Усе словы

абісінцы назоўнік | мужчынскі род

Ранейшая назва насельніцтва Эфіопіі.

|| жаночы род: абісінка.

абітурыент назоўнік | мужчынскі род

1. Выпускнік сярэдняй школы (устарэлае).

2. Чалавек, які паступае ў вышэйшую або спецыяльнавучальную ўстанову.

|| жаночы род: абітурыентка.

|| прыметнік: абітурыенцкі.

абіўка назоўнік | жаночы род

1. гл. абабіць.

2. Матэрыял, якім абіваюць што-н.

   • Плюшавая а. мэблі.

|| прыметнік: абівачны і абіўны.

аб’едкі назоўнік

Рэшткі ад яды, недаедзеныя кавалкі.

аб’езд назоўнік | мужчынскі род

1. гл. аб’ездзіць і аб’ехаць.

2. Месца, па якім можна аб’ехаць.

   • Новы а.
   • Перад вёскай зрабілі а.

аб’ездзіць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Часта выязджаючы, пабываць у многіх месцах.

   • А. усю краіну.

2. Прывучыць каня да язды, хадзіць пад сядлом.

   • А. жарэбчыка.

3. Абкатаць, яздой праверыць машыну.

   • А. машыну.

4. Укатаць, зрабіць роўным, гладкім.

   • А. дарогу

|| незакончанае трыванне: аб’язджаць.

|| назоўнік: аб’езд і аб’ездка.

• Аб’езд хворых.
• Аб’ездка коней.

аб’ездка назоўнік | жаночы род

1. гл. аб’ездзіць.

2. Дарога, пракладзеная побач, па якой можна аб’ехаць што-н.

   • Як многа сцежак і аб’ездкі.

аб’ездчык назоўнік | мужчынскі род

1. Вартаўнік, які пастаянна аб’язджае, ахоўвае вялікі ўчастак чаго-н.

   • Лясны а.

2. Спецыяліст па аб’ездцы коней.

аб’ект назоўнік | мужчынскі род

1. У філасофіі: тое, што існуе па-за намі і незалежна ад нашай свддомасці, навакольны свет, матэрыяльная рэчаіснасць (спецыяльны тэрмін).

2. З’ява, прадмет, на які накіравана чыя-н. дзейнасць.

   • А. навуковага даследавання.
   • А. назірання.

3. Прадпрыемства, будоўля, установа, а таксама ўсё тое, што з’яўляецца месцам якой-н. дзейнасці.

   • А. будаўніцтва.
   • Пускавы а.

4. У граматыцы: семантычныя катэгорыі са значэннем таго, на каго (што) накіравана дзеянне.

|| прыметнік: аб’ектны і аб’ектавы.

аб’ектываваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Увасобіць (увасабляць) што-н. у чым-н. аб’ектыўным, рэчыўным, даступным успрыманню.

• А. мастацкі замысел.

|| назоўнік: аб’ектывацыя.

аб’ектывізм назоўнік | мужчынскі род

1. Канцэпцыя, згодна з якой аб’ектыўнасць навуковага пазнання грамадства несумяшчальная з класавым характарам грамадскіх навук, а грамадскае жыццё не паддаецца пераўтварэнням, актыўнаму ўздзеянню.

2. Непрадузятасць, бесстароннасць, аб’ектыўны падыход да чаго-н.

|| прыметнік: аб’ектывісцкі.

аб’ектывіст назоўнік | мужчынскі род

Прыхільнік аб’ектывізму (у 1 знач.).

аб’ектыў назоўнік | мужчынскі род

Лінзавая сістэма ў аптычным прыборы, якая дае паменшаны або павялічаны відарыс аб’екта.

• А. тэлескопа.
• А. фотаапарата.

аб’ектыўны прыметнік

1. Які існуе па-за намі як аб’ект (у 1 знач.).

   • Аб’ектыўная рэчаіснасць.

2. Звязаны са знешнімі ўмовамі, незалежна ад чыёй-н. волі.

   • Аб’ектыўныя прычыны.

3. Пазбаўлены суб’ектывізму, праўдзівы, бесстаронні.

