Усе словы

агароднічаць дзеяслоў | размоўнае | незакончанае трыванне

Займацца агародніцтвам.

агародчык назоўнік | мужчынскі род

Абгароджаны кавалачак зямлі каля сядзібы, дзе садзяць кветкі, сеюць расаду; кветнік.

|| прыметнік: агародчыкавы.

агарошыць дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Ашаламіць, паставіць каго-н. у тупік.

• А. нечаканым пытаннем.

|| незакончанае трыванне: агарошваць.

агат назоўнік | мужчынскі род

Цвёрды, з слаямі рознай афарбоўкі мінерал, які выкарыстоўваецца для ўпрыгожанняў, дробных вырабаў і ў тэхніцы.

|| прыметнік: агатавы.

• Агатавыя вочы.

агаткі назоўнік | жаночы род

Лекавая і дэкаратыўная расліна сямейства складанакветных з белымі або ружовымі кветкамі.

|| прыметнік: агаткавы.

агент назоўнік | мужчынскі род

1. Асоба, упаўнаважаная ўстановай, прадпрыемствам для выканання службовых, дзелавых даручэнняў.

   • Страхавы а.

2. Шпіён.

|| прыметнік: агенцкі.

агентура назоўнік | жаночы род

1. Разведвальная служба для збірання сакрэтных звестак і правядзення падрыўной работы.

2. зборны назоўнік: Агенты (у 2 знач.).

|| прыметнік: агентурны.

• Агентурныя звесткі.

агенцтва назоўнік | ніякі род

Мясцовае аддзяленне якой-н. установы або прадпрыемства, а таксама ўстанова інфармацыйнага, пасрэдніцкага характару.

• Тэлеграфнае а.
• Транспартнае а.
• Інфармацыйнае а.

агеньчык назоўнік | мужчынскі род

1. гл. агонь.

2. Святло ад чаго-н. у выглядзе кропкі.

   • А. папяросы.
   • Вёска заснула: ні аднаго агеньчыка.

3. пераноснае значэнне: Захапленне, запал (размоўнае).

   • Танцор з агеньчыкам.

аглабільна (аглабіна) назоўнік | ніякі род

Біла, якім мацуюць лёсткі ў калёсах.

агледзецца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Паглядзець вакол сябе, па баках.

   • А. па баках.

2. пераноснае значэнне: Прывыкнуць да новых абставін, людзей; асвойтацца.

   • Не паспелі а., і зноў у дарогу.

3. Хапіцца, пачаць шукаць.

   • Уцякай хутчэй, пакуль не агледзеліся.

агледзець дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Акінуць позіркам, разгледзець з усіх бакоў, азнаёміцца з кім-, чым-н.

   • А. новы дом.

2. Абследаваць, вызначыць стан каго-, чаго-н. шляхам праверкі яго работы (чалавека, машыны).

   • А. хворага.
   • А. машыну.

3. Прывесці ў парадак; падправіць, паднавіць.

   • А. хату на зіму.

|| незакончанае трыванне: аглядваць і аглядаць.

|| назоўнік: агляд.

агледзіны назоўнік

1. Агляд каго-, чаго-н. з мэтай знаёмства.

   • А. новай школы.
   • А. мясцовасці.

2. Бытавы абрад знаёмства жаніха і яго сваякоў з нявестай.

   • Назаўтра пасля агледзін былі змовіны.

аглоблі назоўнік | жаночы род

Пара жардзін, прымацаваных канцамі да пярэдняй восі воза, у якія запрагаюць каня.

• Прымацаваць новыя а.
• Павярнуць а. (пераноснае значэнне: пайсці, паехаць назад, не дасягнуўшы мэты; размоўнае).

|| прыметнік: аглабельны.

• Аглабельная крытыка (пераноснае значэнне).

аглухлы прыметнік

Які стаў глухім.

• А. чалавек.

аглушальны прыметнік

Які можа аглушыць, надта моцны.

• А. выбух.

|| назоўнік: аглушальнасць.

аглушыць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. гл. глушыць.

2. Пазбавіць слыху або яснасці слыху.

   • А. выбухам.

|| незакончанае трыванне: аглушваць і аглушаць.

агляд назоўнік | мужчынскі род

1. гл. агледзець.

2. Абследаванне якога-н. аб’екта для выяўлення або праверкі яго стану.

   • Медыцынскі а.
   • Тэхнічны а.

3. Афіцыйнае інспектаванне войск камандаваннем на парадзе.

