Усе словы

алюміній назоўнік | мужчынскі род

Хімічны элемент, лёгкі, коўкі серабрыста-белы метал.

|| прыметнік: алюмініевы.

алюр назоўнік | мужчынскі род

Спосаб хады, бегу каня (галоп, рысь і пад.).

|| прыметнік: алюрны.

аляпаваты прыметнік

Няўмела, безгустоўна, груба зроблены.

• А. малюнак.

|| назоўнік: аляпаватасць.

алібі назоўнік | ніякі род | нескланяльнае | спецыяльны тэрмін

Знаходжанне абвінавачанага ў момант, калі адбывалася злачынства, у другім месцы як доказ невінаватасці ў злачынстве.

• Даказаць сваё а.

аліва (аліўка) назоўнік | жаночы род

Вечназялёнае дрэва, масліна, а таксама яго плод.

|| прыметнік: аліўкавы.

• А. колер (жоўта-зялёны з карычневым адценнем).
• Аліўкавая галінка (сімвал міру).

алігарх назоўнік | мужчынскі род

1. Правіцель алігархіі (у 1 знач.).

2. Пра прадстаўніка манапалістычнага капіталу.

алігархія назоўнік | жаночы род

1. У старажытнасці і ў сярэднія вякі: дзяржава, заснаваная на панаванні арыстакратычных вярхоў.

2. Палітычнае і эканамічнае панаванне невялікай групы прадстаўнікоў манапалістычнага капіталу.

   • Фінансавая а.

|| прыметнік: алігархічны.

алігатар назоўнік | мужчынскі род

Амерыканскі і ўсходнеазіяцкі кракадзіл.

алізарын назоўнік | мужчынскі род

Фарбавальнае рэчыва, ужыв. для фарбавання тканін, вырабу мастацкай фарбы, у паліграфіі.

|| прыметнік: алізарынавы.

• Алізарынавае чарніла.

алілуйшчык назоўнік | мужчынскі род | іранічны сэнс

Чалавек, які празмерна ўсхваляе каго-, што-н., наносячы гэтым шкоду справе.

алілуя выклічнік

У царкоўным богаслужэнні: хвалебны малітоўны выгук.

аліментшчык назоўнік | мужчынскі род | размоўнае

Той, хто плаціць аліменты.

аліменты назоўнік

Матэрыяльныя сродкі (грошы), якія па закону ідуць на ўтрыманне непрацаздольных дзяцей або бацькоў ад асобы, што звязана з імі адносінамі роднасці і жыве асобна.

• Плаціць а.

|| прыметнік: аліментны.

алімп назоўнік | мужчынскі род

1. (з вялікай літары). У старагрэчаскай міфалогіі: гара, дзе знаходзіліся багі; збор багоў.

2. пераноснае значэнне: Кола абраннікаў якога-н. аб’яднання, таварыства.

   • Літаратурны а.

|| прыметнік: алімпійскі.

алімпіец назоўнік | мужчынскі род

1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі: бог, жыхар Алімпа.

2. Спартсмен — удзельнік Алімпійскіх гульняў (размоўнае).

алімпійскі прыметнік

1. гл. алімп і алімпіяда.

2. У выразах:

   1. алімпійскія гульні — усенародныя гульні ў старажытнай Грэцыі ў гонар бога Зеўса, якія наладжваліся адзін раз у 4 гады паблізу Алімпіі, а таксама сучасныя міжнародныя спаборніцтвы па ўсіх асноўных відах спорту;
   2. алімпійскі спакой — велічны, непарушны, поўны спакой.

алімпіяда назоўнік | жаночы род

1. У старажытнай Грэцыі: прамежак у 4 гады паміж алімпійскімі гульнямі.

2. Апімпійскія гульні.

   • Белая а. (зімовая).

3. Спартыўныя, тэатральныя і пад. спаборніцтвы.

|| прыметнік: алімпіядны і алімпійскі.

• Алімпійскі медаль.
• Алімпійскі агонь (факел, які запальваецца ад сонечных прамянёў у Алімпіі і дастаўляецца эстафетай на месца правядзення алімпійскіх гульняў; агонь, запалены ад гэтага факела і які гарыць у чашы на працягу правядзення гэтых гульняў).
• Алімпійскі чэмпіён.

амазонка назоўнік | жаночы род

1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі: прадстаўніца ваяўнічага племені жанчын.

2. Жанчына-коннік у спецыяльным касцюме для верхавой язды.

3. Доўгая сукенка для верхавой язды.

   • Імчаліся конна жанчыны ў чорных амазонках.

|| прыметнік: амазонскі.

амаладзіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Стаць больш маладым (па жыццяздольнасці, па выгляду і пад.).

2. (7 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць абноўленым па складу членаў чаго-н.

   • Калектыў амаладзіўся.

|| незакончанае трыванне: амалоджвацца.

|| назоўнік: амалоджванне.

|| назоўнік: амаладжэнне.

амаладзіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Зрабіць больш маладым (па жыццядзейнасці, па выгляду і пад.).

2. Увесці больш моладзі ў склад чаго-н.

   • А. калектыў.

|| незакончанае трыванне: амалоджваць.

|| назоўнік: амалоджванне.

|| назоўнік: амаладжэнне.

амаль прыслоўе

Без нечага, мала чаго не хапае да чаго-н.

• Ён а. дарослы.
• Працавалі а. цэлы дзень.

амальгама назоўнік | жаночы род

1. Вадкі, напаўвадкі або цвёрды сплаў якога-н. металу з ртуццю (спецыяльны тэрмін).