   • А. падыход.
   • Аб’ектыўная ацэнка.

|| назоўнік: аб’ектыўнасць.

аб’есці дзеяслоў | закончанае трыванне

1. З’есці што-н. зверху, абгрызці, абкусаць з бакоў.

   • Чэрві аб’елі лісцё.

2. З’еўшы многа, прычыніць страту каму-н. (размоўнае).

   • Ён вас не аб’есць.

|| незакончанае трыванне: аб’ядаць.

аб’есціся дзеяслоў | закончанае трыванне

А. тортам. || незакончанае трыванне: аб’ядацца.

аб’ехаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Праехаць вакол каго-, чаго-н.

   • А. балота.

2. Праехаць збоку, абмінуць каго-, што-н.

   • А. горад.
   • А. людзей на дарозе.

3. Ездзячы, пабываць у многіх месцах.

   • А. паўсвету.

4. Апусціцца, з’ехаць уніз.

   • Аб’ехала павозка.

5. пераноснае значэнне: Схуднець.

   • Нешта ж ты зусім аб’ехаў.

|| незакончанае трыванне: аб’язджаць.

|| назоўнік: аб’езд.

• Ехаць у а.

аб’ява назоўнік | жаночы род

1. гл. аб’явіць.

2. Паведамленне, якое даводзіцца да ўсеагульнага ведама.

   • Даць аб’яву ў газету.

аб’явіцца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. З’явіцца, выявіцца; знайсціся; падаць вестку.

   • Не гаруй, яшчэ аб’явіцца твой брат.

2. Выказаць жаданне што-н. зрабіць.

   • Ехаць па дровы аб’явіўся старэйшы сын.

|| незакончанае трыванне: аб’яўляцца.

аб’явіць дзеяслоў | закончанае трыванне

Тое, што і абвясціць.

• А. аб сходзе.

|| незакончанае трыванне: аб’яўляць.

|| назоўнік: аб’ява.

аб’ядзенне назоўнік | ніякі род | размоўнае

Пра што-н. вельмі смачнае.

• Пірог з грыбамі — гэта а.

аб’яднальны прыметнік

Які вядзе да аб’яднання, згуртавання.

• А. з’езд.

аб’яднанне назоўнік | ніякі род

1. гл. аб’яднацца, -ць.

2. Арганізацыя, саюз.

   • Вытворчае а.
   • Літаратурнае а.

аб’яднаны прыметнік

Сумесны, злучаны.

• Арганізацыя Аб’яднаных Нацый.
• Аб’яднаныя дзеянні ўсіх прагрэсіўных сіл.

|| назоўнік: аб’яднанасць.

аб’яднацца дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Утварыць адно цэлае, злучыцца.

   • А. ў кааператыў.

2. Згуртавацца.

   • А. ў барацьбе за мір.

|| незакончанае трыванне: аб’ядноўвацца.

|| назоўнік: аб’ядноўванне і аб’яднанне.

аб’яднаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Утварыць адно цэлае з чаго-н.

   • А. два раёны ў адзін.

2. Згуртаваць.

   • А. сілы ўсіх прыхільнікаў міру.

|| незакончанае трыванне: аб’ядноўваць.

|| назоўнік: аб’ядноўванне.

|| назоўнік: аб’яднанне.

аб’язны прыметнік

Такі, па якім аб’язджаюць.

• А. шлях.
• Аб’язная дарога.

аб’яўленне назоўнік | ніякі род

1. гл. аб’явіць.

2. Паведамленне, аб’ява аб чым-н. у вуснай або пісьмовай форме, абвяшчэнне.

аб’ём назоўнік | жаночы род

1. Велічыня чаго-н. у даўжыню, вышыню і шырыню, выражаная ў кубічных адзінках.

   • А. памяшкання.

2. пераноснае значэнне: Наогул велічыня, колькасць.

   • Вялікі а. работы.
   • А. ведаў.

|| прыметнік: аб’ёмны.

|| назоўнік: аб’ёмнасць.

аб’ёмны прыметнік

1. гл. аб’ём.

2. Вялікі паводле аб’ёму, памеру.

