Усе словы

агітаваць дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. Займацца агітацыяй (у 2 знач.).

   • А. за кандыдата ў дэпутаты.

2. Пераконваць у чым-н., схіляць да чаго-н., угаворваць (размоўнае).

   • А. сябра ісці па ягады.

|| закончанае трыванне: сагітаваць.

|| назоўнік: агітацыя.

агітатар назоўнік | мужчынскі род

Асоба, якая займаецца агітацыяй.

|| жаночы род: агітатарка.

|| прыметнік: агітатарскі.

агітацыя назоўнік | жаночы род

1. гл. агітаваць.

2. Вусная ці праз друк дзейнасць сярод шырокіх мас, якая мае сваёй мэтай палітычнае ўздзеянне на свядомасць і настрой мас, распаўсюджанне сярод іх пэўных ідэй.

   • Наглядная а.
   • Перадвыбарная а.

|| прыметнік: агітацыйны.

агітбрыгада назоўнік | жаночы род

Агітацыйная брыгада, якая вядзе агітацыйна-масавую работу.

• Перад механізатарамі выступіла агітбрыгада раённага дома культуры.

|| прыметнік: агітбрыгадны.

агітка назоўнік | жаночы род | размоўнае

Твор літаратуры або жывапісу, які ставіць вузкаагітацыйныя мэты.

• Палітычная а.

агітмасавы прыметнік

Які мае дачыненне да агітацыйнай, грамадска-палітычнай работы сярод мас.

• Агітмасавая работа.

агітпункт назоўнік | мужчынскі род

Агітацыйны пункт, мясцовая ўстанова для масава-палітычнай работы сярод насельніцтва.

• А. пры выбарчым участку.

|| прыметнік: агітпунктаўскі.

ад² (ада) прыстаўка

1. Утварае дзеясловы са знач.:

   • канца, спынення, кан- чатковага выканання дзеяння. напр. адпрацаваць, аддзяжурыць, адгрымець, адказнасць;
   • устаранення чаго-н., рух убок, напр. адклеіць, адштурхнуць, ад’ехаць;
   • інтэнсіўнасці дзеяння, напр. адмабілізаваць, адпрацаваць, адсцябаць;
   • давядзення да непажаданага стану, напр. адтаптаць, адсядзець, адляжаць;
   • з марфемай «цца» — дзеяння, учыненага з мэтай ухілення ад чаго-н., напр. адпісацца, адкараскацца;
   • з марфемай «цца» — заканчэння працяглага дзеяння, напр. адваявацца, адбіцца.

2. Утварае назоўнікі са знач. аддалення, напр. адгалосак.

3. Утварае прыметнікі са знач. утварэння, паходжання ад чаго-н., напр. аддзеяслоўны, адыменны.

4. Утварае прыслоўі, напр. адгэтуль, адусюль.

адабраць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Сілай забраць у каго-н., прымусіць каго-н. аддаць якую-н. рэч

   • А. грошы.

2. Пазбавіць каго-н. якіх-н. якасцей, лачуццяў, права на што-н.

   • Страх адабраў усе сілы.

3. Адняць час, здароўе і пад. на выкананне чаго-н.

   • Пераправа адабрала многа часу.

4. што., безасабовая форма: Страціць здольнасць валодаць чым-н.

   • Не мог ісці, ногі адабрала.

5. Выбраць з аднастайных прадметаў такія, якія вылучаюцца якой-н. якасцю або прыкметай.

   • А. неабходную літаратуру для бібліятэкі.

|| незакончанае трыванне: адбіраць.

|| назоўнік: адбіранне і адбор.

адабрэнне назоўнік | ніякі род

1. гл. адобрыць.

2. Пахвала, станоўчы водгук.

   • Учынак заслугоўвае адабрэння.

адагнацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Адагнаць каго-н., прымусіць пайсці прэч.

   • Дзеці лезуць да машыны — не а.

2. Гонячы (жывёлу), аддаліцца, адысці куды-н.

   • Пастух адагнаўся са статкам на два кіламетры ад вёскі.

|| незакончанае трыванне: адганяцца.

адагнаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Прагнаць.

   • А. сабаку.
   • А. змрочныя думкі (пераноснае значэнне).

2. Перамясціць (ветрам, плынню і пад.).

   • Плынь адагнала лодку.

3. Адвесці на ранейшае месца, адправіць куды-н.

   • А. машыну ў гараж.

4. Зрабіць шляхам перагонкі (спецыяльны тэрмін).

   • А. шкіпінар.
   • А. малако.

|| незакончанае трыванне: адганяць.

|| назоўнік: адгонка і адгон.

адагнуцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Пра загнутае: адвярнуцца, выпрастацца.