2. пераноснае значэнне: Разнародная сумесь, спалучэнне чаго-н. (кніжнае).

|| прыметнік: амальгамны.

аманал назоўнік | мужчынскі род

Выбуховае рэчыва.

|| прыметнік: аманалавы.

аманімія назоўнік | жаночы род

Гукавое падабенства слоў пры розніцы значэнняў.

|| прыметнік: аманімічны.

амар назоўнік | мужчынскі род

Вялікі марскі рак.

|| прыметнік: амаравы.

амаральны прыметнік

Які супярэчыць маралі, пазбаўлены маралі.

• А. чалавек.
• А. ўчынак.

|| назоўнік: амаральнасць.

амартызаваць дзеяслоў | спецыяльны тэрмін | закончанае і незакончанае трыванне

Зрабіць (рабіць) амартызацыю.

амартызатар назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Прыстасаванне для амартызацыі (у 2 знач.).

|| прыметнік: амартызатарны.

амартызацыя назоўнік | жаночы род

1. Паступовае зніжэнне вартасці маёмасці ў выніку яе зношвання.

2. Аслабленне сілы ўдараў, штуршкоў і пад. пры дапамозе спецыяльных прылад.

|| прыметнік: амартызацыйны.

• Амартызацыйныя прыстасаванні (рысоры, буферы і пад.).

аматар назоўнік | мужчынскі род

1. чаго і з інфінітывам: Чалавек, які мае схільнасць да чаго-н., захапляецца чым-н.

   • А. музыкі.
   • А. выступаць.

2. Той, хто займаецца чым-н. у вольны час не як прафесіянал; любіцель.

   • Садавод-а.
   • Рыбалоў-а.

|| жаночы род: аматарка.

|| прыметнік: аматарскі.

• А. спектакль.
• Аматарскія правы (у шафёра-аматара).

аматарства назоўнік | ніякі род

Занятак аматара, аматараў.

амба назоўнік | жаночы род | нескланяльнае

І у знач. выказніка, каму (размоўнае). Канец, кончана, смерць, каюк.

• Бюракратыі а.!

амбон назоўнік | мужчынскі род

Узвышанае месца ў царкве перад іканастасам, з якога чытаюцца пропаведзі.

|| прыметнік: амбонны.

амбразура назоўнік | жаночы род

1. Адтуліна ў абарончым збудаванні; байніца.

2. Аконны або дзвярны праём (спецыяльны тэрмін).

|| прыметнік: амбразурны.

амброзія назоўнік | жаночы род

У грэчаскай міфалогіі: ежа багоў, якая падтрымлівала вечную маладосць і прыгажосць.

амбулаторыя назоўнік | жаночы род

Лячэбніца для прыходзячых хворых і аказання дапамогі дома.

|| прыметнік: амбулаторны.

• Амбулаторнае лячэнне.

амбіцыя назоўнік | жаночы род

1. Абвостранае самалюбства, ганарлівасць, фанабэрыстасць,

   • Кідацца ў амбіцыю (пакрыўдзіўшыся, выказваць незадавальненне, злавацца; размоўнае).

2. звычайна Прэтэнзіі, дамаганні чаго-н. (неадабральнае).

   • Нічым не абгрунтаваныя амбіцыі.

|| прыметнік: амбіцыйны і амбітны.

амега назоўнік | жаночы род

Назва апошняй літары грэчаскага алфавіта.

амерыканцы назоўнік | мужчынскі род

Насельніцтва Злучаных Штатаў Амерыкі.

|| жаночы род: амерыканка.

|| прыметнік: амерыканскі.

аметыст назоўнік | мужчынскі род

Каштоўны камень фіялетавага або з блакітным адценнем колеру.

|| прыметнік: аметыставы.

амецце назоўнік | ніякі род | зборны назоўнік

Дробныя рэшткі, кавалачкі каласоў, мякіны і пад., што атрымліваюцца пры малацьбе і ачыстцы зерня.

амлет назоўнік | мужчынскі род

Яечня з разбоўтаных з малаком і мукой яек.

|| прыметнік: амлетны.

амністыя назоўнік | жаночы род

Частковае або поўнае вызваленне ад судовага пакарання асуджаных, якое праводзіцца вярхоўнай уладай.

• Вызваліцца па амністыі.

|| прыметнік: амністыйны.

амнісціраваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Прымяніць (-няць) амністыю да каго-н.

• А. засуджаных.

амоній назоўнік | мужчынскі род

Не існуючае ў свабодным выглядзе злучэнне атамаў азоту і вадароду, якое валодае ўласцівасцямі металаў.

|| прыметнік: амоніевы.

аморфны прыметнік

1. Які не мае крышталічнай будовы (спецыяльны тэрмін).

2. пераноснае значэнне: Бясформенны, расплывісты (кніжнае).

|| назоўнік: аморфнасць.

ампер назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Адзінка сілы электрычнага току.

|| прыметнік: амперны.

амперметр назоўнік | мужчынскі род

Прыбор для вымярэння сілы электрычнага току.

амплуа назоўнік | ніякі род | нескланяльнае

Тып акцёрскіх роляў.

• А. коміка.

амплітуда назоўнік | жаночы род | спецыяльны тэрмін

Размах хістання, найбольшае адхіленне цела, што хістаецца, ад становішча раўнавагі; розніца межаў, паміж якімі змяняецца якая-н. пераменная велічыня.

• А. хістання маятніка.
• А. гадавой тэмпературы.
• А. крывянога ціску.
• А. цэн.

|| прыметнік: амплітудны.