трыванне: аполваць.

апалубка назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

1. гл. апалубіць.

2. Форма будучай бетоннай ці жалезабетоннай канструкцыі, якая напаўняецца арматурай і бетоннай сумессю.

   • Драўляная а.
   • Стальная а.

апалубіць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае трыванне

Абабіць, абкласці чым-н. знадворку якое-н. збудаванне.

|| назоўнік: апалубка.

|| прыметнік: апалубачны. Апалубачныя работы.

апалушкі назоўнік

Невялікія начоўкі для ачысткі зерня ў хатніх умовах.

апалчэнец назоўнік | мужчынскі род

Чалавек, які ўступіў у апалчэнне.

|| жаночы род: апалчэнка.

|| прыметнік: апалчэнскі.

апалчэнне назоўнік | ніякі род

1. Ваеннае фарміраванне, якое ствараецца для дапамогі рэгулярнай арміі на добраахвотных пачатках.

   • Народнае а.

2. У царскай арміі: вайсковы рэзерв з асоб, якія не былі на ваеннай службе або выйшлі па ўзросту з запасу.

   • А. другога разраду.

|| прыметнік: апалчэнскі.

апалы прыметнік

1. Які асыпаўся, апаў з дрэў і пад.

   • Апалае лісце.

2. Які нізка апусціўся, абвіс.

   • Апалыя галіны яблынь.

3. пераноснае значэнне: Які пагоршыўся, сапсаваўся.

   • А. настрой.

апальны прыметнік

Даўней: які знаходзіўся ў апале.

• А. баярын.

апальшчык назоўнік | мужчынскі род

Той, хто паліць печы ў службовым памяшканні або працуе ў кацельнай.

|| жаночы род: апальшчыца.

|| прыметнік: апальшчыцкі.