4. Грамадская праверка, паказ чаго-н.

   • А. выстаўкі.

5. Кароткае паведамленне пра з’явы, падзеі, факты, звязаныя паміж сабою.

   • А. творчасці пісьменніка.
   • Міжнародны а.

|| прыметнік: аглядны.

* А. артыкул.

аглядальнік назоўнік | мужчынскі род

Аўтар газетнага, часопіснага і пад. агляцу навін за пэўны час.

• Міжнародны а.
• Спартыўны а.

|| прыметнік: аглядальніцкі.

аглядацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

Тое, што і аглядвацца.

аглядвацца дзеяслоў | незакончанае трыванне

1. гл. аглянуцца.

2. пераноснае значэнне, на каго-што і без дапаўнення. Дзейнічаць асцярожна, з апаскай, звяраючы свае ўчынкі з учынкамі каго-н. і азірацца (размоўнае).

   • А. на старэйшых.

|| назоўнік: аглядка.

аглядка назоўнік | жаночы род

1. гл. аглядвацца і аглянуцца.

2. Асцярога ў дзеяннях, увага.

   • Бегчы без аглядкі (размоўнае) — вельмі хутка.
   • Дзейнічаць з аглядкай — улічваць абставіны.

аглядчык назоўнік | мужчынскі род

Службовая асоба, якая робіць агляд чаго-н. з мэтай праверкі.

• А. вагонаў.

|| жаночы род: аглядчыца.

|| прыметнік: аглядчыцкі.

аглянуцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Паглядзець, павярнуўшы галаву назад; азірнуцца.

   • Хлопец ні разу не аглянуўся.

2. Паглядзець вакол сябе.

   • А. навокал.
   • А. на мінулыя вякі (пераноснае значэнне).

|| незакончанае трыванне: аглядвацца і аглядацца.

|| назоўнік: аглядка.

* Бегчы без аглядкі.

аглянуць дзеяслоў | закончанае трыванне

Акінуць позіркам; азірнуць.

• А. поле.

агнастыцызм назоўнік | мужчынскі род

Ідэалістычнае філасофскае вучэнне, якое адмаўляе магчымасці пазнання аб’ектыўнага свету і яго заканамернасцей.

|| прыметнік: агнастычны.

агнездавацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Звіць сабе гняздо дзе-н. (пра птушак).

   • Буслы агнездаваліся на грушы.

2. пераноснае значэнне: Пасяліцца (пра людзей).

   • Пабудавалі хаты, агнездаваліся каля возера.

|| незакончанае трыванне: агняздоўвацца.

агностык назоўнік | мужчынскі род

Паслядоўнік агнастыцызму.

агня прыстаўка

Першая частка складаных слоў, якая паказвае на адносіны да агню і пішацца, калі націск у другой частцы слова падае на першы склад, напр. агнястрэльны, агнямёт, агняцвет.

агнябур назоўнік | мужчынскі род | спецыяльны тэрмін

Бур для агнявога свідравання.

агнявы прыметнік

1. гл. агонь.

2. Які мае колер агню; чырвоны.

   • Агнявыя валаконцы ткуцца ў шоўк чырвоны.

3. пераноснае значэнне: Палымяны, гарачы, парывісты.

   • Агнявая прамова.
   • Агнявое слова.

4. Звязаны з абстрэлам, стральбой.

   • Агнявая пазіцыя.

агнядышны прыметнік

Які вывяргае агонь, лаву (пра вулкан).

• Агнядышная гара.

агнямёт назоўнік | мужчынскі род

Зброя, якая паражае праціўніка струменем агню.

|| прыметнік: агнямётны.

агнястрэльны прыметнік

1. Які страляе пры дапамозе пораху і іншых выбуховых рэчываў.

   • Агнястрэльная зброя.

2. Прычынены, зроблены куляй, асколкам снарада.

   • Агнястрэльная рана.

агняцвет назоўнік | мужчынскі род

Аднагадовая травяністая расліна з жоўтымі кветкамі; братаўка (братоўка).

агнёўка назоўнік | жаночы род

Невялікі стракаты матыль.

агністы прыметнік

1. гл. агонь.

2. Які адлівае фарбамі агню.

   • Агністае лісце на дрэве.

3. Гарачы, пякучы як агонь.

   • Агністая спёка.

4. пераноснае значэнне: Палымяны, бліскучы (пра вочы, позірк).

   • Агністыя вочы.