   • Цвік адагнуўся.

2. Разагнуўшыся, падняцца; выпрастаць спіну.

|| незакончанае трыванне: адгінацца.

адагнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Адвярнуць загнутае.

• А. цвік.

|| незакончанае трыванне: адгінаць.

|| назоўнік: адгінанне.

адагрэцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Сагрэцца, зрабіцца цёплым.

• А. каля печкі.
• А. ў цёплай хаце.
• А. душой (пераноснае значэнне).

|| незакончанае трыванне: адагравацца.

|| назоўнік: адаграванне.

адагрэць дзеяслоў | закончанае трыванне

Зрабіць цёплым, сагрэць.

• А. настылыя ногі.
• А. сірату (пераноснае значэнне).

|| незакончанае трыванне: адаграваць.

|| назоўнік: адаграванне.

ададрацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Аддзяліцца ад чаго-н. і адарвацца.

• Падэшва ададралася.

|| незакончанае трыванне: аддзірацца.

ададраць дзеяслоў | закончанае трыванне

Аддзяліць што-н. раней прымацаванае; адарваць.

• А. дошку.
• А. абоі ад сцяны.

|| незакончанае трыванне: аддзіраць.

адажыо назоўнік | ніякі род | нескланяльнае | спецыяльны тэрмін

1. прыслоўе: Аб тэмпе выканання музычных твораў: павольна, працяжна.

2. Музычны твор або частка яго ў павольным тэмпе.

адазвацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Адказаць на кліч, адгукнуцца.

   • Я крычаў, але ніхто не адазваўся.
   • А. на просьбу (пераноснае значэнне).

2. Выказаць сваю думку, даць ацэнку каму-, чаму-н.

   • Добра а. аб новай кнізе.

3. Выклікаць сабою што-н., сказацца.

   • Смерць блізкага чалавека адазвалася моцным болем у сэрцы.

|| незакончанае трыванне: адзывацца.

адазваць дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і адклікаць.

|| незакончанае трыванне: адзываць.

|| назоўнік: адзыванне.

адамкнуцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Адчыніцца; стаць незамкнёным.

   • Замок лёгка адамкнуўся.

2. Адчыніць памяшканне, у якім знаходзішся; зрабіць свабодным уваход да сябе.

|| незакончанае трыванне: адмыкацца.

адамкнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Адчыніць што-н. замкнёнае.

   • А. чамадан.
   • А. дзверы.

2. Зняць прымкнутае.

   • А. штык (ад вінтоўкі).

|| незакончанае трыванне: адмыкаць.

адапнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і адпяць.

|| незакончанае трыванне: адпінаць.

адапрэць дзеяслоў | закончанае трыванне

Адстаць, аддзяліцца ад чаго-н. пад уздзеяннем вільгаці, перамены тэмпературы.

• Кара адапрэла ад пнёў.

|| незакончанае трыванне: адаправаць.

адаптаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Зрабіць, правесці адаптацыю (у 2 знач.).

• Адаптаваны пераклад.

адаптацыя назоўнік | жаночы род

1. Прыстасаванне арганізма да новых знешніх умоў.

2. Спрашчэнне тэксту для малападрыхтаваных чытачоў.

адапхнуцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Адштурхнуўшыся ад чаго-н., адсунуцца, аддаліцца.

• А. бусаком ад берага.

|| незакончанае трыванне: адпіхацца і адпіхвацца.

адапхнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Штуршком адсунуць, аддаліць.

   • А. нагой крэсла.

2. Моцна напіраючы, адціснуць, прымусіць адысці.

   • Ён адапхнуў мяне і стаў наперадзе.

|| незакончанае трыванне: адпіхаць і адпіхваць.

адараць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Папрацаваць пэўны час на ворыве.

   • А. цэлы дзень.

2. Узараць нанава поле, на якім загінулі пасевы.

3. Адпрацаваць за што-н., папрацаваўшы на ворыве.

   • А. за доўг.

|| незакончанае трыванне: адворваць.

адарванасць назоўнік | жаночы род

Адсутнасць сувязі з кім-, чым-н., адзінота, адчужанасць.

• А. ад роднага дома.

адарвацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Аддзяліцца, адпасці.

   • Гузік адарваўся.
   • Дошка адарвалася.

2. ад кагочаго. Аддзяліцца, адысці.

   • Самалёт адарваўся ад зямлі.

З. Аддаліўшыся, страціць сувязь з іншымі.

* Абоз адарваўся ад атрада.
* А. ад кампаніі.

1. Пра войскі: аддаліўшыся, страціць сутыкненне з праціўнікам.

   • А. ад праціўніка.

2. Перастаць займацца чым-н.