   • Аб’ёмныя блокі.

|| назоўнік: аб’ёмнасць.

аб’ёмісты прыметнік

Вялікі паводле аб’ёму (у 2 знач.).

• А. том.

|| назоўнік: аб’ёмістасць.

аб’інелы прыметнік

Пакрыты інеем.

• Аб’інелыя дрэвы.

аб’інець дзеяслоў | закончанае трыванне

Пакрыцца інеем з усіх бакоў.

• Барада аб’інела на марозе.
• Дрэвы аб’інелі.

|| незакончанае трыванне: аб’іньваць.

авадзень назоўнік | мужчынскі род

Двухкрылае насякомае, лічынкі якога паразітуюць у целе жывёлы.

|| прыметнік: аваднёвы.

авал назоўнік | мужчынскі род

Замкнёная выпуклая крывая лінія ў выглядзе яйца.

• Прыгожы а. твару.

|| прыметнік: авальны.

авалодаць дзеяслоў | закончанае трыванне

1. Узяць сілай, захапіць, завалодаць.

   • А. крэпасцю.

2. пераноснае значэнне, кім-чым. Падпарадкаваць сабе, надаць чаму-н. патрэбны кірунак.

   • А. увагай.
   • А. сабой (вярнуць страчанае самавалоданне, супакоіцца).

3. пераноснае значэнне, кім-чым. Ахапіць, апанаваць (пра стан, думкі, пачуцці).

   • Стома авалодала ўсім целам.

4. пераноснае значэнне, чым. Трывала засвоіць што-н., вывучыць.

   • А. замежнай мовай.
   • А. прафесіяй.

|| незакончанае трыванне: авалодваць.

|| назоўнік: авалоданне.

авангард назоўнік | мужчынскі род

Частка войска або флоту, якая знаходзіцца наперадзе галоўных сіл.

|| прыметнік: авангардны.

авангардызм назоўнік | мужчынскі род

1. Імкненне якой-н. грамадскай групы да вяршэнствуючай ролі ў чым-н.

2. Агульная назва розных плыней у мастацтве 20 ст., якія парываюць з рэалізмам і шукаюць новыя формы мастацкага выяўлення.

|| прыметнік: авангардысцкі.

авангардыст назоўнік | мужчынскі род

Прыхільнік авангардызму (у 2 знач.).

|| жаночы род:авангардыстка.

аванзала назоўнік | жаночы род

Памяшканне перад галоўнай залай у грамадскіх памяшканнях, палацах.

|| прыметнік: аванзальны.

аванложа назоўнік | жаночы род

Невялікае памяшканне перад уваходам у тэатральную ложу.

аванпорт назоўнік | мужчынскі род

Абароненая ад хваль знешняя частка порта.

|| прыметнік: аванпортны.

аванпост назоўнік | мужчынскі род

Перадавы вартавы пост, а таксама месца размяшчэння такога паста.

|| прыметнік: аванпостны.

аванс назоўнік | мужчынскі род

Грошы або іншыя маёмасныя каштоўнасці, што выдаюцца ў лік будучых плацяжоў.

• Атрымаць а.
• Грашовы а.

|| прыметнік: авансавы.

авансаваць дзеяслоў | закончанае і незакончанае трыванне

Даць (даваць) аванс каму-, чаму-н.

• А. рабочых.
• А. прадпрыемства.

авансам прыслоўе

У якасці авансу; наперад, загадзя, у лік будучага разліку.

• Атрымаць а. грошы.

авансцэна назоўнік | жаночы род

Пярэдняя, адкрытая частка сцэны, што выступае ў залу.

авантура назоўнік | жаночы род

Рызыкоўная, беспрынцыповая справа, распачатая ў разліку на выпадковы поспех.

• Ваенная а.
• Палітычная а.

|| прыметнік: авантурны.

авантурны прыметнік

1. гл. авантура.

2. Прыгодніцкі.

   • А. раман.

|| назоўнік: авантурнасць.

авантурызм назоўнік | мужчынскі род

Схільнасць да авантур.

|| прыметнік: авантурыстычны.

• Авантурыстычная палітыка.