5. пераноснае значэнне: Палымяны, натхняльны, гарачы.

   • Агністая прамова.

|| назоўнік: агністасць.

агнішча назоўнік | ніякі род

1. Месца, дзе ў старажытнасці распальвалі і зберагалі агонь (гістарычнае).

2. Вялікі агонь (размоўнае).

   • Расклалі а., што за сем вёрст бачны.

агойтацца дзеяслоў | размоўнае | закончанае трыванне

Асвойтацца, прывыкнуць да чаго-н.

• За месяц агойтаўся ў новым асяроддзі.

агонь назоўнік | мужчынскі род

1. Гаручыя святлівыя газы высокай тэмпературы; полымя.

   • Згарэць у агні.
   • Баяцца як агню (вельмі баяцца).
   • Днём з агнём не знойдзеш (нідзе не знойдзеш; размоўнае).
   • З агню ды ў полымя (з адной непрыемнаці ў другую, яшчэ большую; размоўнае).
   • Паміж двух агнёў (пра небяспеку з двух бакоў).
   • Прайсці (праз) а., ваду і медныя трубы (шмат зведаць у жыцці; з поспехам пераадолець цяжкасці).
   • У а. і ў ваду пойдзе за каго-н. (гатовы на ўсё дзеля каго-н.).
   • Хлопец —а.! (пераноснае значэнне: жвавы, гарачы чалавек).
   • Антонаў а. (гангрэна, заражэнне крыві; устарэлае).
   • Гарэць (пячы) агнём (вельмі моцна балець).
   • Увесь у агні (у гарачцы).
   • Не жартуй (не гуляй) з агнём (не рабі таго, што можа пацягнуць за сабой непрыемныя вынікі).
   • Агнём і мячом (з бязлітаснай жорсткасцю).
   • Як агню ўхапіўшы (вельмі хутка).

2. Святло ад асвятляльных прыбораў.

   • Запаліць а.
   • Агні горада.

3. Стральба (ружэйная, артылерыйская).

   • Адкрыць а.
   • Шквальны а.
   • Агонь! (каманда страляць).

|| памяншальная форма: агеньчык і аганёк.

• Гарыць а.
• На а. зайсці да каго-н. (зайсці выпадкова, мімаходам, убачыўшы ў вокнах святло).
• Працаваць з аганьком (з запалам, з захапленнем, праяўляючы ініцыятыву, выдумку).

|| прыметнік: агнявы, агнёвы, агністы і вогненны.

• Агнявая сушка (на агні).
• Агнявы пункт (артылерыйскі, кулямётны).
• Агнявыя сродкі (снарады).
• Агнёвыя прамяні сонца.
• Агністая чырвань на ўсходзе.
• Вогненныя языкі (пра полымя).

агонія назоўнік | жаночы род

Перадсмяротны стан арганізма.

|| прыметнік: аганічны.

агораць дзеяслоў | закончанае трыванне

Купіць, набыць што-н. з цяжкасцю.

• А. хату.

агорклы прыметнік

1. Які агорк, набыў горкі смак.

   • А. сыр.
   • А. квас.

2. пераноснае значэнне: Пра тое, што надакучыла, абрыдла; невыносны, цяжкі.

   • Агорклае жыццё.

агоркнуць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Тое, што і згоркнуць.

   • Масла агоркла.

2. пераноснае значэнне: Надакучыць, абрыдзець; стаць невыносным, цяжкім.

   • Агоркнуў хлеб батрацкі.

агра прыстаўка

Першая частка складаных слоў, якая адпавядае слову агранамічны, напр. аграбаза, агравучоба, аграгурток, агралабараторыя.

аграбіялогія назоўнік | жаночы род

Навука аб агульных біялагічных заканамернасцях у земляробстве, раслінаводстве і жывёлагадоўлі.

|| прыметнік: аграбіялагічны.

агракультура назоўнік | жаночы род

Сістэма мерапрыемстваў, накіраваных на паляпшэнне тэхнікі паляводства, павышэнне культуры земляробства.

|| прыметнік: агракультурны.

аграмадзіна назоўнік | жаночы род | размоўнае

Прадмет велізарных памераў.

аграмадзіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Абагуліць, ператварыць прыватнае, індывідуальнае ў калектыўна-грамадскае.

• А. зямлю.
• А. жывёлу.

|| незакончанае трыванне: аграмаджваць.

|| назоўнік: аграмаджанне.

аграмадны прыметнік

Вельмі вялікі.

• А. дом.