   • Не змог а. ад цікавай кнігі.

|| незакончанае трыванне: адрывацца.

|| назоўнік: адрыў.

• Вучыцца без адрыву ад вытворчасці.

адарваць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Тузануўшы, рыўком аддзяліць.

   • А. лісток календара.
   • А. гузік.
   • На вайне яму адарвала нагу.

2. Адняць, адхіліць, перашкодзіць рабіць што-н.

   • А. ад работы.

3. Разлучыць; пазбавіць сувязі з кім-, чым-н.

   • А. ад сям’і.

|| незакончанае трыванне: адрываць.

|| назоўнік: адрыванне і адрыў.

• Вучыцца без адрыву ад вытворчасці.

адарыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Тое, што і абдарыць.

   • А. дзяцей цукеркамі.

2. пераноснае значэнне: Багата надзяліць якімі-н. якасцямі, здольнасцямі.

   • Прырода адарыла яго паэтычным талентам.

|| незакончанае трыванне: адорваць.

адаслаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Паслаць, адправіць ад сябе.

   • А. грошы сыну.

2. Адправіць, накіраваць каго-н. куды-н.

   • А. дзяцей у вёску.

3. Прапанаваць звярнуцца куды-н., дзе можна знайсці даведку.

   • А. чытача да першакрыніцы.

4. Адправіць назад пасланае.

   • А. назад бандэроль.

|| незакончанае трыванне: адсылаць.

|| назоўнік: адсыланне і адсылка.

|| прыметнік: адсылачны.

адасоблены прыметнік

1. Асобны.

   • Жыць адасоблена (прыслоўе).

2. У граматацы: выдзелены ў гаворцы інтанацыяй і паўзамі, на пісьме — знакамі прыпынку.

   • Адасобленае азначэнне.

|| назоўнік: адасобленасць.

адасобіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

Выдзеліцца з агульнага, заняць асобае, ізаляванае становішча.

• А. ад кампаніі сяброў.

|| незакончанае трыванне: адасабляцца.

|| назоўнік: адасабленне.

адасобіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Аддзяліцца, выдзеліць з агульнага, цэлага; паставіць у асобае становішча.

   • А. участак зямлі ў садзе.

2. У граматыцы: зрабіць адасобленым (у 2 знач.).

   • А. азначэнне.

|| незакончанае трыванне: адасабляць.

|| назоўнік: адасабленне.

адаспацца дзеяслоў | закончанае трыванне

Выспацца пасля недасыпання.

• А. за водпуск.

|| незакончанае трыванне: адсыпацца.

адассаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. што і чаго. Ссаннем аддзяліць, убавіць.

   • П’яўкі адассалі многа крыві.

2. Кончыць ссаць.

|| незакончанае трыванне: адсысаць.

адаткнуць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Адкрыць, выцягнуўшы корак, затычку.

• А. бутэльку.

|| незакончанае трыванне: адтыкаць.

|| назоўнік: адтыканне.

адахвоціць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Адвучыць, адбіць ахвоту рабіць што-н.

• А. ад курэння.

|| незакончанае трыванне: адахвочваць.

адачхацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Кончыць чхаць, адчуць палёгку пасля чхання.

адбавіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Аддзяліць, адліць, адсыпаць і пад. частку чаго-н.

• А. малака са збана.

|| незакончанае трыванне: адбаўляць.

• Хоць адбаўляй каго-, чаго-н. (надта многа; размоўнае).

|| назоўнік: адбаўленне і адбаўка.

адбалець дзеяслоў | закончанае трыванне

Перастаць балець, супакоіцца.

адбамбіцца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Кончыць бамбіць.

• Лётчыкі адбамбіліся.

адбарабаніць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Кончыць барабаніць.

2. Паспешліва, невыразна прачытаць, выступіць і пад. (размоўнае).

   • А. адказ.

3. Адслужыць, адпрацаваць доўгі час на якой-н. цяжкай або малацікавай службе, рабоце (размоўнае).

   • А. дзесяць гадоў на будаўніцтве.

адбараніць дзеяслоў | закончанае трыванне

Абараніць каго-н., засцерагчы ад чыіх-н. непрыхільных, варожых дзеянняў.

• А. ад хуліганаў.

|| незакончанае трыванне: адбараняць.

|| зваротны стан: адбараніцца.

|| незакончанае трыванне: адбараняцца.

адбегчы дзеяслоў | закончанае трыванне

Бягом аддаліцца ад каго-, чаго-н.

• А. ад лесу.
• Хваля адбегла ад берага (пераноснае значэнне).

|| незакончанае трыванне: адбягаць.

адбегчыся дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і адбегчы.

• Хлопчык адбегся ад хаты.

|| незакончанае трыванне: адбягацца.